Wall Street Journal (WSJ) İran’ın, Visa ve Mastercard kullanarak yaptırımları deldiğini ve desteklediği milis (proxy) gruplarına milyonlarca dolar aktardığını iddia etti.
Haberde, 2023 başında ABD merkezli finansal hizmet şirketlerinin, uluslararası işlemlerinde ayda 50 milyon dolarlık seviyelere ulaştığı aktarıldı. Nisan ayına gelindiğinde ise 1,5 milyar dolarlık işlem hareketliliğinin görüldüğü belirtildi.
Habere göre, İran destekli milisler, ABD’nin 2022 sonunda Irak bankaları aracılığıyla İran’a dolar akışını engelleyen düzenlemelerinin ardından, Visa ve Mastercard ödeme ağlarını kullanarak finansal işlemlerini sürdürdü.
Konuya yakın kaynaklara göre, İran, yaptırımları aşmak için karmaşık bir ağ oluşturdu. Bu ağ, sahte kimlikler ve paravan şirketler aracılığıyla uluslararası finans sistemine erişim sağlıyor.
İranlı yetkililer, bu yöntemi kullanarak Ortadoğu’daki müttefik milis gruplarına, özellikle Lübnan’daki Hizbullah ve Irak’taki Şii milisler gibi örgütlere, mali destek sağlıyor.
ABD Hazine Bakanlığı, İran’ın bu tür faaliyetlerini engellemek için yıllardır çalışıyor, ancak Tahran’ın yenilikçi yöntemleri yaptırımların etkisini azaltıyor.
Kaynaklar, İran’ın özellikle Visa ve Mastercard’ın küresel ağını kullanarak döviz işlemlerini gizlice gerçekleştirdiğini belirtiyor. Bu işlemler, genellikle üçüncü ülkelerdeki aracı kurumlar üzerinden yürütülüyor.
Irak’ta verilen ön ödemeli ve banka kartlarıyla, bu gruplar Ürdün,Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Türkiye gibi ülkelerde ATM çekimleri ve sahte POS işlemleri yaparak, Irak’ın resmi ve piyasa döviz kurları arasındaki farktan yararlanarak kar elde etti.
İzlenen yönteme göre, örneğin BAE’deki bir mağazada alışveriş yapmış gibi görünen bir kişinin hesabından para çekiliyor. Mağazalar yüzde 5 komisyon karşılığında çektikleri parayı nakit olarak müşterilerine elden veriyor.
WSJ’ye göre BAE’deki yabancı kart işlemlerinin yüzde 20’si Irak menşeli kartlarla yapılıyor.
Bu yöntemle, 2023 yılında sadece Iraklı kart sahiplerinin yaklaşık 450 milyon dolar kazanç sağladığı tahmin ediliyor. Visa ve Mastercard, bu işlemlerden yaklaşık 120 milyon dolar ücret aldı.
Visa ve Mastercard’tan bir yetkili, şirketlerinin ABD yasalarına tam uyum sağladığını ve yaptırımlara tabi ülkelerle iş yapmadığını belirtti. Ancak, sahte kimlikler ve paravan şirketlerin bu sistemleri suistimal etmesi, ödeme devlerinin kontrol mekanizmalarını zorluyor.
ABD yetkilileri, bu tür işlemleri tespit etmekte geç kalındığını belirtiyor. Visa ve Mastercard, 2024 yılında sahte hesapları askıya alarak ve Irak ile ABD düzenleyicileriyle işbirliği yaparak daha etkin önlemler almaya başladı.
Irak Merkez Bankası, yeni limitler getirirken, ABD Hazine Bakanlığı, bazı Iraklı kart sağlayıcılarını kara listeye aldı. Bu kartlardan biri olan Qi Card, denetim eksiklikleri ve milislerle olan bağlantıları nedeniyle dolandırıcılığın merkezinde yer aldı.
Haberde, eski yöntemle yıllar boyunca İran’dan destek alan milislerin, yeni dönemde Visa ve Mastercard’la anlaşma sağlayan Irak bankalarıyla işbirliği yaptığı vurgulandı.
Yeni metot, Irak’ın resmi ve gayriresmi dolar kurları arasındaki farka dayanıyor. Irak’tan yüklü bakiyeye sahip bir banka kartı edinen kişi, başka bir ülkede ATM’den dolar çekiyor veya piyasadan dolar satın alıyor ve ülkesine gelip bu dolarları karaborsada yüksek kurdan yeniden Irak dinarına çeviriyor. Böylece yüzde 21’e varan oranlarda kâr ediliyor.
ABD, İran’ın bu ağını çökertmek için yeni yaptırımlar ve denetim mekanizmaları üzerinde çalışıyor. Ancak uzmanlar, İran’ın finansal yaratıcılığının, yaptırımların etkinliğini sınırlamaya devam edebileceği konusunda uyarıyor.
