İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Gallant hakkında Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin verdiği tutuklanma kararına ülkeler nasıl bakıyor? Hangi ülkeler UCM’nin kararını uygulayacak? Ülkelerden hangi açıklamalar yapıldı?
Üye olan ülkeler, Roma Statüsü’nü imzalayıp onaylayan ve mahkemenin yargı yetkisini kabul eden devletler oluyor. Bu ülkeler, mahkemenin verdiği kararları tanımakla yükümlü. Örneğin, Avrupa’da Almanya, Fransa, İtalya, Birleşik Krallık ve İsveç gibi ülkeler, UCM’ye üyesi. Afrika’dan Güney Afrika, Ruanda ve Kenya gibi ülkeler de bu grupta yer alırken, Amerika kıtasından Kanada, Arjantin ve Brezilya gibi ülkeler de UCM’ye üyesi. Asya’dan Japonya, Güney Kore ve Endonezya gibi ülkeler de mahkemeye üye olan devletler arasında bulunuyor.
UCM’ye üye olmayan ülkeler ise Roma Statüsü’nü imzalamamış veya onaylamamış ve mahkemenin yetkisini kabul etmeyen devletler oluyor. Bu ülkeler, UCM’nin kararlarına ve yargılamalarına tabi değil. Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri, Roma Statüsü’nü imzaladı ancak Senato tarafından onaylanmadığı için üye değil. Çin, Rusya, Hindistan ve İsrail gibi ülkeler de mahkemeye üye olmayan devletler arasında yer alıyor. Suriye, Türkiye, Irak, Libya, Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan gibi ülkeler de UCM’ye üye olmayan, mahkemenin yetkisini kabul etmeyen devletler kapsamında.
UCM’nin Netanyahu ve Gallant hakkında verdiği tutuklama kararı, uluslararası alanda tartışma yarattı. Bazı ülkeler, mahkemenin kararına saygı gösterilmesi gerektiğini savunarak, bazı ülkeler de bu kararın uluslararası ilişkilerde daha fazla gerilime yol açacağını düşünüyor. Netanyahu’nun uluslararası alanda seyahatleri ve bu kararın uygulanıp uygulanmayacağı, önümüzdeki günlerde uluslararası ilişkilerdeki gelişmelere göre şekillenecek.
Peki hangi ülke nasıl açıklama yaptı?
Almanya: Dikkatle inceliyoruz
Kamu yayıncısı ARD’ye konuşan Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, “Halihazırda kararın Almanya’da uygulama açısından tam olarak ne anlama geldiğini inceliyoruz” dedi. Baerbock, Alman makamlarının Netanyahu ve Gallant’a karşı harekete geçip geçmeyeceklerinin, bu iki isim halihazırda Almanya’ya bir seyahat planlamadığından şu aşamada “teorik” bir konu olduğunu söyledi. Baerbock UCM’yi tanıyan bir ülke olan Almanya’nın uluslararası hukuka saygı gösterdiğini de ifade etti.
UCM kararına ilişkin Alman hükümetinden yapılan bir diğer açıklamada ise “Şu aşamada bir aksiyon alınmayacağı” belirtildi. Hükümet sözcüsü, “Berlin UCM’nin İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı hakkındaki yakalama kararını dikkatle inceleyecek, ancak (İsrail’den) Almanya’ya bir ziyaret planlanmadıkça başka adım atmayacak” dedi. Sözcü kararın Alman hükümetinin İsrail’e silah satışını etkilemeyeceğini de söyledi, “İsrail’e silah sevkıyatları konusunda pozisyonumuz değişmedi” dedi.
Avusturya: Anlaşılmaz ve gülünç
Avusturya Dışişleri Bakanı Alexander Schallenberg, tutuklama emrini anlaşılmaz ve gülünç olarak niteledi.
Schallenberg’in ofisi, Roma Tüzüğü’ne taraf olan Avusturya’nın, UCM tutuklama emirlerini uygulamakla yükümlü olduğunu belirtti.
