Rusya-Ukrayna savaşının sona ermesine yönelik umutlar yeşerdi. Ukrayna, ABD’nin Kiev’e savaşı diplomasi yoluyla sona erdirebilecek bir taslak plan gönderdiğini duyurdu.
Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Ukraynalı üst düzey yetkililerle bir toplantı yaparak planın maddelerini değerlendirdi.
Zelenski’nin önümüzdeki günlerde ABD Başkanı Donald Trump ile doğrudan görüşerek taslak üzerinde değerlendirmelerde bulunması bekleniyor.
ABD basınına yansıyan bilgilere göre söz konusu plan, Ukrayna’nın NATO’ya katılmayacağını anayasal düzeyde kabul etmesini ve Donbas bölgesinden vazgeçmesini öngörüyor.
Söz konusu taslağın tamamı şu şekilde:
1. Ukrayna’nın egemenliği teyit edilecektir.
2. Rusya, Ukrayna ve Avrupa arasında tam ve kapsamlı bir saldırmazlık anlaşması yapılacaktır. Son 30 yılın tüm belirsizlikleri çözümlenmiş kabul edilecektir.
3. Rusya’nın komşu ülkelere saldırmaması ve NATO’nun daha fazla genişlememesi beklenmektedir.
4. Tüm güvenlik sorunlarını çözmek ve tansiyonun düşürülmesi için koşullar yaratmak amacıyla, Amerika Birleşik Devletleri arabuluculuğunda Rusya ile NATO arasında bir diyalog yürütülecektir. Bu süreç küresel güvenliği sağlayacak ve işbirliği ile gelecekteki ekonomik kalkınma fırsatlarını artıracaktır.
5. Ukrayna güvenilir güvenlik garantileri alacaktır.
6. Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’nin personel sayısı (6)00.000 ile sınırlandırılacaktır.
7. Ukrayna, NATO’ya katılmayacağını anayasasına işlemeyi kabul edecek, NATO ise tüzüğüne Ukrayna’yı gelecekte kabul etmeyeceğine dair bir hüküm eklemeyi kabul edecektir.
8. NATO, Ukrayna’da birlik konuşlandırmamayı kabul eder.
9. Avrupa savaş uçakları Polonya’da konuşlandırılacaktır.
10. ABD Garantileri: Amerika Birleşik Devletleri, garanti karşılığında tazminat alacaktır. Ukrayna Rusya’yı işgal ederse bu garantiyi kaybedecektir. Rusya Ukrayna’yı işgal ederse, kesin ve koordineli askerî karşılığın yanı sıra, tüm küresel yaptırımlar yeniden uygulanacak, yeni bölgelerin tanınması ve bu anlaşmanın tüm diğer faydaları iptal edilecektir. Ukrayna sebepsiz yere Moskova’ya veya St. Petersburg’a füze fırlatırsa güvenlik garantisi geçersiz sayılacaktır.
11. Ukrayna, AB üyeliği hakkını koruyacak ve bu mesele değerlendirilirken Avrupa pazarına kısa vadeli ayrıcalıklı erişim elde edecektir.
12. Ukrayna’nın yeniden inşası için aşağıdakiler de dahil olmak üzere güçlü bir küresel önlem paketi uygulanacaktır:
a. Teknoloji, veri işleme merkezleri ve yapay zekâ dahil olmak üzere yüksek büyüme alanlarına yatırım yapmak için bir Ukrayna Kalkınma Fonu kurulacaktır.
b. Amerika Birleşik Devletleri, Ukrayna’nın gaz altyapısının (boru hatları ve depolama tesisleri dahil) ortak yeniden inşası, geliştirilmesi, modernizasyonu ve işletilmesi konusunda Ukrayna ile işbirliği yapacaktır.
c. Savaşın etkilediği bölgelerin yeniden inşası için şehirlerin ve konut alanlarının yeniden yapılanması ve modernizasyonunu da kapsayan ortak çabalar yürütülecektir.
d. Altyapı geliştirilmesi.
e. Maden ve doğal kaynakların çıkarılması.
f. Dünya Bankası bu çabaları hızlandırmak için özel bir finansman paketi geliştirecektir.
13. Rusya küresel ekonomiye yeniden entegre edilecektir:
a. Yaptırımların kaldırılması aşamalı ve bireysel bazda ele alınıp karara bağlanacaktır.
b. Amerika Birleşik Devletleri; enerji, doğal kaynaklar, altyapı, yapay zekâ, veri işleme merkezleri, Arktik’te nadir toprak madeni projeleri ve diğer karşılıklı fayda sağlayan kurumsal fırsatlar alanlarında karşılıklı kalkınmayı hedefleyen uzun vadeli bir ekonomik işbirliği anlaşması imzalayacaktır.
c. Rusya, G8’e geri dönmeye davet edilecektir.
