Irak merkezi hükümeti ile Irak Federe Kürdistan Bölgesi arasında uzun süredir devam eden petrol ve maaş anlaşmazlığında önemli bir gelişme yaşandı. Irak Bakanlar Kurulu’nun olağanüstü bir toplantıda onayladığı yeni mutabakatla, iki taraf arasında aylardır süren müzakerelerde somut bir adım atılmış oldu.
Anlaşmanın detaylarına göre, Erbil yönetimi, Irak Federe Kürdistan Bölgesi’ndeki sahalarda üretilen petrolün günlük 230 bin varillik kısmını Irak devlet petrol şirketi SOMO aracılığıyla ihraç etmek üzere federal hükümete teslim edecek.
Bu teslimata karşılık Irak Maliye Bakanlığı, üretilen her bir varil için petrol şirketlerine 16 dolar ödeme yapacak.
Bu madde, bölgede faaliyet gösteren uluslararası petrol şirketlerinin mali taleplerinin karşılanması yolunda önemli bir güvence olarak görülüyor.
Anlaşma sadece petrol gelirlerini değil, aynı zamanda petrol dışı gelirleri de kapsıyor. Mutabakata göre Erbil’deki yönetim, Mayıs ve Haziran ayları için Federal Maliye Bakanlığı’na 240 milyar dinar aktaracak.
Bu adıma karşılık olarak Bağdat, Irak Federe Kürdistan Bölgesi’ndeki memurların iki aylık maaşlarını ve sonraki aylardaki ödemeleri göndermeyi taahhüt ediyor.
Anlaşmanın detayları
Petrol dosyası:
– Irak Federe Kürdistan Bölgesi Hükümeti, bölgede üretilen petrolün günlük 230 bin varilini ve gelecekteki üretim artışını SOMO’ya devredecek.
– Federal Maliye Bakanlığı, her varil için 16 dolarlık üretim maliyetini Bölge Hükümeti’ne ödeyecek.
– Bölgenin iç tüketimi için günlük 50 bin varil petrol ayrılacak. Bu miktarın üretim maliyetini Erbil yönetimi karşılayacak.
– İhtiyaç halinde Federal Petrol Bakanlığı, Irak Federe Kürdistan Bölgesi’ne ek petrol ürünleri temin edecek. İki tarafın bakanlıklarından oluşacak ortak bir komite, bölgenin gerçek ihtiyacını belirlemek üzere iki hafta içinde bir rapor hazırlayacak.
Petrol dışı gelirler dosyası:
– Erbil, Mayıs ve Haziran ayları için Bağdat’a toplamda 240 milyar dinar ödeme yapacak.
– Federal ve bölgesel mali denetim kurumlarından oluşturulacak bir ekip, petrol dışı gelirlerin denetimi ve federal hükümetin payının belirlenmesi için bir ay içinde çalışmasını tamamlayacak.
– Maliye Bakanlığı, anlaşmanın yürürlüğe girmesiyle birlikte bölge memurlarının maaş ödemelerine derhal başlayacak.
Ne olmuştu?
Erbil ve Bağdat arasındaki ilişkiler, 2014’ten bu yana petrol ihracatı ve bütçe payı konularında gergin bir seyir izliyordu. Bağdat, Irak Federe Kürdistan Bölgesi Hükümeti’nin bağımsız petrol satışına karşı çıkarken, Erbil ise anayasal hakları olduğunu savunuyordu. Mart 2023’te Paris merkezli bir tahkim mahkemesinin Bağdat lehine karar vermesinin ardından Türkiye üzerinden yapılan petrol ihracatı durdurulmuş, bu durum hem Irak hem de Kürdistan Bölgesi ekonomisini milyarlarca dolar zarara uğratmıştı.
Aylardır devam eden müzakerelerde Bağdat, maaş ödemeleri için petrol ihracatının yeniden başlamasını ve gelirlerin tamamen SOMO’ya devredilmesini şart koşuyordu. Erbil ise memur maaşlarının ödenmesinin garanti altına alınmasını öncelik olarak belirlemişti.
