Sudan’ın El-Feşir bölgesinde yaşanan katliam devam ediyor. HDK tarafından ele geçirilen bölge, Sudan ordusunun (SAF) tüm Darfur bölgesindeki son kalesi olarak görülüyordu. Şehrin HDK tarafından ele geçirilmesi, şehirde mahsur kalan yüz binlerce insanın yiyecek ve temel ihtiyaçlara erişiminin engellenmesiyle sonuçlandı. Yerel basında, HDK’nin ele geçirdiği bölgelerde sivilleri infaz ederek ilerlediği bildirildi.
Sudan’da orduyla paramiliter Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasındaki çatışmalarda yaşanan katliamın yankıları sürüyor.
Ülkenin batısındaki Darfur bölgesinin en büyük kenti Faşir yaklaşık 18 aydır HDK’nin kuşatması altındaydı. Hafta sonu patlak veren şiddetli çatışmaların ardından şehir, pazar günü büyük ölçüde HDK’nin kontrolüne girdi.
Faşir’de neler yaşandı?
Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, Faşir’deki Suudi Hastanesi’nde 460’tan fazla hasta ve refakatçinin öldürüldüğüne dair haberleri dehşetle takip ettiklerini söyledi. Ghebreyesus, katliamın HDK tarafından yapıldığına dair bir açıklamada bulunmadı.
Yardım görevlileri Sudan’daki afet bölgesine eşeklerle ulaştı
Ancak sivil toplum kuruluşu Sudan Doktorlar Ağı’nın Facebook sayfasından yapılan paylaşımda, “HDK, Suudi Hastanesi’nde bulduğu herkesi soğukkanlılıkla öldürdü” dendi.
Sudan ordusu, dün yaptığı açıklamada “iki binden fazla kişinin öldürüldüğünü” belirtirken, Sudan Doktorlar Ağı “bu sayının en az bin 500 olduğunu” bildirdi.
‘Uydu görüntüleri katliamı kanıtlıyor’
Suudi Arabistan basınına göre, bölgeden gelen görüntüler, sivil katliamlarına işaret ediyor. Basındaki haberlerde, “uydu görüntülerinin, HDK milislerinin sivilleri infaz ettiğini ve işkence yaptığını gösterdiği” belirtiliyor. Bir görgü tanığının, “HDK güçlerinin kaçan erkekleri dövdüğünü ve ateş ettiğini” söylediği aktarıldı.
Yale Üniversitesi İnsani Araştırma Laboratuvarı, 27 Ekim Pazartesi günü uydu görüntüleri doğrultusunda Suudi Hastanesi çevresinde “infaz iddialarını doğrulayan toplu katliam olaylarının olduğunu” bildirmişti. Laboratuvar ayrıca, daha önce Darfur’da soykırımla suçlanan Cancavid milislerinin devamı olan HDK’nin, Arap olmayan topluluklara karşı “sistematik ve kasıtlı bir etnik temizlik süreci yürüttüğü” konusunda uyarıda bulundu.
HDK lideri Dagalo: Sudan’ı barış ya da savaş yoluyla birleştirmeye yemin ettik
HDK lideri Muhammed Hamdan Dagalo, “El Faşir sakinlerinin başına gelen felaketten dolayı üzgün olduğunu” dile getirdi. Ancak Dagalo, Sudan’ı “barış ya da savaş yoluyla birleştirmeye yemin ettiklerini” açıkladı.
HDK komutanı General Mohamed Hamdan Dagalo, sosyal medya platformundan yaptığı açıklamada, “El Faşir’in yakın zamanda ele geçirilmesi sırasında birliklerinin ihlallerde bulunduğunu” kabul etti. Dagalo, derhal soruşturma komitelerinin kurulacağını açıkladı. HDK lideri, “El Faşir’de ihlallerin meydana geldiğini gözlemlediğini, suç işleyen herhangi bir asker veya subaydan hesap soracağını” dile getirdi.
Buna karşılık, Sudan Ordusu Komutanı General Abdülfettah el-Burhan da yaptığı açıklamada, “sistematik yıkımı önlemek için askerlerini çektiklerini, ancak halklarının intikamını almaya kararlı olduklarını” ifade etti.
UNICEF: Hiçbir çocuk güvende değil
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), konuyla alakalı bir açıklama yayınladı. Açıklamada, El Faşir’den gelen “görüntü ve haberlerden dolayı duyulan derin endişe” vurgulanarak, 500 günden fazla süredir kuşatma altında olan binlerce çocuğun, amansız bombardıman, ağır çatışmalar ve ciddi gıda, güvenli su ve ilaç sıkıntısı ortasında daha da kapana kısıldığı belirtildi. Açıklamada, “Hiçbir çocuk güvende değil. İletişim kesintilerine rağmen El Faşir’deki tahmini 130 bin çocuğun kaçırılma, öldürülme, sakatlanma ve cinsel şiddet gibi ağır hak ihlalleri riski altında olduğu, insani yardım çalışanlarının alıkonulduğu veya öldürüldüğüne dair raporların bulunduğu” aktarıldı.
