Mizah dergisi Leman hakkında Muhammed Peygamber’in karikatürüne yer verdiği iddiasıyla, TCK 216/3 kapsamında “dini değerleri alenen aşağılama” suçundan dün soruşturma başlatıldı. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, konuya ilişkin açıklamasında ilgililer hakkında gözaltı kararı verildiğini açıkladı.
Gece ilerleyen saatlerde karikatürün çizeri ile derginin grafikeri, muhasebe müdürü ve sorumlu yazı işleri müdürü olmak üzere dört kişi, ev baskınlarıyla ve ters kelepçe uygulamasıyla gözaltına alındı.
İHD: İçişleri Bakanı’nı yasaya uymaya çağırıyoruz
İnsan Hakları Derneği (İHD) Genel Merkezi konuyla ilgili şu açıklamayı yaptı:
“Leman dergisinde yayımlanan bir karikatürü çizdiği iddia edilen kişinin gözaltına alınma görüntülerinin İçişleri Bakanı tarafından yaygınlaştırılmasını ve bu gözaltı sırasındaki muamelenin meşru gösterilmesini kınıyoruz. Gözaltına alınan kişiye — hem de hiçbir direnç göstermemişken — kötü muamele uygulanmış; ters kelepçe takılarak ve yerlerde sürüklenerek gözaltına alınmıştır. Bu görüntüler İçişleri Bakanlığı tarafından da meşru kabul edilerek kamuoyuna servis edilmiştir.
Türkiye Cumhuriyeti’nin iç hukuku, taraf olduğu uluslararası sözleşmeler ve BM Mandela Kuralları bu tür görüntülerin yayınlanmasını yasaklamaktadır. Bu nedenle tüm kamuoyunu, özellikle ifade özgürlüğü konusunda, birbirlerinin değerlerine saygı göstermeye ve hassasiyetle yaklaşmaya davet ediyoruz. İçişleri Bakanı’nı ise işkenceyi ve kötü muameleyi meşrulaştırabilecek bu tür görüntüleri yayınlama konusunda bir kez daha düşünmeye ve yasalara uymaya çağırıyoruz.”
ÇHD’nin açıklamasında basın ve ifade özgürlüğü vurgusu
Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD) İstanbul Şubesi’nin açıklamasında ise şunlar yer aldı:
“İsnat edilen suçun unsurlarının hiçbir biçimde oluşmadığı barizken Leman dergisi sistematik biçimde hedef gösterilmiştir. İlgili savaş karşıtı karikatürün çizeri, derginin genel yayın yönetmeni, yazı işleri müdürü, muhasebe müdürü ve grafikeri işkenceyle gözaltına alınmıştır. Yakalama işlemi sırasında ters kelepçeyle, başı zorla öne eğdirilerek, merdivenlerde sürüklenerek götürülen dergi çalışanlarının görüntüleri işkence suçunun ispatıdır. İfade işlemleri şube üyelerimizce Vatan Emniyette takip edilmiştir. Delilleri İçişleri Bakanı’nın bizzat basına servis ettiği koşullarda işkenceci polislerin aklanmasına geçit vermeyecek ve hukuki sürecin takipçisi olacağız.
Yargı mekanizmasının işlevini yitirdiği, en temel hukuki ilkelerin askıya alındığı, İçişleri Bakanı’nın işkenceyi aklayan ve failleri cesaretlendiren açıklamalar paylaştığı, Adalet Bakanı’nın dergiyi hedef gösterdiği, siyasi talimatla soruşturma yürütülmesinin kural haline geldiği mevcut durumda hukuk tartışmak anlamını yitirmiş olsa da ilgili karikatürün hiçbir biçimde suç teşkil etmeyen sanatsal bir üretim niteliği taşıdığı, büsbütün basın ve ifade özgürlüğü kapsamında olduğu sabittir. Karikatürün cihatçı çevrelerce hedef alınmasının akabinde başlatılan bu soruşturma salt bir cezalandırma girişimi değil; AKP-MHP iktidarının tüm toplumsal muhalefeti susturmayı ve hizaya çekmeyi hedefleyen saldırı silsilesinin bir parçası olarak okunmalıdır.”
İTO: Kişiler yerlerde sürüklenmiştir
İstanbul Tabip Odası’nın (İTO) açılmasında şunlar ifade edildi:
“Leman dergisinde yayımlanan ve toplumun bir kesiminde tepkilere neden olan bir karikatür nedeniyle karikatürist ve dergi çalışanlarının gözaltına alınma biçimi, bu görüntülerin İçişleri Bakanı tarafından kamuoyu ile paylaşılması ve gözaltı işlemi sırasında uygulanan muamelenin meşru gösterilmesi kabul edilemez.
