Barış ve Demokratik Toplum Süreci kapsamında Meclis’te oluşturulan Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu’nda yer alan milletvekilleri, İngiltere merkezli Demokratik Gelişim Enstitüsü’nün (DPI) davetiyle dün İrlanda’nın başkenti Dublin’de bir araya geldi.
Programda, İrlanda, Filipinler, Sudan barış sürecinin aktörleri deneyimlerini komisyon heyetiyle paylaştı. Çalıştaya DEM Parti Grup Başkanvekili Gülistan Kılıç Koçyiğit ve Celal Fırat, AK Parti Milletvekili Abdurrahman Babacan, CHP Milletvekilleri Sezgin Tanrıkulu ve Oğuz Kaan Salıcı, Yeni Yol Grubu’ndan Mehmet Emin Ekmen, Mustafa Bilici ve Bülent Kaya katıldı.
Dilin önemi
Toplantının ilk konuşmacısı İrlanda Adalet ve Eşitlik Bakanlığı eski Müsteşarı Tim Dalton, silahların devre dışı bırakılması, paramiliter mahkumlarla ilgili düzenlemeler ve güvenlik reformlarını anlattı. Dalton, “Bu süreçlerde kullanılan dilin, sürecin olumsuz etkilenmesine yol açmaması, taraflar arasındaki ilişkiye ve sürecin toplumsallaşmasına zarar vermemesi gerekir” dedi.
‘İki başbakan olarak ısrarla sürecin arkasında durduk’
Ardından, Kuzey İrlanda barış süreci ve Hayırlı Cuma Anlaşması döneminin İrlanda Başbakanı Bertie Ahern, silahsızlanma ve güvenlik geçiş süreci üzerine konuştu. Ahern, “40 yıl ceza almış birinin serbest bırakılması toplumun kolay kabul edebileceği bir şey değildi. Ama iki Başbakan olarak aldığımız kararların arkasında ısrarla durduk, toplumu ikna etmeye çalıştık” dedi.
Ahern, süreçte İngiltere Başbakanı Tony Blair’le yaşadıkları tartışmaları da anlattı: “Tony Blair ile anlaşamadığımız çok şey vardı ama konuşmaktan, tartışmaktan yorulmayan bir liderdi. Konuşa konuşa, tartışa tartışa bir sonuca ulaştık.”
‘Oyunbozuculara rağmen hiç pes etmedik’
Bir diğer konuşmacı, İrlanda eski Dışişleri Bakanı Dermot Ahern oldu. Ahern, çatışmadan barışa uzanan siyasal geçişi aktardı ve sürecin risklerine dikkat çekti: “Başbakan benden IRA ile gizli görüşmelere katılmamı istedi ama sızarsa her şeyi inkâr edeceğini söyledi. Bu görevin siyasi açıdan çok riskli olduğunu biliyordum.”
Dermot Ahern, görüşmeler öncesinde yaşanan şiddet olaylarına rağmen sürecin sürdürülmesinin önemini vurguladı: “Planlanan görüşmelerden bir gün önce IRA’nın düzenlediği bombalı saldırıda sekiz İngiliz askeri öldü. Tüm zorluklara rağmen süreci durdurmadık. Oyun bozucular sorununu çok yaşadık ama ne zaman dehşet verici bir olay yaşandıysa biz inatla barış çalışmalarına devam ettik.”
Filipinler deneyimi: Sabır ve uluslararası işbirliği
Programın son oturumunda ise Bangsamoro Sosyal Hizmetler ve Kalkınma Bakanı Raissa H. Jajurie söz aldı. Filipinler Hükümeti ile yürütülen barış görüşmelerinde Moro İslami Kurtuluş Cephesi (MİKC/MILF) Teknik Çalışma Grubu’na katılan ilk kadın üye olan Jajurie, aynı zamanda Bangsamoro Geçiş Komisyonu üyesi olarak deneyimlerini aktardı.
Jajurie, “Mindanao’da 25-26 bin savaşçı silah bıraktı ama silah bırakmayla ve bırakanlarla ilgili daha yapılması pek çok şey var. Yani çok sabırlı olmak gerekiyor” dedi. Filipinler sürecinde kurulan Uluslararası Kriz Grubu’nun barış sürecinin önündeki zorlukların aşılmasında “çok aktif ve belirleyici bir rol oynadığını” vurguladı.
