Devam etmekte olan İsrail-İran çatışmasında İsrail, aralarında Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri ve Devrim Muhafızları Komutanı Hüseyin Selami’nin de bulunduğu çok sayıda üst düzey İranlı yetkiliyi öldürdü. İsrail-İran çatışmasının başladığı cuma gününden bu yana İsrail, İran yönetiminin birçok üst düzey üyesini öldürdü.
İsrail’in saldırılarında hedef alınanlar arasında 16 kişinin yaşamını yitirdiği teyit edilirken, bunlar arasında Devrim Muhafızları Ordusu’nun (DMO) 20’den fazla üst düzey yetkilisi ve diğer üst düzey komutanların da yer aldığı bildirildi.
Peki, şimdiye kadar öldürülen üst düzey askeri yetkililer kimler?
Muhammed Bakıri: Genelkurmay başkanı
2016’dan bu yana İran Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı olan Muhammed Bakıri, İsrail’in İran’a yönelik saldırılarının başladığı perşembe gecesi füze saldırısında öldü. İran ordusundaki en yüksek rütbeli subaylardan biriydi ve ülkenin dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’den sonra ikinci sırada yer alıyordu.
İran’ın silahlı kuvvetlerini (hem düzenli ordu hem de paramiliter birlikler) koordine etti ve rejimin askeri doktrininin şekillenmesinde merkezi bir rol oynadı.
Gerçek adı Muhammed Hüseyin Afşardi olan Bakıri, 1939’da Tahran’da doğdu.
1981’te İran Devrim Muhafızları’na üye oldu.
Bakıri, 1980-1988 yılları arasındaki İran-Irak Savaşı sırasında ilk olarak operasyonel alanda çalışmaya başladı ve kademeli olarak istihbarat alanında sorumluluklar üstlendi.
1983’ten savaşın sonuna kadar, İran Devrim Muhafızları’nın kara kuvvetlerinin istihbarat operasyonlarından sorumluydu.
Bakıri, Devrim Muhafızları’nın istihbarat operasyonlarının ilk komutanıydı ve kendi ifadelerine göre, İran-Irak Savaşı sırasında Devrim Muhafızları’nın tüm önemli operasyonlarında aktif yer aldı.
Bakıri, savaştan sonra Genelkurmay Başkanlığı’na transfer edildi ve önemli pozisyonlarda bulundu. 2007 yılında, ülkenin en önemli askeri karargahı olan Hatam el-Anbiya’ya yardımcı koordinatör olarak atandı. Bu karargah, İran’ın bütün askeri operasyonlarının planlandığı ve koordine edildiği yerdi.
İran-Irak Savaşı sırasındaki hizmetleri nedeniyle İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’den zafer madalyaları aldı ve tümgeneral rütbesine yükseltildi.
Temmuz 2016’da, İran Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı olarak atandı.
İran-Irak Savaşı’nın başlarında Devrim Muhafızları kara kuvvetleri komutan yardımcısı olan ve 1982’de öldürülen Hasan Bakıri’nin kardeşiydi.
Hüseyin Selami: Devrim Muhafızları Başkomutanı
Devrim Muhafızları’nın Başkomutanı olan Selami aynı zamanda Hamaney’e de yakındı. Selami, başta İsrail ve ABD olmak üzere İran’ın rakiplerine karşı en sert tutum takınanlardan biriydi.
İran-Irak Savaşı’nda (1980-1988) savaşan ve Devrim Muhafızları’nın ilk üyelerinden olan Selami, 2019’da komutan olmadan önce 9 yıl boyunca örgütün yardımcısı olarak görev yaptı.
İran Devrim Muhafızları Komutanı Hüseyin Selami, saldırılarda ölen en üst düzey İranlı yetkililerden biri oldu.
65 yaşındaki Selami, İsrail ve ABD de dahil olmak üzere İran’ın rakiplerine karşı sert bir tutum sergilemesiyle de tanınıyordu.
Daha geçen ay, İran’ın herhangi bir ülke tarafından saldırıya uğraması halinde Tahran’ın “cehennemin kapılarını açacağı” uyarısında bulunmuştu.
