Geçtiğimiz hafta, kripto varlık yatırımcıları için büyük kayıpların yaşandığı bir çöküş haftası oldu. Bitcoin’in piyasa değerindeki düşüşe odaklandık, ancak altcoinlerde yaşanan tam bir karabasandı. Bitcoin, cuma günü yedi aylık en düşük seviyesine gerileyerek 80 bin dolara yaklaştı. Bazı uzmanlar, dünyanın en büyük kripto para birimi için, bu seviyenin altında çok daha ağır kayıpların muhtemel olduğunu söylüyor.
Bitcoin 80 bin 553 dolara gerilerken, Ethereum dört ayın en düşük seviyesini gördü. 24 Kasım sabah saatleri itibarıyla, Bitcoin 87 bin 446 dolardan, Ethereum ise 2 bin 854 dolardan işlem görüyordu. Şimdilik bir dipten dönüş var gibi görünüyor, ancak oynaklığın ve satışlı piyasanın devam edeceğini bekleyenler de hiç az değil.
KRİPTO VARLIKLARIN PİYASA
DEĞERİ 1 TRİLYON DOLAR ERİDİ
Son düşüş hareketleri, kripto para piyasası değerinin ekim ayı başından bu yana yaklaşık 4.2 trilyon dolar olduğu dönemden bu yana, 1 trilyon dolardan fazla eridi.
Kripto paralar genellikle risk iştahının bir barometresi olarak görülür. Son günlerde piyasalardaki havanın ne kadar kırılgan hale geldiğini, yüksekten uçan yapay zekâ hisselerinin düşüşe geçtiğini ve oynaklığın arttığını ‘Korku Endeksi’ (Volatility Index-VIX) ortaya koyuyor. Bu düşüş, küresel çapta kripto varlıklara yönelik olumlu düzenleyici değişikliklerin de etkisiyle, ekim ayında 120 bin doların üzerinde rekor bir seviyeye ulaşan bu yılki efsanevî yükselişin ardından geldi.
YAPAY ZEKÂ VE TEKNOLOJİ
HİSSELERİNE PARALEL SEYİR
Analistler, kripto paraların düşüşüne bir dizi faktörün etkisi olduğunu belirtiyor. Kripto para birimleri, yapay zekâ ve teknoloji gibi daha riskli ve köpüğü oldukça şişmiş hisselerle aynı doğrultuda işlem görüyor; bu hisseler de son zamanlarda yüksek değerleme endişeleri ve belirsiz bir ekonomi nedeniyle darbe aldı. Bu ilk satış dalgası, Bitcoin gibi kripto para birimlerini fiyat grafiklerinde birkaç teknik destek seviyesinin üzerine itti ve bu da trend takipçileri arasında bir satış dalgasına yol açarak düşüşü daha da kötüleştirdi.
Küresel kripto para piyasası, para politikasını çevreleyen belirsizlikler ve Fed’in aralık ayında faiz indirimine gideceğine dair beklentilerin azalmasından da sert bir şekilde etkilendi. CME FedWatch’a göre, yatırımcılar aralık ayında 25 baz puanlık bir faiz indirimi olasılığını yüzde 32.9 olarak fiyatladılar. Bu oran bir hafta öncesinde yüzde 63.8’di. ABD işgücü piyasası verileri de, federal hükûmetin kapanmasının neden olduğu veri kesintisinin ardından, beklenenden daha güçlü istihdam rakamları ortaya koydu.
CoinShares araştırma başkanı James Butterfill, “Yatırımcılar biraz karanlıkta yol bulmaya çalışıyor. Makroekonomik açıdan herhangi bir yol gösterici yok, bu yüzden oldukça endişeliler” diyor. Yani yine mesele yine küresel ekonomik belirsizliklere geliyor.
DÖNGÜSELLİKLERDE
BİR DEĞİŞİM Mİ VAR?