Beyaz Saray: ABD k ararı temelden reddediyor
Beyaz Saray, Netanyahu ve Gallant hakkında tutuklama emri çıkarmasına tepki gösterdi. Bir Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü, UCM’nin kararını reddettiklerini belirtti.ABD’li sözcü, “ABD, Mahkemenin İsrailli üst düzey yetkililere tutuklama emri çıkarma kararını temelden reddediyor” ifadesini kullandı.
Fransa: Yasal olarak karmaşık
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Christophe Lemoine, Fransa’nın “UCM’nin tüzüğüne uygun hareket edeceğini” söyledi.
Ancak Lemoine, Netanyahu’nun ülkeyi ziyaret etmesi halinde Fransa’nın onu tutuklayıp tutuklamayacağını belirtmedi ve bunun “yasal olarak karmaşık” olduğunu söyledi.
Hollanda: Gerekli olmayan temaslara girmeyeceğiz
Dışişleri Bakanı Caspar Veldkamp, ülkesinin “UCM’nin bağımsızlığına saygı duyduğunu” belirtti. Veldkamp, “Gerekli olmayan temaslara girmeyeceğiz ve tutuklama emirlerine göre hareket edeceğiz” ifadelerini kullandı.
İngiltere kararı uygulayacak mı?
İngiltere Başbakanı Keir Starmer’ın sözcüsü, İngiltere’nin UCM’nin bağımsızlığına saygı duyduğunu söyledi.
Ancak İngiltere’nin tutuklama emirlerini destekleyip desteklemeyeceği konusunda bir açıklama yapılmadı.
İrlanda: Son derece önemli bir adım
İrlanda Başbakanı Simon Harris, bunun “son derece önemli bir adım” olduğunu söyledi. İrlanda’nın UCM’nin kararına saygı duyduğu ve hayati önem taşıyan kararların uygulanmasında kendisine yardımcı olabilecek konumda olan herkesin bunu “acil bir şekilde” yapması gerektiği belirtildi.
İtalya: Müttefiklerle beraber karar vereceğiz
İtalya Dışişleri Bakanı Antonio Tajani, Roma’nın müttefiklerle birlikte kararı nasıl yorumlayacaklarını ve birlikte nasıl hareket edeceklerini değerlendireceğini söyledi. Tajani, “UCM’yi destekliyoruz. Mahkeme siyasi bir rol değil, yasal bir rol oynamalı” diye ekledi.
Orban’dan Netanyahu’ya Macaristan daveti
Avrupa Birliği’nin altı aylık dönem başkanlığını yürüten Macaristan’ın Başbakanı Orban, devlet radyosuna yaptığı açıklamada, UCM’nin tutuklama kararını “yanlış” olarak nitelendirdi ve İsrail Başbakanı’nın Macaristan’da güvenli bir şekilde müzakereler yürütebileceğini söyledi. Orban “Bugün İsrail Başbakanı Sayın Netanyahu’yu Macaristan’a bir ziyaret için davet edeceğim ve bu davette, buraya gelirse UCM kararının Macaristan’da hiçbir etkisinin olmayacağını ve içeriğinin uygulanmayacağını garanti edeceğim” dedi.
AB Dış Politikalar Temsilcisi: Tutuklama emri siyasi değil
AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, tutuklama emirlerinin siyasi olmadığını ve tüm AB üye ülkelerinin mahkeme kararına saygı duyarak bunu uygulaması gerektiğini söylemişti. AB içinde Macaristan ve Çekya, İsrail’in güçlü destekçileri arasında yer alıyor.
Çekya kararı tahliksizlik olarak değerlendirdi
Çekya Başbakanı Petr Fiala da UCM kararını “talihsiz” olarak nitelendirerek X platformunda yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı: “(Bu karar), demokratik bir devletin seçilmiş temsilcilerini İslamcı bir terör örgütünün liderleriyle eşitleyerek diğer davalardaki otoritesini zayıflatıyor.”
