Yılın son ayları, tatlı tüketiminin en yoğun olduğu dönemlerden biri: Halloween şekerleri, Şükran Günü tatlıları, yılbaşı kurabiyeleri… Peki şeker ağzınıza değdiği anda neler oluyor?
Florida Üniversitesi’nden ağız mikrobiyolojisi uzmanları José Lemos ve Jacqueline Abranches, şekerin ağızdaki biyolojik etkilerini adım adım anlattı. Uzmanlara göre süreç, tatlının ağza girdiği ilk saniyeler içinde başlıyor.
‘Asit saldırısı saniyeler içinde başlıyor’
Ağızda yaşayan bakteriler, şekerli yiyecekleri enerjiye dönüştürürken yoğun miktarda asit üretiyor. Bu durum, sadece 1–2 dakika içinde ağızdaki pH seviyesini diş minesini çözebilecek kadar düşürüyor. Dişlerin yüzeyini oluşturan minenin çözünmesi ise çürük için ilk adım.
Neyse ki tükürük bu süreçte devreye giriyor; fazla şekeri uzaklaştırıyor ve üretilen asitleri nötralize etmeye çalışıyor. Ancak uzmanlara göre sık sık şeker tüketmek, tükürüğün bu dengeyi sağlamasını imkânsız hale getiriyor.
‘Bakteriler plak adı verilen bir kale kuruyor’
Çürük oluşturan bakteriler yalnızca asit üretmekle kalmıyor; şekeri kullanarak diş yüzeyine yapışan kalın ve yapışkan bir biyofilm (plak) oluşturuyor. Bu tabaka:
- Tükürüğün nötralize edici etkisini engelliyor
- Fırçalanmadan temizlenmiyor
- Asidi içeride hapsederek mine kaybını hızlandırıyor
Bu koşullarda “iyi” bakteriler hayatta kalamazken, asidi seven çürük bakterileri çoğalmaya devam ediyor. Süreç ilerledikçe diş minesinde kayıp büyüyor ve sonuç görünür çürüğe dönüşüyor.
Dişlerinizi nasıl koruyabilirsiniz?
Uzmanlar basit ama etkili önlemler öneriyor:
- Şeker tüketimini azaltın, özellikle gün boyu atıştırmaktan kaçının.
- Şekerli gıdaları öğün sırasında tüketin; çünkü yemek sırasında tükürük daha fazla salgılanır.
- Yüksek fruktozlu mısır şurubu ve rafine şeker içeren içecekleri sık sık tüketmeyin.
- Dişleri her gün fırçalayın; özellikle öğünlerden sonra.
- Günlük diş ipi kullanarak fırçanın temizleyemediği bölgelerdeki plağı uzaklaştırın.
- Uzmanlar, şeker tüketiminin artığı tatil sezonunda bu önerilerin daha da önemli hale geldiğini vurguluyor. (ScienceAlert)
