Aldığınız bir hediyeyi açarken hayal kırıklığı yaşadıysanız, en azından dişi bir akrep sineği olmadığınıza şükredebilirsiniz. Çünkü bu türde dişiler, hayatlarının aşkından bir tükürük topu almayı büyük bir jest olarak kabul eder. Erkek akrep sinekleri, çiftleşme sırasında dişilere besleyici bir hediye sunarak üreme şanslarını artırır.
Bu alışkanlık, sadece böceklerle sınırlı değil. Erkek büyük örümcek kuşları, eşlerini etkilemek için küçük hayvanları dikenlere ve dallara saplar, ardından bu “avları” hediye olarak sunar. Aynı şekilde, salyangozlar, solucanlar ve kalamarlar gibi türlerde de çiftleşme öncesi hediye verme davranışı yaygındır.
Böcekler arasında hileli hediyeleşme
Bazı böcekler, hediyeleşme sırasında hile yapmaya çalışır. Örneğin, pisauridae familyasından bazı örümcek türleri, düşük kaliteli veya yenmiş avları ipeğe sararak dişiyi kandırmaya çalışır. Ancak bu tür hediyeler dişi tarafından fark edilip reddedildiğinde, erkeğin üreme şansı azalır.
Daha ilginç bir örnek ise adaçayı cırcır böceği erkeğinin, çiftleşme sırasında dişinin arka kanatlarını kemirmesine izin vermesidir. Bu, erkek için enerji kaybına yol açsa da üreme şansını artırır.
Kuşlar ve memelilerde hediyeleşme
Avrasya alakargaları, eşlerini mutlu etmek için hediyeler sunar. Yapılan bir deneyde, erkek alakargalar, eşlerine onların daha önce yemediği bir yiyeceği hediye etmeyi tercih etmiştir. Bu davranış, kuşların eşlerinin tercihlerini anlayabildiğini ve buna göre hareket ettiğini gösterir.
Memeliler arasında bonobolar da hediyeleşme davranışıyla dikkat çeker. Bonobolar, bazen kendi yiyeceklerini yabancılarla paylaşarak sosyal bağlarını güçlendirir. İnsanlarla DNA’sının yüzde 99’unu paylaşan bu tür, hediyeleşme konusunda insanlara oldukça benzer davranışlar sergiler.
Hediyeleşmenin evrimsel önemi
Hediyeleşme davranışı, farklı türler arasında defalarca evrimleşmiştir. Bu davranışın, hem erkeklerin hem de dişilerin üreme şansını artırdığı düşünülmektedir. Toronto Üniversitesi’nden davranışsal ekolojist Darryl Gwynne, “Erkek, dişiye hediye verirken dişi de üreme imkanına erişim sağlar” diyerek bu dinamiği özetliyor.
Hediyeleşmenin sadece üremeyi değil, sosyal bağları güçlendirmeyi de amaçladığı, özellikle alakargalar ve bonobolar gibi türlerde net bir şekilde görülmektedir. Bu, insanlarda olduğu gibi hayvanlar arasında da güçlü ilişkiler kurmanın bir yolu olarak öne çıkıyor. (BBC)