Saldırılardan sadece bir gün önce Selami, İran’ın “her türlü senaryo, durum ve koşul için tamamen hazır olduğunu” söylemişti. “Düşman, İsrail kuşatması altındaki savunmasız Filistinlilerle savaştığı gibi İran’la da savaşabileceğini düşünüyor” dedi. “Bizim savaş tecrübemiz var ve deneyimliyiz.”
Selami, İran Silahlı Kuvvetleri’nin güçlü bir kolu olan Devrim Muhafızları’na 1980 yılında İran-Irak Savaşı sırasında katıldı ve 2009 yılında komutan yardımcısı, 10 yıl sonra da komutan oldu.
İran’ın nükleer ve askeri programlarına dahil olduğu için 2000’li yıllardan bu yana Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi ve ABD tarafından yaptırımlara uğradı. İsrail’in 2019’da Suriye’deki İran hedeflerine yönelik saldırısının ardından “Siyonist rejimi” haritadan silme sözü verdi. Nisan 2024’te Suriye’deki İran Büyükelçiliği’ne düzenlenen saldırının ardından da benzer bir uyarıda bulundu: “Cesur adamlarımız Siyonist rejimi cezalandıracaktır.” Saldırıda yedi Devrim Muhafızı mensubu hayatını kaybetmişti. Bu kişilerden ikisi komutan seviyesindeydi. Devrim Muhafızları’nın üst düzey komutanları rutin olarak İran’ın dini liderine danışmanlık yapıyor.
Gülam Ali Reşid: Tümgeneral
Gülam Ali Reşid, silahlı kuvvetler başkomutan yardımcısı ve ortak askeri operasyonların koordinasyonundan sorumlu DMO’nun Hatem-ül Enbiya Merkez Karargâhı’nın başkanıydı.
İran-Irak Savaşı’nın da yaralanan Reşid, İran’ın İsrail ve ABD’ye karşı Lübnan’daki Hizbullah ya da Yemen’deki Husiler gibi bölgesel müttefiklerinin olmasını memnuniyetle karşıladı.
İran-Irak Savaşı sırasında Devrim Mufafızları’nın başlıca komutanlarından biri olan Tümgeneral Gülam Ali Reşid, 17 yıl boyunca silahlı kuvvetlerin genelkurmay başkan yardımcısı olarak görev yaptı.
2016 yılında Ayetullah Ali Hamaney’in emriyle İran’ın en önemli askeri karargahı Hatam el-Anbiya’nın komutanlığına atandı.
Gülam Ali Reşid, silahlı kuvvetlerin operasyonel koordinasyonundan sorumluydu. Bu karargah, sekiz yıllık savaş boyunca, özellikle de son yıllarında, en üst düzey operasyonel kararların alındığı yerdi.
Reşid ayrıca İran İslam Cumhuriyeti’nin savunma doktrininin geliştirilmesinde önemli bir rol oynadı.
Gülam Ali Reşid, İslam Devrim Muhafızları’nın kıdemli komutanlarından ve önde gelen askeri stratejistlerden biri olarak hatırlanıyordu.
1953 yılında Huzistan Eyaleti’nin Dezful şehrinde doğdu. 1979 devriminden sonra Devrim Muhafızları’na katıldı ve örgütlenmenin ilk aşamasında önemli bir rol oynadı.
Sekiz yıllık İran-Irak savaşı sırasında Gülam Ali Reşid, Devrim Muhafızları’nın önde gelen komutanlarının yanında büyük askeri operasyonların planlanmasında önemli bir rol oynadı.
Çeşitli cephelerde askeri kararların alındığı toplantıların kilit bir üyesiydi.
Reşid basında nadiren yer aldı, ancak karar alma ve strateji açısından İran’ın savunma yapısını planlamada her zaman en etkili kişilerden biri oldu.
Son yıllardaki nadir basın açıklamalarında, ordunun özellikle ABD ve İsrail olmak üzere dış tehditlerle yüzleşmeye hazır olması gerektiğini vurguladı.