“Gözaltına alınırken direnç göstermeyen kişiler ters kelepçe takılarak, yerlerde sürüklenerek, çıplak ayakla yürütülerek gözaltına alınmıştır. Türkiye Cumhuriyeti yasaları ve taraf olduğu uluslararası sözleşmeler bu şekilde uygulamaları yasaklamaktadır. Kamuoyunu ifade özgürlüğü konusunda birbirlerinin değerlerine saygı göstermeye ve yetkilileri özenli davranmaya davet ediyoruz.”
TİHV: işkencenin teşvik edilmesi kesinlikle suçtur
Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV): “Türkiye, işkenceyi mutlak olarak yasaklayan Birleşmiş Milletler (BM) İşkenceye ve Diğer Zalimane, Gayriinsani veya Küçültücü Muamele veya Cezaya Karşı Sözleşmesi’ni imzalayarak bu yasağa uyacağını taahhüt etmiştir. Buna karşın, Leman Dergisi yönetici ve çalışanlarına ters kelepçe uygulanması, yani işkence yapılması ve bu fiilin görüntülerinin kamuoyu ile paylaşılarak işkencenin teşvik edilmesi kesinlikle suçtur. Bu nedenle ifade özgürlüğünün özünün ilga edilmesine neden olan, nefret saldırılarına göz yuman, işkence yapan, işkenceyi teşvik eden ve öven kamu görevlileri/yetkililer hakkında derhal resen soruşturma başlatılmalıdır.”
Özel: Saygısızlığa da linçe de izin vermem
CHP Genel Başkanı Özgür Özel, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne (İBB) yönelik soruşturmaların 100’üncü günü nedeniyle Şişli’de düzenlenen “100 Karası” adlı toplantıda konuştu. Konuşmasında, yayınladığı karikatürde Hazreti Muahammed’i tasvir ettiği iddiasıyla çizerleri gözaltına alınan ve büroları saldırıya uğrayan Leman dergisine değinen Özel, “Buradan vicdan sahibi muhafazakarlara, muhafazakar camiaya, hatta karikatüristlerine sesleniyorum. O Leman hepiniz susarken, Mavi Marmara’ya destek çizen Leman’dır. O Leman motokurye Samet’e destek vermiş Leman’dır. Ben Leman’ın rahmetli motokurye Samet’e, Filistin davasına doğrudan sahip çıktığına şahidim. Hz. Muhammed’e saygısızlığa da izin vermem, ama yapılmamış bir saygısızlık üzerinden yapılan linçe de izin vermem” dedi.
Olayı ilk duyduğunda o an neler düşündüğünü anlatan Özel “Olayı ilk duyduğumda Leman dergsii Hazreti Peygamber’in karikatürünü çizmiş. İlk tepkim ‘Yanlış olmuş. Olur mu, karikatür? Peygamberin resmi mi, olur?’ İkinci tepkim ‘Ya yapmamışlardır. Bu doğru değildir. Leman öyle bir dergi değil’ demek olmuştur. Aldım karikatüre baktım. Kolayı şu: Karikatüre bakmadan, buzlanmış yerlere bakarak ‘Efendim, Peygamber Efendi’mize bunu diyenleri ben de kınıyorum’ demek işin kolayıdır. ‘Yapabilirim, yapabiliriz. Birilerinin peşine takılabiliriz…’ Özgür Özel olarak baktığımı ve gördüğümü söylüyorum. Buradan vicdan sahibi muhafazakarlara muhafazakar cemaatin, muhafazakar camianın kanaat önderlerine, yazarına çizerine hatta karikatüristlerine sesleniyorum. Dönün bir bakın. Ben baktığımda Gazze’de bombardıman altında hayatını kaybetmiş, kanatlar takılmış bir melek görüyorum. Başında haresiyle, kanadıyla. Bir başka öldürülmüş, bir başka bombanın öldürdüğü bir melekle karşılaşıyor” ifadelerini kullandı.
Madımak hatırlatması
Yarın Madımak Katliamı’nın yıldönümü olduğunu hatırlatan ve Leman’a yönelik saldırıları Madımak’ta yaşananlara benzeten Özel, “Yarın 2 Temmuz Madımak’ın yıldönümü. Öyle Madımak’taki canların üzerine hunharca yürüyenlerin, hedef gösterenlerin, ‘Allahsızlar dinsizler’ diye saldıranların Türkiye’ye neyi yaşattığı ortadadır. Herkesi metanete, aklı selime, doğru yerde durmaya davet ediyorum. Bu yüz karası tablonun ortadan kalkması için yapılacaklar bellidir. Hukuksuzluklar bitmeden düze çıkamayız. Demokrasiye ve adalete dönülmezse zorunluluktur” şeklinde konuştu.
