İlke TV haber sitesine yazmaya başladığımda uluslararası olayları yazarım diye planlamıştım ama her hafta Trump yazacağım aklıma gelmezdi. Bu hafta 2020’lere damga vuran Ukrayna-Rusya savaşını yazayım dedim, bir baktım tüm Ukrayna haberlerinde gene Trump öne çıkmış.
Trump, Kasım’da seçilmesi halinde Putin ve Zelenski’yi arayarak “savaşı 24 saat içinde” bitireceğini söylemişti, ancak ABD’nin Ukrayna’ya desteğini para israfı olarak tanımlamak dışında ayrıntı vermemişti.
Trump, Şubat ayı başında Putin’le görüşebileceklerini söyledi, hatta Suudi Arabistan’da buluşmayı teklif etti. Bu görüşmenin ayarlanması için 18 Şubat’ta Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’da Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio bir araya geldiler. Ukrayna bu görüşmeye davet edilmedi. Görüşmede iki liderin görüşmesi için yol alındığı iddia edildi.
Avrupa liderleri Ukrayna için bir araya geldiler
Avrupa ülkeleri Washington’un Putin ile görüşme girişimi karşısında sürece dahil olmak amacıyla 16 Şubat’ta Fransa’nın başkenti Paris’te bir araya geldiler. Macron’un çağrısıyla gerçekleşen zirveye, İngiltere, Almanya, İtalya, Polonya, İspanya, Hollanda ve Danimarka liderlerinin yanı sıra Avrupa Konseyi ve Avrupa Komisyonu başkanları katıldı. Görüşmede Ukrayna temsilcileri yoktu.
Trump’ın Rusya ile yürüttüğü barış görüşmelerine nasıl karşılık verileceği konusunda fikir birliğine varmak amacıyla düzenlenen kriz toplantısında Avrupa ülkeleri Ukrayna’ya asker gönderme konusunda anlaşmazlığa düştü. Almanya, İtalya, Polonya ve İspanya, İngiltere’nin “Ukrayna’ya barış gücü olarak asker gönderme” teklifinden saatler sonra, savaştan zarar gören ülkeye barış gücü gönderme konusunda isteksiz olduklarını ifade ettiler.
Paris’teki görüşmeden sonra Trump, Fransa ve İngiltere liderlerini Beyaz Saraya davet etti, Ukrayna-Rusya anlaşmalarında yer alabileceklerini söyledi. Böylece en azından Fransa istediğine kavuşmuş oldu.
Trump: Zelenski diktatör
Tüm bu görüşme trafiği içerisinde Zelenski ile Trump tartışmaları ortaya çıktı.
Önce Zelenski, Trump’ı bir “dezenformasyon balonunda” yaşamakla suçladı. Trump da hemen, savaştan zarar gören ülkeye 500 milyar dolarlık yardım tasarısına itiraz etti. Ardından da kendi Truth Social platformunda yaptığı bir paylaşımda Ukrayna’ya yüklendi. Zelenski’yi “diktatör” olarak nitelendirdi.
Trump, 19 Şubat’ta Zelenski ile ilgili paylaşımında, “Ukrayna’yı seviyorum ama Zelenski berbat bir iş çıkardı. Ülkesi paramparça oldu ve milyonlarca kişi gereksiz yere öldü. Seçim yapmayan bir diktatör olan Zelenski, elini çabuk tutsa iyi olur, yoksa ülkesini kaybedecek” ifadelerini kullandı.
Zelenski hemen cevap verdi. “Kendisinin yüzde 4’lük görev onayı olduğu dezenformasyonunu” Rusya’nın yaydığına dair “kanıtlara” sahip olduğunu söyledi.
Zelenski ayrıca Trump’ın tüm maliyeti biz ödüyoruz açıklamasına da savaşın maliyeti olan 320 milyar doların 120 milyar dolarını Ukraynalı vergi mükelleflerinin karşıladığını, ABD ve Avrupa Birliği’nden 200 milyar dolar alındığını belirtti.
Ukrayna, anlaşma için güvenlik garantisi talep ediyor
Zelenski ABD-Rusya görüşmeleriyle ilgili açıklamasında, “Ukrayna olmadan Ukrayna hakkında yapılan herhangi bir görüşmeyi sonuçsuz olarak görüyoruz, biz olmadan bizim hakkımızda yapılan anlaşmaları kabul edemeyiz, anlaşma sağlanması için Rusya’nın saldırmasını önleyecek güvenlik garantileri verilmesi gerekir” dedi.
Barış görüşmesi hangi biçimde olursa olsun, Ukraynalılar kendi gelecekleri üzerinde söz sahibi olmak istiyor. Birçok kişi, Rusya ile daha önce yapılan barış anlaşmalarının, Rusya’nın topyekûn işgaline yol açtığını düşünüyor. Bu yüzden Ukraynalılar sıkıntılı bir barış anlaşmasının üçüncü bir savaşa daha yol açabileceğinden korkuyorlar.
