Siyaset bilimci ve Orta Doğu uzmanı Prof. Dr. Abbas Vali, İlke TV’nin sorularını yanıtladı.
İran ile İsrail arasında yaşanan çatışmanın, sadece iki devletin restleşmesi değil, aynı zamanda Orta Doğu’da kurulmak istenen yeni düzenin bir parçası olduğunu söyledi. Abbas Vali’ye göre İsrail’in temel amacı, İran rejimini doğrudan devirmek değil; onun güvenlik, toplumsal ve siyasal altyapısını çökertmek.
“İsrail İran’ı zayıflatmak, Saddam sonrası Irak’a dönüştürmek istiyor” diyen Vali, İran’ın iddia ettiği gibi güçlü bir hava savunma sistemine sahip olmadığını, rejimin bu savaşla birlikte çıplak kaldığını belirtti.
‘İran halkı bu savaşı desteklemiyor’
Abbas Vali’ye göre İran, geçmişte olduğu gibi bu kez halk desteğine sahip değil. 1980’lerde Irak’a karşı verilen savaşta halk mobilize edilmişti. Bugün ise İran halkı rejime güvenmiyor ve savaşın arkasında durmuyor.
“Rejimin siyasi ve ideolojik meşruiyeti çökmüş durumda. Halk savaşmıyor” diyen Vali, bu koşullarda İran’ın içeriden direnç göstermesinin zor olduğunu vurguladı.
‘İsrail savaşı sürdürecek, İran ABD ile müzakereye zorlanacak’
Abbas Vali’ye göre İsrail’in amacı İran’ın nükleer faaliyetlerinden vazgeçmesini sağlamak. ABD ise savaşı denetleyerek İran’ı kendi koyduğu şartlara ikna etmeye çalışıyor. Ancak bu kolay değil.
“İran görünüşte müzakereye kapalı, ama Rusya ya da Çin üzerinden dolaylı bir çözüm arıyor” diyen Abbas Vali, İran’ın doğrudan müzakereden kaçınarak zaman kazanmaya çalıştığını belirtti.
‘Yeni düzenin hegemon gücü ABD, vekil gücü İsrail’
Ortadoğu’da kurulmak istenen yeni düzende ABD’nin hegemon güç, İsrail’in ise vekil güç olduğunu söyleyen Vali, bu yapının hedefinde İran’ın yer aldığını ifade etti. Ancak dikkat çeken bir ayrım yaptı:
‘İsrail bazen ABD’nin kontrolü dışında, bağımsız hareket ediyor. Bu da düzenin istikrarını tehdit ediyor’ dedi.
‘Kürtler beklemeli ama hazırlıklı olmalı’
Abbas Vali’ye göre bu savaş, İran’da ki Kürtler açısından da tarihi bir dönüm noktası olabilir. Ancak şu anda birlik yok:
“İran muhalefeti içinde sadece Kürtlerin askeri gücü var. Ama parçalı yapıdalar. Minimum bir birlik sağlanmalı ve sonrası için bir yönetim planı yapılmalı.”
Kürtlerin, rejim çökmesi durumunda bölgeyi kontrol edebilmesi için siyasi ve askeri hazırlığını tamamlaması gerektiğini vurguladı.
‘Silah bırakma stratejisi sadece Türkiye için geçerli’
Abbas Vali, Kürt hareketinin silahlı mücadele stratejisini sadece Türkiye için terk ettiğini de belirtti ve İran ve Kuzey ve Doğu Suriye’de hâlâ belirsizlik ve güvenlik riski sürdüğüne de dikkat çekti.
‘Azeri milliyetçiliği ile Kürtler arasında çatışma çıkabilir’
İran’daki etnik gerilimlere de değinen Abbas Vali, Azeri milliyetçiliğinin Türkiye ve Azerbaycan tarafından desteklendiğini ve bunun Kürtlerle Azeriler arasında tehlikeli bir çatışma zemini oluşturduğunu dile getirdi. “Bu çatışma devletler eliyle körükleniyor” dedi.
‘Ortadoğu’da boşluk var, kim dolduracak?’
Vali, son olarak bölgedeki güç dengelerinin çöktüğünü ve yerine yeni bir yapı konulamadığını söyledi:
“Orta Doğu’da boşluk oluştu. Bu boşluğu demokratik güçler mi dolduracak, yoksa otoriter yapılar mı?” sorusunun önümüzdeki yılın en kritik meselesi olacağını ifade etti.
