İran Dışişleri Bakanlığı’na göre Tahran yakında ABD’ye nükleer anlaşma için bir karşı teklif sunacak.
Bakanlık sözcüsü İsmail Bakeyi, dün düzenlediği haftalık basın toplantısında İran’ın ABD’nin teklifinden memnun olmadığını ve kendi versiyonunu arabulucu Umman aracılığıyla sunacağını belirtti.
ABD ile İran arasında Tahran’ın nükleer programına ilişkin yeni bir görüşmenin bu hafta içerisinde gerçekleşmesi bekleniyor. Görüşmelerin Umman’ın başkenti Maskat ya da Norveç’in başkenti Oslo’da gerçekleşeceği belirtilirken iki taraftan da görüşmelerin yerine ve tarihine dair ortak bir açıklama gelmedi.
Bakeyi’nin açıklaması, Tahran’ın geçen ay yapılan beşinci tur görüşmelerden sonra ABD teklifini kabul etmeyeceğine dair dışa açık ilk beyanatı oldu.
ABD Başkanı Donald Trump, taraflar arasında görüşmelerin perşembe günü yapılacağını açıklamıştı. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü İsmail Bakeyi ise görüşmelerin Pazar günü gerçekleşeceğini söyledi.
Müzakerelerde, İran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetleri temel çıkmaz olarak belirtilirken ABD, İran’ın topraklarında herhangi bir düzeyde uranyum zenginleştirmesini kabul etmeyeceğini belirtti. Tahran, bu talebin “müzakere dışı” olduğunu vurguladı.
ABD Başkanı Trump, Beyaz Saray’da yaptığı açıklamada, “Onlar (İran) ellerindekinden vazgeçmek istemiyor. Zenginleştirme istiyorlar, buna izin veremeyiz” ifadelerini kullandı. Tahran ise zenginleştirmenin barışçıl enerji üretimi hakkı olduğunu ve Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması’na (NPT) uygun şekilde sürdürüldüğünü savunuyor.
Yaptırımların kalkması
İran Meclis Başkanı Muhammed Bakır Galibaf, ABD teklifinde yaptırımların kaldırılmasına dair herhangi bir somut maddenin yer almadığını belirterek öneriyi “samimiyetsiz” bulduklarını söyledi. Sözcü Bakeyi de yaptırımlar kalkmadan bankacılık ve ticari ilişkilerin normale dönmesinin mümkün olmadığını ifade etti.
Tahran ayrıca, ABD’nin nükleer mesele üzerinden uyguladığı çifte standarda işaret ederek İsrail’in nükleer silah programının görmezden gelindiğini vurguladı. Bakeyi, İran’ın elindeki hassas belgelerin İsrail’in askeri nükleer programına dair kanıtlar içerdiğini ve “İran’ı sürekli sorgulayan tarafların, İsrail’in faaliyetlerini teşvik ettiğini” söyledi.
UAEA ile işbirliği
Bu hafta ayrıca, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın (UAEA) İran’ın nükleer programına dair yeni bir inceleme sürecine başlaması bekleniyor. Avrupa ülkeleri ile ABD’nin, UAEA’da İran aleyhine karar tasarısı sunabileceği belirtiliyor. Tahran ise böyle bir karar çıkması halinde ajansla işbirliğini sınırlandırma uyarısında bulundu.
UAEA Başkanı Rafael Grossi, İran’ın tüm sorulara açık ve şeffaf yanıt vermediği sürece programın barışçıl olduğuna dair güvence veremeyeceklerini söyledi.
Tel Aviv ile temaslar
ABD Başkanı Trump’ın, hafta başında İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ile yaptığı telefon görüşmesinde İran’ı ele aldığı ve Tahran’a “makul bir teklif” ilettiklerini aktardığı bildirildi. Netanyahu’nun ofisinden yapılan açıklamada, “ABD, İran’dan önümüzdeki günlerde bir yanıt bekliyor” denildi.
2015 yılında imzalanan Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP), Trump yönetiminin 2018’de anlaşmadan tek taraflı çekilmesiyle fiilen çöktü. Ardından yeniden başlatılan dolaylı müzakereler karşılıklı taleplerdeki anlaşmazlıklar nedeniyle hala sürüyor.
