Ünlü sanatçı Leonard Cohen’in dizelerinde söylediği gibi, “Her şeyde bir çatlak vardır, ışık böyle girer.” Uzaydaki Circinus West adlı yapıya bakıldığında bu sözlerin gerçek hayattaki bir yansımasını görmek mümkün.
Circinus West, gökyüzünde kara bir çatlak gibi görünse de aslında olağanüstü bir sürece ev sahipliği yapıyor. Bu bölge, yeni yıldızların doğduğu yoğun moleküler bir bulut, yani bir karanlık nebula. ABD Enerji Bakanlığı’nın Dark Energy Camera (DECam) ile çektiği yeni görüntüler, bu gizemli yapının içine saklanmış parlayan sırları ortaya koydu.
‘Yıldızlar karanlıkta doğuyor’
Nebulalar, ışığın kaynağına göre farklı türlere ayrılıyor. Yansıma nebulaları çevresindeki yıldız ışığını yansıtırken, emisyon nebulaları kendi ışıklarını üretir. Ancak karanlık nebulalar, ışığı ne yansıtır ne de üretir; aksine, ışığı emer ve dağıtarak uzayın derinliklerinde kara boşluklar gibi görünür.
Circinus West gibi karanlık nebulaların kalbinde yıldızlar doğar. Gaz ve tozdan oluşan yoğun bölgelerdeki düzensizlikler zamanla kendi kütleçekimiyle çöker ve protostar (ön yıldız) olarak adlandırılan bebek yıldızların çekirdeği oluşur.
‘Bebek yıldızların izleri görülüyor’
Bebek yıldızlar oluşurken yalnızca çevresindeki maddeyi çekmez, aynı zamanda bir kısmını kutuplarından güçlü jetler şeklinde dışarı fırlatır. Bu jetler, çevredeki maddeyi plazmaya çevirerek Herbig-Haro nesneleri adı verilen parlak loblar oluşturur. Circinus West’in yeni görüntülerinde bu nadir görülen Herbig-Haro nesnelerinin izleri açıkça görülüyor.
Bölgedeki protostellar rüzgarlar ve parlayan jetler, yıldız oluşumunun en erken evrelerinin izlerini taşıyor. Circinus West, yaklaşık 2.500 ışık yılı uzaklıkta bulunuyor ve yaklaşık 180 ışık yılı genişliğe sahip devasa bir yapıyı oluşturuyor.
‘Yıldız doğumunu anlamamıza ışık tutuyor’
Bu aşamada, bebek yıldızlar hala kalın bir gaz ve toz bulutunun ardında gizli. Ancak güçlü rüzgarlar ve jetler zamanla çevrelerindeki malzemeyi temizleyerek yıldız ışığının evrene yayılmasını sağlıyor.
Circinus West’ten elde edilen yeni veriler, yıldız oluşum sürecinin gizemli aşamalarını anlamak için astronomlara önemli ipuçları sunuyor.
Yeni çekilen Dark Energy Camera görüntülerinin yüksek çözünürlüklü versiyonları NOIRLab internet sitesinde indirilmeye sunuldu.
