Türkiye’de 15 Temmuz 2016 darbe girişiminin ardından 20 Temmuz’da ilan edilen OHAL döneminde, 674 sayılı KHK ile yerel yönetimlere kayyım atanması uygulamaları hayata geçirildi.
20 Temmuz 2016’da ilan edilen OHAL kapsamında çıkarılan 674 sayılı KHK ile birlikte 2016 yılından itibaren belediyelere 160 kez kayyım atandı.
674 sayılı KHK ile, Belediye Kanunu’nun 45., 57. ve geçici 9. maddesinde yapılan değişiklikler ile büyükşehir ve il belediyelerinde İçişleri Bakanı, diğer belediyelerde ise vali tarafından belediye başkanı, başkan vekili ya da meclis üyesi ‘kayyım olarak’ görevlendirilebiliyor.
Kayyım olarak görevlendirilecek kişide seçme ehliyetine sahip olma dışında herhangi bir kriter aranmazken görevleriyle ilgili bir suç nedeniyle haklarında soruşturma veya kovuşturma açılan belediye organları veya bu organların üyeleri, kesin hükme kadar İçişleri Bakanlığı tarafından görevden uzaklaştırılabiliyor.
674 sayılı KHK ile değişiklik yapmadan önce 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 45. maddesine göre belediye başkanlığının boşalması, görevden uzaklaştırılması, tutuklanması veya seçim dönemini aşacak biçimde kamu hizmetinden yasaklanma cezasının verilmiş olması durumunda Vali tarafından 10 gün içinde toplanan belediye meclisi tarafından ve meclis üyeleri arasından bir başkan belirleniyordu. Ancak 674 sayılı KHK ile belediye meclisi yok sayılarak başkan, üye ve başkan vekili atamaya İçişleri Bakanlığı ve Valilik yetkili kılındı.
Özgürlük İçin Hukukçular tarafından hazırlanan rapora göre, 674 sayılı OHAL KHK’siyle önü açılan kayyım uygulamaları sonucunda 2016 yılında Demokratik Bölgeler Partisi’nden (DBP) seçilen 102 belediye eş başkanının 96’sı görevden uzaklaştırılarak yerlerine kayyım atandı. Kayyım atanan 67 Belediye eş başkanı tutuklandı.
Kayyım uygulaması 31 Mart 2019 yerel seçimlerinin ardından da devam etti. 19 Ağustos 2019 tarihinde başlayan kayyım sürecinde ise 65 HDP’li belediyeden 6 belediye eş başkanına, 56 belediye meclis üyesine mazbata verilmedi. HDP tarafından kazanılan 65 belediyenin 59’una tekrar kayyım atandı. Ayrıca pek çok belediye meclis üyesi de bu sürede tutuklandı.
