Kürt Dil Haklarını İzleme ve Raporlama Platformu Kurdish Monitoring, Türkiye’de Kürt dili ve kültürüne yönelik 2024 yılı ihlallerini belgeleyen kapsamlı bir rapor yayımladı. Raporda kamusal alan, kültür-sanat, medya ve hapishanelerde toplam 109 ihlal vakasının tespit edildiği belirtildi.
Kamusal alanda Kürtçeye yönelik en fazla ihlal
Rapora göre, en fazla ihlal kamusal alanda yaşandı ve 53 vaka kaydedildi. Tespit edilen ihlaller arasında:
🔸TBMM’de Kürtçe konuşmaya yönelik yasaklar,
🔸Bazı belediyelerde Kürtçe tabelaların kaldırılması,
🔸Düğünlerde Kürtçe müzik ve halayın yasaklanması,
🔸Hastanelerde Kürtçe tercüman taleplerinin reddedilmesi,
🔸Eğitim ve sağlık alanlarında Kürtçe konuşan bireylere yönelik ayrımcılık gibi olaylar yer aldı.
Kültür ve sanatta yaygın kısıtlama ve sansür
27 ihlal vakasının tespit edildiği kültür ve sanat alanında Kürtçe tiyatro ve müzik etkinliklerine yönelik engellemeler dikkat çekti. Raporda şu örnekler öne çıktı:
🔸 “Qral û Travîs” adlı Kürtçe tiyatro oyununun dört şehirde yasaklanması,
🔸Sanatçılar Helim Arslan ve Azad Bedran’ın gözaltına alınması,
🔸Kürt müzisyenlerin konser organizasyonlarından sistematik olarak dışlanması,
🔸Sanatçı Rotinda’nın sosyal medya hesaplarının kapatılması,
🔸Sosyal medyada Kürtçe içeriklere yönelik sansür ve erişim engelleri.
Cezaevlerinde Kürtçeye yönelik baskılar devam ediyor
Cezaevlerinde 18 hak ihlali tespit edilirken, mahkûmların anadillerinde iletişim kurmalarının engellendiği belirtildi. Rapora göre:
🔸Kürtçe konuşan mahkûmların aileleriyle anadilinde görüşmesinin engellenmesi,
🔸Kürtçe şarkı söyleyen mahkûmlara hücre cezası verilmesi,
🔸Kürtçe kitaplara el konulması,
🔸Kürtçe mektupların sansürlenmesi veya gönderilmemesi,
🔸Cezaevinde Kürtçe gazete ve dergilerin mahkûmlara ulaştırılmaması,
🔸Mahkûmların Kürtçe tercüman için ücret ödemek zorunda bırakılması gibi uygulamalar kaydedildi.
Medya: Basın özgürlüğü ve dijital sansür
Raporda, Kürtçeye yönelik medya alanında 11 hak ihlali kaydedildi. Kürtçe yayın yapan basın organlarına erişim engelleri ve sosyal medyada Kürtçe içeriklerin sansürlenmesi öne çıkan konular oldu. Tespit edilen vakalardan bazıları:
🔸Xwebûn Gazetesi, JinNews ve Mezopotamya Ajansı’na yönelik sansür ve erişim engelleri,
🔸120 Kürtçe kitap, dergi ve gazetenin yasaklanması,
🔸Kürtçe içerik üreten sosyal medya hesaplarının sık sık engellenmesi.
Kurdish Monitoring: Kürtçeye yönelik ihlalleri belgeleyen bağımsız platform
Kurdish Monitoring (Kürt Dil Haklarını İzleme ve Raporlama Platformu), Türkiye’de Kürtçeye yönelik hak ihlallerini belgeleyen bağımsız bir platform olarak 2025 yılında kuruldu. Platform, Kürt diline yönelik baskıları görünür kılmayı ve uluslararası kamuoyunu bilgilendirmeyi amaçlıyor.