Amir Ali Hajizadeh: Devrim Muhafızları Hava Kuvvetleri Komutanı
Hajizadeh, İran Devrim Muhafızları Hava-Uzay Kuvvetleri’nin komutanıydı. İran’ın füze programını yönetiyordu ve Nisan 2024’te İsrail’e düzenlenen füze saldırısından sorumluydu.
Devrim Muhafızları Hava Kuvvetleri Komutanı Tuğgeneral Amir Ali Hajizadeh, Ekim 2009’da Ayetullah Ali Hamaney tarafından Devrim Muhafızları’nın hava-uzay kuvvetleri komutanlığına atanmıştı.
1962’de Tahran’da doğan Hajizadeh, 1980-1988 İran-Irak Savaşı’nın başlamasından kısa bir süre sonra Devrim Muhafızları’na katıldı ve çeşitli operasyonlarda keskin nişancı olarak görev yaptı.
Savaşın ardından Devrim Muhafızları Hava Kuvvetleri’ne katıldı ve füze geliştirme programında çalışmaya başladı.
Hajizadeh, Haziran 2019’da İran’ın Hürmüz Boğazı yakınlarında bir Amerikan insansız hava aracını düşürmesinin ardından diğer Devrim Muhafızları komutanlarıyla birlikte ABD Hazine Bakanlığı’nın yaptırımlarına tabi tutulmuştu.
Muhammad Kazemi: Devrim Muhafızları İstihbarat Kurumu Başkanı
Devrim Muhafızları İstihbarat Başkanı Kazemi pazar günü İsrail saldırısında öldürüldü. Kazemi’nin ölümünü ilk olarak İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, o akşam ABD televizyon kanalı Fox News’e verdiği mülakat sırasında duyurdu. Tahran yönetimi birkaç saat sonra haberi doğruladı.
Aralarında Mohsen Bagheri, Davood Shekhian, Mohammad Bagher Taherpour, Mansour Safarpour, Masoud Tayeb, Khosro Hassani, Mohammad Jafari ve Javad Jarsara’nın da bulunduğu diğer bazı tuğgeneraller ve üst düzey subaylar öldürüldü.
ABD basını: Kudüs Gücü Komutanı İsmail Kaani’nin öldürüldüğünü ileri sürdü
ABD basınına göre, İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutanı İsmail Kaani de İsrail’in İran’da düzenlediği bir saldırıda öldü.
1957 doğumlu Tuğgeneral İsmail Kaani, 1997 yılında İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutan Yardımcılığına atandı. 2020 yılında ABD tarafından öldürülen Kasım Süleymani’nin yerine, Hamaney tarafından Kudüs Gücü Komutanı olarak görevlendirildi.
Ancak İran resmi makamlarından Kaani’nin öldüğüne dair henüz herhangi bir açıklama yapılmadı.
Fereydoon Abbasi
Nükleer fizikçi olan Abbasi, 2011-2013 yılları arasında İran Atom Enerjisi Kurumu’nun direktörlüğünü yaptı.
2020-2024 yılları arasında milletvekili oldu.
İran’ın nükleer faaliyetleriyle ilgili olarak şahin politikaları savundu.
2010 yılında, İran’ın İsrail’e atfettiği bir suikast girişiminden kurtuldu. İsrail ise bu iddiaları ne doğruladı ne de reddetti.
Ayrıca İsrail’deki yerel medyaya konuşan kaynaklar, cuma gününden bu yana İsrail’in hedef aldığı saldırılarda 14 kadar üst düzey nükleer bilimcinin de öldürüldüğünü belirtti.
İran devlet televizyonu ise İsrail’in son günlerde ülkenin farklı kentlerine düzenlediği saldırılarda şimdiye kadar toplam 9 nükleer bilim insanının hayatını kaybettiğini belirtti.
Habere göre saldırılarda yaşamını yitiren bilim insanlarının isimleri şöyle:
“Abdulhamid Menuçehr, Ahmed Rıza Zülfikari, Emir Hüseyin Fıkhi, Ekber Motlabizade, Muhammed Mehdi Tehrançi, Feridun Abbasi, Ali Bekayi Kerimi, Mansur Asgeri ve Said Borci.” (AA/BBC Türkçe/Euronews)