Bu arada kripto varlıklara ilişkin döngüsellik analizlerine de değinmekte fayda var. Bir analize göre, döngüsellikte de bazı değişimler oluyor. Bir yıldan uzun süredir elde tutulan Bitcoin’in yüzdesine (gerçekleşen piyasa değerine göre) bakıldığında, geçmiş döngüler piyasanın keskin bir şekilde yükseldiği ve zirveye ulaştığı görülüyor. Ancak, mevcut aşamada, yükseliş eğiliminin eğimi giderek düzleşiyor ve uzuyor. Bunun başlıca nedenleri, spot borsa yatırım fonlarının (Exchange Traded Fund-ETF) piyasaya sürülmesi ve kurumlar ve hatta bazı ülkeler tarafından Bitcoin’in benimsenmesi… Ayrıca, bu döngüde, sermaye altcoinler’e akmaya başladığında, piyasanın yükseliş ivmesi durma eğilimi gösterebiliyor. Bitcoin’in piyasayı domine ettiği 2023-2024 döneminden farklı olarak, şu anda sermayenin kademeli olarak altcoin’lere kaymaya başladığına dair işaretler var.
SATIŞLI PİYASA
DEVAM EDEBİLİR
Uzmanlar, piyasanın geçen ay 19 milyar dolardan fazla pozisyonun tasfiye edilmesine yol açan rekor tek günlük düşüşün izlerini taşıdığını belirtiyor. Geçtiğimiz hafta boyunca 100 bin dolara gerileyen ve cuma günü 80 bin dolara düşen Bitcoin’in, kurumsal yatırımcıların ortalama olarak token’ları için ödedikleri seviyelere ulaştığı ve kayıpları önlemek için bu seviyelerde satış yapmak zorunda kalabileceklerini ileri sürenler de var. Kripto varlık yöneticisi 21Shares’in raporunda, “Zengin Bitcoin yatırımcıları satış yapıyor ve ETF’lerde çıkışlar görülüyor. Uzun vadeli yatırımcılar bu ay yaklaşık 42 bin Bitcoin (yaklaşık 4 milyar dolar) elden çıkarırken, spot Bitcoin ETF’leri üst üste üç hafta boyunca çıkış kaydetti. Sadece perşembe günü 866 milyon dolarlık geri alım gerçekleşti ve bu, kayıtlardaki en büyük ikinci gün oldu” saptamaları yer alıyor.
Kripto ayı piyasasının, pozitif bir gelişme olana ve yeniden bir yükseliş getirene kadar daha derin bir piyasa donmasına neden olabileceği en büyük endişelerden biri… Bu süreç, ‘Bitcoin boğaları’nı bile test edeceğe benziyor.
PİYASA DALGALANMALARI MI
YOKSA YAPISAL SORUNLAR MI?
Mesele salt konjonktürel dalgalanmalarla açıklanacak gibi değil. Çok ciddi yapısal sorunlar da var. CoinMarketCap ve diğer kripto para takip platformlarının verilerine göre, Eylül 2025 itibarıyla 10 binden fazla kripto para birimi mevcut. Bu sayı, blok zinciri ve kripto para birimi piyasasında yaşanan hızlı ‘merkezkaç’ eğilimini yansıtıyor. Kripto paraların sayısındaki mevcut artışın birkaç nedenine şöyle bir bakmakta fayda var. Bunun sebeplerinden biri, kripto para birimi oluşturmanın kolaylaşmış olması… Hyperliquid, Base ve Solana gibi geliştiricilerin akıllı sözleşmeler kullanarak kendi token’larını oluşturmalarına olanak tanıyan blok zinciri platformlarının ortaya çıkmasıyla, yeni bir kripto para birimi piyasaya sürmek daha kolay bir hale geldi.
SALT DİJİTAL BİRİMİ OLMAKTAN
ÇOK İŞLEVLİ ALT PİYASALARA…
Kullanım alanlarının çeşitlenmesi de coin sayısının artmasında bir motivasyon kaynağı… Kripto paralar artık yalnızca dijital para birimi işlevi görmüyor. ‘Merkezi olmayan finans’ (Decentralized Finance-DeFi), ‘değiştirilemez token’lar (Non-Fungible Tokens-NFTs), oyun, tedarik zinciri yönetimi ve daha fazlası, çok işlevli alt piyasalar oluşturuyor.
