Mahabad Kürt Cumhuriyeti’nin kurucu lideri Qazî Muhammed’in anısına Kars’ın Digor ilçesine bağlı Mevrek köyünde, Müze ve Kültür Evi’nin açılışı yapıldı.
Siyasetçi Mahmut Alınak tarafından bir yıldır çalışmaları yürütülen Qazi Muhammed Müze ve Kültür Evi’nin açılışına, Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) yöneticileri, görevden alınan Kağızman Belediyesi Eşbaşkanları Güner Hatay, Mehmet Alkan, Pazarcix (Dağpınar) Belde Belediyesi Başkanı Hüsnü Ancı, Çîrokbêj Ayhan Erkmen ile çok sayıda kişi katıldı.
Açılışta konuşan Kağızman Belediye Eşbaşkanı Güner Hatay, tarihi süreçlerden geçildiğini belirterek, “Abdullah Öcalan barışın yolunu açtı. Bugünden sonra artık savaşın önünün kapalı olmasını ve sadece barış olmasını umuyorum” dedi.
DEM Parti Kars İl Eşbaşkanı Ramazan Erkmen, “14 Temmuz 1982’de Diyarbakır Cezaevi’nde ölüm orucunda yyitirenleri andı, “Bugün açılan bu müze gibi dilimize, kültürümüze ve tarihimize sahip çıkmalıyız. Yeni bir süreç başladı. Bütün Kürt kurumlarının bu sürece sahip çıkması ve güçlendirmesi gerekiyor” diye konuştu.
Daha sonra Çîrokbêj Ayhan Erkmen, Qazî Muhammed’in şiirini okudu.
Son olarak konuşan siyasetçi Mahmut Alınak Kürtlerin yaşadıklarına dikkat çekti. Yapılan konuşmaların ardından açılışı yapılan müze, katılımcılar tarafından gezildi.
Qazi Muhammed kimdir?
22 Ocak 1946’da Mahabad kentindeki Çarçıra Meydanı’nda Mahabad Kürt Cumhuriyeti ilan edildi. Parlamento’nun 11 Şubat 1946’da yapılan 30 üyeli ilk toplantısında Cumhurbaşkanı seçilen Qazi Muhammed, parlamentoda şu yemini etti:
“Yüce Allah’ın adına, kutsal Kuran-ı Kerim, ülkem ve bayrağım üzerine ant içiyorum ki, kanımın son damlasına ve son nefesime kadar, canımla ve malımla, özgürlük yolunda bayrağımızın göklerde dalgalanması uğruna çalışacağım.”
11 aylık kısa ömründe büyük ulusal, edebi ve kültürel hizmetler veren Mahabad Cumhuriyeti’nde Kürtçe resmi dil ilan edildi ve okullarda Kürtçe eğitim verilmeye başlandı. Kürtçe gazeteler çıkarıldı. Kürtçe radyo yayımları başlatıldı ve Kürt dili ve edebiyatının gelişmesi için çalışmalar yürütüldü.
16 Kasım 1946’da Sovyetler Birliği’nin (SSCB) İran’dan çekilmesinin ardından, İngiltere’nin desteğini alan İran, Mahabad Cumhuriyeti’ne yönelik saldırı başlattı.
Qazi Muhammed, Kürtlerin katliamlara maruz kalmaması için İran yönetimiyle anlaşma kararı aldı. İran Ordusu 17 Aralık 1946 yılında Mahabad kentini işgal ederek Mahabad Cumhuriyeti’ne son verdi.
İran yönetimi 2 gün süren göstermelik bir mahkemenin ardından Qazi Muhammed’i idam cezasına çarptırdı. Qazi Muhammed, kardeşi Sedr Qazi ile kuzeni Seyf Qazi 31 Mart 1947’de Çarçıra Meydanı’ında idam edildi. Qazi Muhammed, idam edilmeden önce yazdığı vasiyetnamede Kürtlere birlik ve ittifakı, şu sözlerle tembihledi:
“Ben ömrümün son saatlerini yaşıyorum. Allah aşkına, bir birinize düşmanlık etmeyin, bir birinizi destekleyerek düşmana ve zalimlere karşı durun! Kendinizi düşmana ucuz satmayın!
Kürt halkının düşmanları çoktur, zorba ve acımasızdırlar. Her halkın, ulusun başarısının sembolü, birliktir, işbirliği ve dayanışmadır. Birliğini sağlamayan, ittifakı olmayan her halk, her zaman düşmanın baskısına maruz kalır, ezilir.
Kürtlerin, yeryüzünde yaşayan diğer halklardan hiç bir eksiği yoktur. Hatta siz yiğitliğinizle, fedakârlığınızla, baskıdan kurtulan halklardan daha ileridesiniz. Düşman, işinin gerektiği kadarıyla sizi ister ve işi bittikten sonra size hiç acımaz, sizi hiç affetmez. Düşmanlarının zulmünden kurtulan halklar da sizin gibiydiler, ama onlar kurtuluş için birliklerini sağlamışlardı.
Yeryüzündeki tüm halklar gibi artık siz de baskıdan kurtulun. Birlik olursanız, birbirinizi kıskanmazsanız, kendinizi düşmana satmazsanız, siz de kurtulursunuz.”