UNICEF, “ihlallerden sorumlu olanların hesap vermesi gerektiğini” öne sürerek, “derhal ateşkes, engelsiz insani erişim, sivillerin ve özellikle çocukların korunması ve uluslararası insancıl hukuk uyarınca sığınma arayan aileler için güvenli geçişin garanti edilmesi” çağrısında bulundu.
İnsani kriz giderek büyüyor
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Ofisi, “kaçanların yargısız infaz edildiğini ve cinayetler için etnik motivasyonlara dair göstergeler bulunduğunu” açıkladı.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) de bir kınama mesajı yayınlayarak, “kentteki bir doğum hastanesinde 460 hasta ve yakınının öldürüldüğü yönündeki haberler karşısında dehşete düştüklerini ve derin şok içinde olduklarını” ifade etti.
El Faşir’in düşüşü, Nisan 2023’ten bu yana süren iç savaşta yıkıcı bir insani krize sebep oldu. BM’ye göre, pazar gününden bu yana 33 binden fazla kişi, çoğunlukla yürüyerek, 70 kilometre batıdaki Tawila kasabasına kaçtı. Uluslararası Göç Örgütü (IOM), yaklaşık 177 bin sivilin hala El Faşir’de mahsur kaldığını tahmin ediyor.
Savaşın odak noktası, komşu Kuzey Kordofan eyaletine kayıyor.HDK, 25 Ekim’de ele geçirdiği Bara kentinde de sivillere ve yardım görevlilerine saldırmakla suçlanıyor. Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Federasyonu, “Bara’da beş Sudanlı gönüllünün öldürüldüğünü ve üçünün kayıp olduğunu” duyurdu.
Tepkiler
ABD’li Senatörler, HDK için ‘yabancı terör örgütü kapsamına alınsın’ çağrısı yaptı
ABD’de hem Cumhuriyetçi hem de Demokrat senatörler, HDK’nin “Yabancı Terör Örgütü” olarak kabul edilmesi yönünde bir çağrıda bulundu. Senatörler, “Yaşananlara tepkisiz kalınmamalı, HDK ‘terör örgütü’ sayılmalı” diyerek, ABD Başkanı Donald Trump ve Senato’ya çağrı yaptı.
Cumhuriyetçi Senatör Jim Risch, sosyal medya hesabından bir açıklama yaparak, “Darfur’un El-Faşir kentinde meydana gelen bu dehşet verici olaylar tesadüf değil, HDK’nin başından beri planladığı şeylerdi. HDK, Sudan halkına karşı terör uyguladı ve soykırım da dahil olmak üzere tarifsiz zulümler işledi” dedi.
Afrika Birliği de “savaş suçlarını” kınadı. Öte yandan, ABD, Mısır, BAE ve Suudi Arabistan’dan oluşan “Dörtlü ittifakın” yürüttüğü ateşkes müzakerelerinin, çıkmaza girdiği bildirildi.
Faşir’de yaşanan katliama Türkiye’den de tepki vardı. Dışişleri Bakanlığı’nın açıklamasında, “HDK’nin kontrolüne geçen Faşir şehrinde sivillere karşı işlenen zulmü şiddetle kınıyoruz” dendi.
Avrupa Birliği (AB) Dış Politika Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, HDK’nin “sivillerin etnik kökenlerine göre hedef aldığını” belirterek saldırıları kınadı.
Suudi Arabistan, Faşir’deki saldırılarda “ağır insan hakları ihlali” yaşandığını bildirdi. Katar ve Ürdün gibi diğer Arap ülkeleri de eylemleri “korkunç ihlaller” diye niteledi.
Sudan’da nasıl iç savaş çıktı?
General Abdülfettah Burhan’la işbirliği yapan Dagalo, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin soykırımla suçladığı el Beşir’i 2019’da devirdi.
Ordunun başındaki General Burhan, Sudan’ı fiili olarak yönetirken General Dagalo ise 100 bin kişilik paramiliter kuvvet HDK’nin başındaydı.
Ülkeyi sivil yönetime döndürme ve HDK’yi ordu bünyesine dahil etme süreci nedeniyle iki general anlaşmazlığa düştü ve 2023’te yeniden iç savaş başladı.
Bu savaşın bitirilmesi için başlatılan tüm çözüm girişimleri sonuçsuz kaldı. İç savaşın başladığı Nisan 2023’ten bu yana gittikçe kötüleşen durum nedeniyle 25 milyondan fazla kişi insani yardıma muhtaç.
