Venezuela’da 25 Mayıs’ta yapılacak bölgesel ve parlamento seçimleri, ülkenin haritasında uzun süredir tartışmalı bir bölge olan Essequibo’yu yeniden gündeme taşıdı. Ülkenin doğusunda, zengin doğal kaynakları ve stratejik konumuyla öne çıkan 160 bin kilometrekarelik bölge, Guyana’nın fiili kontrolünde olsa da, Venezuela burayı kendi toprağı olarak görüyor.
Devlet Başkanı Nicolás Maduro’nun liderliğindeki iktidar bloku, bu yıl ilk kez Essequibo için sekiz sandalye ayırarak bölgeyi resmen bir eyalet gibi tanıdı. Ancak bu bölgede oy kullanacak seçmen yok; zira halk Guyana vatandaşı ve Caracas’ın seçimlerini tanımıyor. Adaylar da bölgede kampanya yürütemiyor.
Uluslararası mahkeme seçimleri yasakladı
1 Mayıs’ta Birleşmiş Milletler’e bağlı Uluslararası Adalet Divanı, Venezuela’nın Essequibo için seçim yapmaktan kaçınmasını resmen talep etti. Mahkeme, toprak anlaşmazlığına dair sürecin sürdüğünü ve seçimlerin tansiyonu artırabileceğini bildirdi. Buna rağmen seçim süreci devam etti.
‘Essequibo bizimdir’: Seçimler üzerinden milliyetçi anlatı
Essequibo, Venezuela’da hem iktidar hem de muhalefetin hak iddia ettiği ender meselelerden biri. Ancak seçim sürecinde bu iddia Maduro tarafından daha çok milliyetçi ve anti-emperyalist bir anlatı ile birleştirildi. Uzmanlar, Maduro’nun Essequibo’yu gündeme taşıyarak 2024 başkanlık seçimlerinde yaşanan tartışmaları gölgede bırakmayı hedeflediğini düşünüyor.
2024 seçimlerinde muhalefet zafer ilan etmiş ancak resmi sonuçlar Maduro lehine açıklanmıştı. Sonrasında çıkan protestolarda 24 kişi hayatını kaybetmiş, 2 binden fazla kişi gözaltına alınmıştı. İnsan hakları gruplarına göre halen 900’den fazla kişi siyasi tutuklu olarak cezaevinde tutuluyor.
Muhalefet boykot kararı aldı
Muhalefetin büyük bölümü, Essequibo’daki seçimleri boykot ediyor. Muhalif lider Orlando Moreno, “Essequibo’yu silahla değil hukukla geri almalıyız” diyerek Maduro’nun askeri tehditlerini eleştirdi. Guyana ile artan gerilim, bölgede olası çatışma endişelerini de beraberinde getiriyor. Guyana, son dönemde sınır hattında sivil kıyafetli silahlı Venezuela gruplarının saldırılarını rapor etti.
Petrol ve minerallerin gölgesinde toprak kavgası
Essequibo’nun önemi sadece tarihsel değil. 2015 yılında ABD’li enerji devi ExxonMobil, bu bölgede büyük petrol rezervleri keşfetti. Maduro yönetimi, bu keşfi “emperyalist müdahalenin” motivasyonu olarak görüyor. Essequibo’daki altın, elmas, lityum gibi zengin maden kaynakları da bölgeyi jeopolitik açıdan cazip hale getiriyor.
Uzman: ‘Askeri müdahale büyük bir hata olur’
Eski Guyana büyükelçisi ve analist Sadio Garavini di Turno, Maduro’nun seçim hamlesinin sorumsuzca olduğunu belirtti. “Askeri bir eylem, ABD dahil tüm uluslararası toplumun müdahalesine kapı aralar” diyen Turno, sorunun diplomatik yollarla çözülmesi gerektiğini vurguladı.
Öte yandan, 2006 yılında Venezuela bayrağına Essequibo’yu temsil eden sekizinci yıldızın eklenmiş olması, bu toprak parçasının ulusal sembollerde bile yer bulduğuna işaret ediyor. (AJ)
