Karınca kolonileri bir “süper-organizma” gibi çalışıyor; bireylerin davranışları tüm topluluğun hayatta kalmasını hedefliyor. Avusturya liderliğinde yürütülen yeni bir araştırma, genç karıncaların (pupa dönemindeki bireylerin) ölümcül bir enfeksiyona yakalandıklarında tamamen bilinçli bir hayatta kalma mekanizması devreye soktuğunu ortaya çıkardı: kendi ölümlerini talep eden bir koku sinyali.
Binlerce karıncanın sürekli temas halinde olduğu yuvalar, hastalıkların yayılması için ideal ortamlar. Yetişkin işçi karıncalar hastalandıklarında yuvayı terk ederek uzakta ölmeyi seçiyor. Ancak hareket edemeyen pupalar için bu mümkün değil.
Bilim insanları daha önce hastalıklı pupaların kimyasal yapılarında değişim olduğunu biliyordu. Bu değişim, belirli bir koku üretiyor ve işçi karıncalar bu kokuyu algıladığında pupayı kozasından çıkararak zehir enjekte edip yok ediyor. Zehir hem patojeni hem de enfekte pupayı öldürerek koloniyi koruyor.
Pupalar gerçekten “beni öldürün” mü diyor?
Yeni araştırmanın temel sorusu buydu. Çalışma ekibi önce hastalıklı pupalardan alınan kokuyu sağlıklı pupalara uyguladı. İşçi karıncalar, bu kokuyu aldıkları anda tamamen sağlıklı pupaları da yok etti.
Ardından yapılan deneylerde pupaların bu kokuyu yalnızca işçi karıncalar yakındayken salgıladığı belirlendi. Bu durumun tesadüf değil, bilinçli bir “yardım çağrısı” olduğunu doğruladı.
Araştırmanın baş yazarı davranış ekoloğu Erika Dawson, bulguyu şöyle özetledi:
“Bu bir fedakârlık, bir özgecilik davranışı. Ama aynı zamanda kendi genlerinin gelecek nesillere aktarılmasını garanti altına almanın bir yolu.”
Kraliçe pupaları ise kendilerini feda etmiyor
Çalışmanın en çarpıcı sonuçlarından biri, kraliçe pupalarının bu kokuyu üretmemesi oldu. İlk bakışta bu durum bir tür “sistemi kandırma” gibi görünse de araştırmacılar bunun nedeni olarak kraliçe pupalarının çok daha güçlü bağışıklık sistemine sahip olmasını gösteriyor.
Dawson’a göre kraliçeler enfeksiyonla savaşabiliyor; bu nedenle işçilere kendilerini yok etmeleri için sinyal göndermiyorlar. Ancak ilerleyen araştırmalar, kraliçe pupalarının da yenilmez olmadığını ve enfeksiyonu yenemeyecekleri durumlarda kendilerini feda edip etmeyeceklerini ortaya çıkarabilir.
Araştırma sonuçları Nature Communications dergisinde yayımlandı.
