Bilim insanları evrenin ilk dönemlerinde görülen küçük kırmızı noktaların aslında “kara delik yıldızı” adlı yeni bir tür gökcismi olduğunu öne sürdü.
NASA’nın James Webb Uzay Teleskobu (JWST), faaliyete girdiği 2022’den itibaren evrenin bebeklik dönemi diye adlandırılan ilk 1 milyar yılına ait eşsiz veriler sunuyor.
Ancak bu döneme ait görüntülerde çok fazla küçük kırmızı nokta bulunması gökbilimcilerin kafasını karıştırıyor.
Bu noktaların yıldızlarla dolu galaksiler olması bekleniyor. Öte yandan evrenin henüz çok genç olduğu bir dönemde nasıl bu kadar fazla yıldızın oluştuğu, galaksilerin devasa boyutlara nasıl ulaştığı anlaşılamıyor.
Evren ve galaksi oluşumuna dair bilinenlere meydan okuduğu için “evreni kırdığı” söylenen küçük kırmızı noktalara dair ilk teori, bunların daha önce görülmemiş süreçlerle oluşan, küçük ama yoğun bir yıldız ve toz kütlesi barındıran galaksiler olduğunu savunuyor.
Diğer grupsa küçük kırmızı noktaların, bol miktarda tozun altında saklanan aktif galaksi çekirdeği olduğunu öne sürüyor. Aktif galaksi çekirdeği, bir galaksinin merkezindeki kara deliğe doğru sürekli bir madde akışı olduğunda ve merkezdeki bu cismin etrafında aşırı sıcak bir yığılma diski oluştuğunda meydana geliyor.
Max Planck Astronomi Enstitüsü’nden Anna de Graaff liderliğindeki bir araştırma ekibiyse yeni bir açıklama öne sürdü.
JWST’nin verilerini inceleyen bilim insanları Büyük Patlama’dan yaklaşık 1,8 milyar yıl sonraya ait bir küçük kırmızı noktada ilginç bir durum olduğunu fark etti.
Araştırmacılar bu cismin yaydığı ışıkta, beklenmedik bir yerde çok keskin bir sıçrama saptadı.
Bulguları hakemli dergi Astronomy & Astrophysics’te yayımlanan çalışmaya göre bu sıçrama, ışığın yoğun bir yıldız kümesinden değil, tek bir cisimden geldiğine işaret ediyor.
Bilim insanları sıçramadan dolayı Cliff (Uçurum) adını verdikleri kırmızı noktanın, kara delik yıldızı diye yeni bir tür cisim tarafından üretildiğini düşünüyor.
Pensilvanya Eyalet Üniversitesi’nden çalışmanın ortak yazarı Joel Leja bulguları şöyle değerlendiriyor:
“Aslında zarif bir açıklama çünkü birçok ayrı soğuk yıldızla dolu küçük bir galaksi olduğunu düşünüyorduk ama aslında devasa, çok soğuk bir yıldız söz konusu.”
Ekip bunu, bir yığılma diskine sahip olan ancak tozla değil, kalın bir hidrojen gazı nedeniyle kırmızıya dönen süper kütleli bir kara delik veya aktif galaksi çekirdeği diye açıklıyor.
Bu cismin çekirdeğinde nükleer füzyon olmadığı için tam olarak yıldız sayılamıyor ancak temeldeki mekanizmalar birbirine benziyor: Tıpkı bir yıldızın nükleer füzyonla çalışan merkezinin dış katmanları ısıtması gibi, burada da aktif galaksi çekirdeği etrafındaki gazı ısıtıyor. Bu nedenle iki tür cismin dış görünüşlerinde belirgin benzerlikler göze çarpıyor.
Bu teori doğruysa, kara deliklerin çok hızlı bir şekilde büyüyebildiği anlamına gelir ve evrenin ilk dönemlerinde görülen süper kütleli kara deliklerin gizemine de ışık tutabilir.
Öte yandan bu hızlı büyümenin nasıl gerçekleştiği sorusu da cevap bekliyor.
Leja, “Galaksilerin merkezindeki bu devasa kara deliklerin neden veya nereden geldiğini kimse tam olarak bilmiyor. Bu kara delik yıldızları, bugün galaksilerde gördüğümüz kara deliklerin oluşumunun ilk aşaması olabilir.” diye belirtti.
Bilim insanları küçük kırmızı noktaları araştırmaya ve bunların gerçekten kara delik evriminin bir parçası olup olmadığını anlamaya yönelik çalışmalarını sürdürmeyi planlıyor.
