Doğu Asya’da, modern insanın gelişi öncesinde yaşamış arkaik insan türleri hakkında şaşırtıcı yeni bilgiler ortaya çıktı. Tayvan yakınlarında bulunan Penghu 1 çene fosilinden elde edilen yüksek kaliteli protein analizleri, bu kalıntının Denisovan soyuna ait olduğunu kesinleştirdi. Bu bulgu, Denisovanların tahmin edilenden çok daha geniş bir coğrafyada yaşamış olduğunu gösteriyor.
Denisovanlar, ilk kez Altay Dağları’ndaki Denisova Mağarası’ndan çıkarılan kemik ve diş örneklerinden elde edilen DNA analizleriyle tanımlanmıştı. Bu yeni araştırma ise, doğrudan DNA elde edilemeyen fosillerde bile gelişmiş paleoproteomik yöntemlerle Denisovan kimliğinin doğrulanabileceğini kanıtlıyor.
Penghu 1 çene kemiğiyle temsil edilen erkek Denisovalının nasıl görünebileceğine dair bir çizim. C: Cheng-Han Sun
Yaşı belirlenemedi
Penghu 1 fosili, 60 ila 120 metre derinlikten, Tayvan’ın batısındaki deniz tabanından ticari balıkçılık sırasında çıkarıldı. Su altında kaldığı için fosilin yaşı tam olarak belirlenemese de, yapılan analizler 10.000 ila 190.000 yıl arasında bir döneme işaret ediyor.
Araştırma ekibi, fosilden 51 farklı proteinden 4241 amino asit dizisi elde etti. Özellikle diş minesinden elde edilen amelogenin Y izoformu (AMELY) sayesinde Penghu 1’in erkek olduğu da ortaya kondu.
Penghu 1 fosili
Oxford Üniversitesi’nden evrimsel biyolog Greger Larson, “Bu bulgular Penghu 1’in Denisovan olduğunu kuvvetle destekliyor. Coğrafi olarak Altay Dağları’ndan yaklaşık 4000 kilometre uzakta, Xiahe bölgesinden ise yaklaşık 2000 kilometre güneydoğuda yer alıyor,” dedi.
Denisovanların coğrafi yayılımı genişliyor
Bugüne kadar Denisovanlara dair doğrudan moleküler kanıtlar sadece Denisova Mağarası ve Tibet Platosu’ndaki Baishiya Mağarası’ndan gelmişti. Penghu 1 ile birlikte, Denisovanların Asya’da geniş bir coğrafyaya yayıldığı artık doğrulanmış oldu. Araştırmacılar, Denisovanların yüksek rakımlı soğuk bölgelerden (Tibet), kuzeydeki soğuk karasal iklimlerden (Altay), daha sıcak ve nemli Tayvan gibi düşük enlemlere kadar farklı ortamlara uyum sağladığını belirtiyor.
Denisovan diş ve çene yapısı netleşiyor
Penghu 1’in yanı sıra, Tibet Platosu’ndan Xiahe 1 çenesi ve Denisova Mağarası’ndan izole dişler incelendiğinde, Denisovanların kendine has morfolojik özellikleri daha iyi anlaşılıyor. Bu özellikler arasında kalın ama alçak çene yapısı, geniş ön diş dizisi, büyük azı dişleri ve belirgin premolar kökleri bulunuyor. Bu özellikler, Doğu Çin’deki Hexian fosilleriyle de örtüşüyor ve bu fosillerin de Denisovanlara ait olabileceği ihtimalini güçlendiriyor.
Penghu 1 fosili
Araştırmacılar, şimdiye kadar moleküler olarak tanımlanabilen Denisovan örneklerinin hepsinin erkek olduğuna dikkat çekiyor. Bu durum, robust (kalın yapılı) morfolojik özelliklerin cinsiyetle ilişkili olabileceği sorusunu gündeme getiriyor. Araştırmanın yazarları, daha fazla fosil ve moleküler veri gerektiğini belirtiyor.
Kaynak: science.org
