Kalıcı kimyasallar (per- ve polifloroalkil maddeler/PFAS), yapışmaz pişirme gereçleri, kozmetik ürünler, leke tutmaz kumaşlar, yangın söndürme köpükleri, gıda ambalajları ve su geçirmez giysiler gibi birçok ürünün üretiminde kullanılan bir endüstriyel kimyasal sınıfıdır. Çevrede yüzlerce hatta binlerce yıl kalabilen bu maddeler, doğurganlık problemleri, gelişimsel gecikmeler ve bazı kanser türleri ile ilişkilendiriliyor.
Bilim insanları, bu zararlı kimyasalların çevreden uzaklaştırılmasının ya da zararsız inorganik bileşiklere dönüştürülmesinin yollarını arıyor.
Environmental Science and Technology dergisinde yayımlanan yeni bir çalışma, PFAS’ın granüler aktif karbon (GAC) adı verilen yaygın bir malzeme ile ısıtıldığında bu kimyasalların bozulabileceğini gösteriyor.
Çalışmanın yazarlarından Missouri Üniversitesi’nden Feng Xiao, ‘Organik çözücülere ya da gerçekten yüksek sıcaklıklara ihtiyacınız yok. PFAS’ı granül aktif karbonla ısıtmanız yeterli’ dedi.
GAC, hava ve su filtrelerinde yaygın olarak kullanılan ve içme suyu arıtımı ile ev akvaryumlarının temizliğinde kullanılan bir malzemedir. Bu malzeme, ısıtılmış kömür, odun veya karbon açısından zengin diğer granüller içerir ve internetten kolayca temin edilebilir.
Yapılan çalışma, PFAS’ın GAC ile yaklaşık 300 santigrat derecede ısıtılmasının PFAS’ın %90 oranında mineralleşmesine ve toksik maddelerin zararsız inorganik florine dönüşmesine yol açtığını gösteriyor. Bu yöntem için, yüksek basınç veya çözücüler gibi ilave işlemler gerekmemektedir.
Dr. Xiao, GAC’ın ucuz olması ve birçok kez yeniden ısıtılabilmesi nedeniyle yeni yöntemin daha uygun maliyetli ve sürdürülebilir olduğunu belirtiyor. ‘GAC işin içine girdiğinde, PFAS’ın termal bozunması çok daha hızlı gerçekleşiyor ve mineralizasyon daha yoğun oluyor’ diyor.
Bu yöntem, ters ozmoza kıyasla daha ucuz ve sıradan bir fırınla yerel ölçekte uygulanabilir. Bulgular, PFAS yönetiminde önemli bir dönüm noktasını işaret ediyor.
Dr. Xiao, ‘Orta Batı’da çok fazla herbisit kullanılıyor ve hayvanlara çok fazla ilaç veriyoruz. Bu maddeler yüksek miktarda PFAS içerebilir’ diyor. Bu yeni arındırma yöntemiyle, bu bileşiklerin hayatımızdaki etkilerini büyük ölçüde azaltmak mümkün olabilir.(Independent Türkçe)
