Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü (KRDAE) Müdürü Prof. Dr. Nurcan Meral Özel, Marmara Denizi’nde olası bir deprem sonrası meydana gelebilecek tsunami tehlikesine karşı yürütülen çalışmaları anlattı.
Endonezya’nın Sumatra adasında 26 Aralık 2004’te meydana gelen deprem ve ardından oluşan tsunami felaketinin üzerinden 20 yıl geçtiğini aktaran Özel, bu afette 250 binden fazla can kaybı yaşandığını, meydana gelen felaketten sonra Birleşmiş Milletler (BM) tarafından tüm denizlerde tsunami servis sağlayıcı, tsunami erken uyarı ve zarar azaltma sistemleri kurulmasının tavsiye edildiğini aktardı.
Prof. Dr. Özel, Marmara Denizi’ndeki Kuzey Anadolu Fay Zonu’nun devamında gerçekleşebilecek bir depremin deniz içinde heyelanlara yol açabileceğini, bu heyelanların ise tsunamiye neden olabileceğini belirterek, Marmara kıyılarını bu tehlikeye karşı korumak amacıyla 24 istasyonla denizin yakından izlendiğini vurguladı.
‘Şimdiye kadar 46 tsunami mesajını kurumlara bildirdik’
Özel, bu süreçte Ege Denizi’ndeki komşu ülkelerin de tsunami uyarı merkezi olma çabalarının söz konusu olduğunu vurgulayarak, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Önemli diplomatik ve bilimsel tartışmalar sonucunda Kandilli Rasathanesi 2012 yılında tsunami hizmet sağlayıcı olarak tespit ve kabul edildi. 1 Temmuz 2012’den beri biz bu denizlerde meydana gelebilecek 5,5 ve sığ, ters ya da normal faylanmalı deprem sonucu olacak tsunami uyarı mesajını bölgemizde 13 ülkeye, Türkiye içinde AFAD’a, Muğla Belediyesi’ne, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne ve ilgili kurumlara servis ediyoruz. Şimdiye kadar 46 tane tsunami mesajı üretilmiş ve ilgili kurumlara bilgi vermişiz.”
Prof. Dr. Özel, Marmara Denizi’nde gerçekleşebilecek olası bir tsunami tehlikesine karşı yaptıkları çalışmalarla ilgili de bilgi verdi.
Geçen yıl Kandilli Rasathanesi olarak 20 gözlem istasyonu daha kurduklarını belirten Özel, “Kuzey Anadolu fay zonunun Marmara Denizi içindeki devamında meydana gelebilecek bir deprem, Marmara Denizi içinde heyelanları tetikleyebilir. Bu heyelanlar da deniz suyunun yükselmesi neticesinde tsunamilere neden olabilir. Bu tehlikelere karşı Marmara Bölgesi’nin kıyılarını korumak için biz bu istasyonları çalıştırıyoruz. Marmara’yı çok yakından izliyoruz.” ifadelerini kullandı.
‘Marmara Denizi, en iyi izlenen denizlerden biri’
Kandilli Rasathanesi Deprem Araştırma Enstitüsü Bölgesel Deprem Tsunami İzleme Değerlendirme Merkezi Tsunami Operasyonları Sorumlusu Dr. Musavver Didem Cambaz, Marmara Denizi’nin Türkiye’deki en iyi izlenen denizlerden biri olduğunu söyledi. Cambaz, Marmara Denizi’ni izleyen 24 istasyonla deniz seviyesi değişikliklerinin anında ölçülerek uyarı mesajlarının gerektiği durumlarda yayınlandığını belirtti. Ayrıca, tsunami tehlikesi olabilecek 5,5 büyüklüğündeki depremler sonrası tsunami uyarı mesajlarının aktif şekilde iletildiğini kaydetti.
Dr. Cambaz, Marmara, Karadeniz ve Ege Denizi’ni kapsayan geniş bir bölgedeki tsunami uyarı sisteminin, hem ulusal hem de uluslararası düzeyde koordinasyon içinde çalıştığını vurguladı.
‘5,5 büyüklüğün üzerindeki depremlerde tsunamiye karşı uyarıyoruz’
Cambaz, denizde veya denize yakın bir mesafede 5,5 büyüklüğün üzerindeki depremlerde tsunami uyarı mesajları yayınladıklarını belirtti. Deniz seviyesi yüksekliklerini gözlemleyip anomali görülmesi durumunda devam mesajlarını da yayınladıklarını ifade eden Cambaz, belirli bir zaman geçmesi ve hiçbir değişikliğin olmaması durumunda mesajı sonlandırdıklarını anlattı.
‘Tsunami mesajları çeşitli denizlerdeki gözlem istasyonlarıyla destekleniyor’
Cambaz, Kandilli Rasathanesi Deprem Araştırma Enstitüsü’nde yayınlanan tsunami mesajlarının, Türkiye’de çeşitli denizlerdeki gözlem istasyonlarıyla da desteklendiğini dile getirdi.
Daha önceki yıllarda Harita Genel Müdürlüğü’nün işletmekte olduğu istasyonları birincil olarak kullandıklarını ifade eden Cambaz, şunları kaydetti:
“Fakat son yıllarda yaptığımız çalışmalarla özellikle İstanbul İl Afet Risk Azaltma Planlaması kapsamında kurulan istasyonlarla, şu anda Marmara Denizi’nde 20 yeni istasyon kuruldu ve ülkemizde en iyi izlenen denizlerden bir tanesi Marmara Denizi. Şu anda Kandilli Rasathanesi tarafından işletilen 24 istasyonla Marmara Denizi izlenmekte. Herhangi bir deniz seviyesi değişikliği anında ölçülerek bunlarla ilgili mesajlar gerekli görüldüğü durumlarda yayınlanmakta.”
Kandilli Rasathanesi’nin, Marmara Denizi’ni izlemek için kullanılan istasyonların sayısını artırarak bölgedeki tsunami riskiyle ilgili daha kapsamlı veri topladığını belirten Cambaz, bu sayede olası bir felakete karşı erken uyarı sistemlerinin işlerliğini artırmayı hedeflediklerini söyledi.
Marmara Denizi’nde yaşanabilecek bir tsunami felaketi, bölgedeki milyonlarca insan için büyük bir tehdit oluşturuyor. Bu nedenle, uzmanlar ve ilgili kurumlar, deniz seviyesi değişikliklerini dikkatle izleyerek bu tür doğa olaylarının önceden tespit edilip, gerekli önlemlerin alınmasına yönelik çalışmalarını sürdürüyor. (AA)
