Sırbistan’da uzun süredir devam eden ve birkaç gündür şiddet olaylarına dönüşen hükümet karşıtı protestolarda eylemciler, Pazartesi akşamı Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic’in iktidardaki Sırp İlerleme Partisi’ne (SNS) ait bürolarını ateşe verdi.Polis, ses bombası ve biber gazı ile müdahale etti.
Protestolar, ilk günlerde tren istasyonu faciasına yönelik öfkeyle başlamış olsa da, bugünlerde halk erken seçim talep ediyor.
Cumhurbaşkanı Aleksandar Vučić ise protestoları “dış güçlerin oyunu” olarak niteledi ve erken seçim çağrılarını reddetti. Vučić 16 Ağustos Cumartesi Instagram’dan yaptığı açıklamada, “Şiddet güçsüzlüğün göstergesidir. Zorbalar cezalandırılacak” dedi.
Sokak çatışmaları yaşandı
Erken seçim talebiyle başlayan protestoların beşinci gecesinde Belgrad, Novi Sad ve Valjevo başta olmak üzere birçok kentte polisle eylemciler karşı karşıya geldi.
Hükümet ve yolsuzluk karşıtı protestocularla Vucic hükümetinin taraftarları arasında sokak çatışmaları da yaşandı.
Başkent Belgrad’ın yanı sıra Novi Sad ve Valyeva gibi kentlerde yapılan eylemlerde onlarca kişi gözaltına alınırken çok sayıda kişi de yaralandı. Nispeten sakin geçen Pazar gününün ardından Pazartesi günü yeniden binlerce kişi sokaklara çıkarak iktidara tepki gösterdi.
Başkent Belgrad’da ve diğer şehirlerde polisin orantısız güç kullandığına dair çok sayıda iddia gündeme geldi, Sırbistan İçişleri Bakanlığı bu iddiaları reddetti.
Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri Michael O’Flaherty, 15 Ağustos Cuma Sırbistan’da polisin orantısız gücünden endişe duyduğunu söyledi ve yetkilileri “keyfi tutuklamalara son vermeye ve durumu yatıştırmaya” çağırdı.
Rusya Dışişleri Bakanlığı ise “Kardeş Sırbistan’da yaşananlara duyarsız kalamayız” dedi ve polisin “şiddet yanlısı kalabalıkları kontrol altına almak için yasal yöntem ve araçları kullandığını, kamu düzeninin, güvenliğinin ve insan hayatının” tehlikede olduğu belirtti.
Protestoların nedeni yolsuzluklara tepki
Sırbistan’da yaklaşık bir yıldır devam eden protestoların ana sebebi ülkede var olan yolsuzluklar. 1 Kasım 2024’te, Novi Sad kentinin garında, yapımı henüz dört ay önce tamamlanmış olan çatının çökmesi sonucu 16 kişi hayatını kaybetmişti.
Yaşanan bu olayın ardından protestolar ilk etapta çatının neden çöktüğünün ortaya çıkarılması için yapılmış ancak daha sonra gösteriler, özellikle üniversite öğrencilerinin katılımıyla hükümete ve ülkede yaygın olan yolsuzluğa karşı eylemlere dönüşmüştü.
Bu bağlamda bugüne dek yapılan en kapsamlı gösteri, yaklaşık 300 bin kişinin katılımı ile geçen Mart ayında başkent Belgrad’ta gerçekleşmiş ve söz konusu eylemde protestocular “Yolsuzluk öldürür” sloganını atmıştı. Son günlerde yapılan eylemlerde ise, hükümet karşıtı göstericilere, yüzü maskeli, iktidar yanlısı gruplar tarafından saldırılıyor.
Merkezi Belgrad’ta bulunan, Avrupa yanlısı Çağdaş Politika Merkezi isimli düşünce kuruluşunun program direktörü Nikola Burazer, “Sırp hükümetinin otoriter bir rejim olduğunun Avrupa Birliği (AB) tarafından anlaşılmasının zamanı geldi” diyerek AB’ye üye adayı olan ülkede, reformlardan, demokratikleşmeden ve hukukun üstünlüğünün geçerli kılınmasından çoktan vazgeçildiğini dile getirdi. Burazer’e göre Vucic hükümeti bunların yerine, yapılan gösterilere karşı takındığı tavır ile “Gerçek otoriter yüzünü” göstermiş oldu. (BBC/DW Türkçe)
