Reuters, Suriye’nin doğusundaki Dhumeyr çölünde yer alan devasa bir toplu mezarın varlığını ortaya çıkardı. Haber ajansının elde ettiği uydu görüntüleri, tanık ifadeleri ve belgeler, 2019 ile 2021 yılları arasında Beşar Esad yönetiminin binlerce cesedi gizlice buraya taşıyarak yeniden gömdüğünü ortaya koyuyor.
“Operation Move Earth” olarak adlandırılan gizli kampanya kapsamında, Şam yakınlarındaki Kuteyfe kasabasında daha önce bilinen toplu mezarlardaki cesetler kazılarak kamyonlarla çölün derinliklerine taşındı. Operasyonun doğrudan cumhurbaşkanlığı sarayından verilen talimatlarla yürütüldüğü, Esad’ın “temizlik ustası” olarak anılan bir albay tarafından organize edildiği bildirildi.
Tanıklara göre, iki yıl boyunca haftada dört gece altı ila sekiz kamyon dolusu ceset ve toprak Dhumeyr’e taşındı. Kamyon sürücüleri araçlarından inmeye, mekanikerler konuşmaya dahi cesaret edemedi. Tanıklardan biri, “Konuşmak ölmek demekti” ifadelerini kullandı.
Uydu görüntüleri, Kuteyfe’deki 16 mezar hendeklerinin boşaltıldığını, aynı dönemde Dhumeyr’de en az 34 yeni mezar açıldığını gösteriyor. Uzmanlara göre, Dhumeyr çölünde 2 kilometreye yayılan hendeklerde on binlerce insan gömülü olabilir.
Reuters’a konuşan görgü tanıkları, taşınan cesetlerin çoğunun Sednaya Hapishanesi ve Tişrin Askerî Hastanesi’nden getirildiğini, bazılarının yeni öldürülmüş olduğunu belirtti. Kamyonları onaran bir mekaniker, “Bir keresinde çürümüş bir el çırağımın üzerine düştü. O an orada ne taşındığını anladım” dedi.
İnsan hakları örgütleri, bu bulguların Suriye’deki zorla kaybetmeler ve savaş suçlarıyla ilgili en kapsamlı kanıtlardan biri olduğunu belirtiyor. Suriye’nin yeni yönetimi ise Dhumeyr sahasının “koruma altına alınacağını” duyurdu ancak kimlik tespit çalışmalarının “yıllar sürebileceğini” açıkladı.
Suriye’de Esad ailesinin 50 yıllık yönetimi boyunca yaklaşık 300 bin kişinin kaybolduğu tahmin ediliyor. Ancak bugüne kadar hiçbir toplu mezar tam olarak kazılmadı, belgeler kamuoyuna açıklanmadı.