14. Dondurulmuş varlıklar şu şekilde kullanılacaktır: 100 milyar dolar tutarındaki dondurulmuş Rus varlığı, ABD öncülüğünde Ukrayna’nın yeniden inşasına ve yatırım çabalarına yönlendirilecektir. Amerika Birleşik Devletleri bu girişimin kârının %50’sini alacaktır. Avrupa, Ukrayna’nın yeniden inşası için mevcut toplam yatırımı artırmak amacıyla ilave 100 milyar dolar sağlayacaktır. Dondurulmuş Avrupa varlıkları serbest bırakılacaktır. Geriye kalan dondurulmuş Rus varlıkları, kararlaştırılacak alanlarda ortak Amerikan-Rus projelerini yürütecek ayrı bir Amerikan-Rus yatırım fonuna aktarılacaktır. Bu fon, ikili ilişkileri güçlendirmeyi ve ortak çıkarları artırmayı, böylece çatışmaya geri dönmeme yönünde güçlü bir motivasyon oluşturmayı amaçlayacaktır.
15. Bu anlaşmanın tüm hükümlerinin yerine getirilmesini kolaylaştırmak ve sağlamak için Amerikan-Rus ortak bir güvenlik çalışma grubu kurulacaktır.
16. Rusya, Avrupa ve Ukrayna’ya karşı saldırmazlık politikasını yasalaştıracaktır.
17. Amerika Birleşik Devletleri ve Rusya, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi ve silah kontrolüne ilişkin anlaşmaların, START-1 dahil olmak üzere, geçerlilik sürelerini uzatma konusunda anlaşacaktır.
18. Ukrayna, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması’na uygun olarak nükleer silaha sahip olmayan bir devlet olarak kalmayı kabul eder.
19. Zaporijya Nükleer Santrali, IAEA denetimi altında yeniden işletilecektir ve üretilen elektrik Rusya ve Ukrayna arasında eşit olarak (50:50) bölünecektir.
20. Her iki ülke de okullarda ve toplumda farklı kültürlerin anlaşılması ve hoşgörünün teşviki ile ırkçılık ve önyargıların ortadan kaldırılmasını amaçlayan eğitim programları uygulamayı taahhüt eder:
a. Ukrayna, AB’nin din özgürlüğü ve dilsel azınlıkların korunmasına yönelik kurallarını kabul edecektir.
b. Her iki ülke, tüm ayrımcı uygulamaların kaldırılmasını ve Ukrayna ile Rus medya ve eğitimine hakların garanti edilmesini kabul eder.
c. Tüm Nazi ideolojisi ve faaliyetleri reddedilecek ve yasaklanacaktır.
21. Topraklar:
a. Kırım, Lugansk ve Donetsk, Amerika Birleşik Devletleri de dahil olmak üzere fiilen Rusya’ya ait olarak tanınacaktır.
b. Herson ve Zaporijya temas hattı boyunca dondurulacaktır; bu, temas hattı boyunca fiili tanıma anlamına gelecektir.
c. Rusya, kontrol ettiği diğer bölgelerden (muhtemelen Harkov, Sumı ve Dnipropetrovsk oblastlarının bazı kısımlarından – Ed.) vazgeçecektir.
d. Ukrayna güçleri, hâlihazırda kontrol ettikleri Donetsk oblastının kısmından çekilecek; bu çekilme bölgesi, Rusya Federasyonu’na ait toprak olarak uluslararası tanınan tarafsız bir silahtan arındırılmış tampon bölge olarak kabul edilecektir. Rus güçleri bu tampon bölgeye girmeyecektir.
22. Gelecekteki toprak düzenlemeleri üzerinde anlaşmaya varıldıktan sonra, Rusya Federasyonu ve Ukrayna bu düzenlemeleri güç kullanarak değiştirmemeyi taahhüt eder. Güvenlik garantileri, bu taahhüdün ihlali durumunda uygulanmayacaktır.
23. Rusya, Ukrayna’nın Dinyeper Nehri’ni ticari amaçla kullanmasını engellemeyecek ve Karadeniz üzerinden tahıl taşımacılığının serbest yapılabilmesi konusunda anlaşmalara varılacaktır.
24. Mevcut sorunları çözmek için bir insani komite kurulacaktır:
a. Tüm kalan esirler ve cenazeler “tümüne karşı tümü” prensibiyle değiştirilecektir.
b. Tüm sivil tutuklular ve rehineler, çocuklar dahil, geri gönderilecektir.
c. Aile birleşimi programı uygulanacaktır.
d. Çatışma mağdurlarının acılarını hafifletmeye yönelik önlemler alınacaktır.
25. Ukrayna, anlaşmanın imzalanmasından 100 gün sonra seçim yapacaktır.
26. Çatışmaya dahil olan tüm taraflar, savaş sırasında işlenen eylemler için tam af alacak ve gelecekte dava açmama veya şikâyet sürdürmeme taahhüdünde bulunacaktır.
27. Bu anlaşma yasal olarak bağlayıcı olacaktır. Uygulanması, Başkan Trump’ın başkanlık edeceği bir Barış Konseyi tarafından izlenecek ve garanti edilecektir. İhlal durumunda önceden belirlenmiş yaptırımlar uygulanacaktır.
28. Bu muhtıranın tüm taraflarca kabul edilip imzalanmasının ardından, her iki tarafın da kararlaştırılan pozisyonlara çekilmesinden hemen sonra ateşkes yürürlüğe girecek ve anlaşmanın uygulanması başlayacaktır.