Ancak ne Amerika ne AB Ukrayna halkının korkuları ile ilgileniyor, kendi çıkarlarının peşinden koşuyorlar. Trump ABD’nin bugüne kadar sunduğu destek karşılığında, Ukrayna’daki nadir minerallere erişim istiyor. Nadir toprak elementleri; elektronik, enerji, cam üretimi, manyetizma, ilaç, metalurji, optik, seramikler ve çeşitli katalizörlerin üretiminde kullanılıyor.
Zelenski, geçen hafta Trump’ın Ukrayna’nın nadir toprak elementlerinin 500 milyar dolarlık kısmına erişim talebini reddetmişti. Ancak Ukrayna’nın davet edilmediği görüşmelerden sonra Zelenski, “Mineraller hakkında konuşmaya hazırız” dedi. Karşılık olarak Ukrayna’nın güvenlik garantilerine ihtiyacı olduğunu ve şu ana kadar kendilerine sunulan anlaşma taslaklarının istedikleri gibi olmadığını yineledi, ancak görüşmelerin ilerlediğini belirtti.
Ukrayna-Rusya savaşı sona eriyor ama…
Bütün bu gelişmelerden çıkan tablo ABD ve Ukrayna arasında bir bilek güreşi sürüyor. Trump, bir sömürge valisi edasıyla savaşı kendi koşullarında çözmek istiyor. Savaşın başından beri Amerikan destekleri ile Ukrayna’yı ayakta tutuğunu dünyaya gösterip, savaşı bitiren başkan unvanını almaya çalışıyor.
Ukrayna-Rusya savaşı başında bu savaşın bir vesayet savaşı olduğu Amerika ve AB, Rusya ile anlaşmaya karar verdiğinde Ukrayna’nın sözü olmayacak tahmini doğru çıkıyor. Amerika ve AB ülkeleri görüşmelere bile Ukrayna’yı çağırmıyorlar. Anlaşmada baştan beri üzerinde savaş başlatıldığı iddia edilen topraklar Rusya’ya verilecek gibi konuşmalar yapılıyor. Amerika ve Çin kutbunun jeopolitik savaşı milyonlarca insanın göç etmesine, yoksulluk içinde yaşamasına, binlercesinin ölmesine, şehirlerin kasabaların yok olmasına sebep oldu. BM verilerine göre, Ukrayna’dan 7 milyon 832 bin 493 kişi Avrupa ülkelerine geçti, ülke içerisinde yerinden edilen kişilerin sayısı 11 milyona ulaştı, en az 6 bin 755 sivil yaşamını yitirdi, 10 bin 607 sivil yaralandı.
Ukrayna- Rusya savaşı adım adım bir anlaşmaya doğru evriliyor. Muhtemelen önümüzdeki birkaç hafta içinde ateşkes sağlanacak. Geride yüzbinlerce insanın, kadın ve çocuğun ölümü, milyonlarcasının yerinden edilmesi kalacak.
Rusya’da Putin, savaş sayesinde içerde bir diktatörlük rejimi kurdu. Ukrayna’da zaten bozuk olan ekonomi yerle bir oldu, halk açlık ve sefalet içinde. Rusya’da da halk savaştan büyük zarar gördü, yoksulluk arttı, muhalefet yok edildi.
Büyük güçler, bir sonraki savaşa kadar ara vermiş olacaklar. Bu ara ne kadar sürer, tekrar savaş nerede başlar, yaşayıp göreceğiz. Çin ve Amerika’nın dünyayı iki kutba bölme ve dünya hegemonyasını ele geçirme çabası devam ediyor. Trump da Xi Jinping de çok kutuplu dünyayı iki kutuplu bir dünyaya çevirmek ve çoğunluğu, özellikle gelişmiş emperyalist ülkeleri kendi tarafında tutarak dünya siyasetinde hegemonya kurmak istiyor. Rekabetin yeni rotası pasifik olarak görülüyor. İki ülkede oradaki devletleri kendi taraflarına çekmek, hegemonya kurmak için olağanüstü çaba sarf ediyorlar. ABD, Çin’in o bölgedeki ekonomik, jeopolitik ve siyasi gücünü kırmaya, onu yalnızlaştırmaya çalışıyor. Ekonomik olarak bunu başaramazsa ki öyle görünüyor, her an savaşın o bölgeye sarkması beklenebilir. O bölgenin de Ortadoğu gibi yangın alanına dönüşmemesi için barış isteyenlerin emek sarf etmesi gerekecek.
Not: Cuma günü tutuklanan tüm arkadaşlara selam olsun, en yakın zamanda özgürlüklerine kavuşmaları umuduyla…