Ve tabii her zaman için daha fazla spekülasyon!.. Kripto para piyasası, yüksek getiri arayan yatırımcıların ilgisini çekiyor ve gelecekte de çekecek. Bu durum, spekülatif girişimlere veya dolandırıcılığa açık pek çok projenin ortaya çıkmasına yol açıyor. Bu gelişmeler de piyasaya olan güveni sarsıyor.
SÖNEN VE İFLAS EDEN
ALTCOİN O KADAR ÇOK Kİ!
Kripto varlık piyasa önemli ölçüde aşırı doymuş olabilir. Arz talebin çok üzerinde. Sonuç olarak, geçmişteki geniş tabanlı altcoin furyalarının tekrar yaşanma olasılığı daha düşük…
Bir diğer önemli yapısal etmen de kripto para birimlerinin çokluğuna rağmen, piyasanın birkaç büyük oyuncu tarafından domine edilmesi… Bitcoin ve Ethereum, toplam kripto para piyasa değerinin önemli bir kısmını tek başına oluşturuyor. Ripple, Binance Coin, Cardano ve Solana gibi diğer önemli kripto para birimleri de pastanın diğer büyük dilimlerine sahip. Bu sebeple de birçok küçük proje ivme kazanmakta zorlanıyor. Bu sebeple, token’larının likiditesi veya faydası sınırlı olabilir.
2013 ile 2025 yılları arasında en az 12 bin 383 kripto para biriminin iflas etmiş olması bu yapısal meselenin bir sonucu… Bu başarısızlıkların başlıca nedenleri arasında, düşük işlem hacimlerinden kaynaklanan çıkışları, dolandırıcılığı ve başarısız ‘ilk coin arzları’nı (Inıtial Coin Offering-ICO) saymak mümkün. ICO, yeni projelerin Bitcoin ve Ethereum karşılığında temel kripto paralarını sattığı para toplama mekanizması… Bir yönüyle yatırımcıların şirket hisselerini satın aldığı halka arzlarla (Initial Public Offerin-IPO) ile benzerlik gösteriyor. Pek çok kişi ICO’yu kurucuların haksız sermaye artırımı yapmasını sağlayan herhangi bir düzenlemeye tâbi olmayan menkul değer olarak görüyor. Bazılarına göre ise geleneksel girişim fonlama modelinde bir yenilik.
BORSALARIN VE TAHVİL PİYASALARININ
TARİHİNE BAKINCA, ŞAŞIRTICI SAYILMAZ!
Tüm bunların yanı sıra, kripto varlık piyasasının henüz evrimsel aşamalarının ortalarında olan bir piyasa olduğunu unutmamak lazım. Şu anda teknik analizi destekleyecek bir temel analiz veri setine sahip olduğumuzu söylemek güç… Yapısal sorunların çokluğu ise piyasanın henüz oturmamış olduğunun bir kanıtı. Böylesi bir piyasada her çöküş yeni dersler çıkarmak için bir fırsat. Tabii bu arada yüz binlerce yatırımcının da canı yanabiliyor. Bu hayal kırıklıklarını, hâlâ borsalar ve tahvil piyasalarında yaşadığımıza göre, her iki piyasaya göre çok daha genç olan kripto varlık piyasasında da yaşamak pek de şaşırtıcı olmasa gerek! Bir yandan evrimsel doğal seçilim sürecek, öte yandan düzenleyici ve denetleyici mekanizmalar gelişecek. Sonrasında belli ölçüde daha analiz edilebilir bir piyasa doğacak gibi…
Bitcoin’deki düşüş hakkında uzmanlar, “Eğer bu, genel olarak risk algısıyla ilgili bir hikâye anlatıyorsa, o zaman işler gerçekten çok çirkinleşmeye başlayabilir ve şu anki endişe de bu” uyarısında bulunuyor.
Peki ama ya yatırımcıların can alıcı sorusunun, “Düşüşün dibi neresi olur?”un yanıtı ne?.. Bitcoin’in 70 bin dolar seviyelerine gerileyebileceğini söylemek mümkün. Ya Bitcoin’in 200 bin doları aşacağına ilişkin tahminler?.. O artık başka bir bahara!..
