Şiirlerinin ana eksenini toplumcu gerçekçiliğin oluşturduğu, sosyal meselelere, siyasî gelişmelere duyarlılığın sanatla birleşimi Ahmed Arif, 34 yıl önce bugün,2 Haziran 1991’de kalp krizi sonucu hayatını kaybetti.
Kendi deyimiyle ‘yürek işçisi’ Ahmed Arif’in, tek kitabı olan Haretinden Prangalar Eskittim’e sığdırdığı şiirlerine bir edebi türün çok ötesinde anlamlar atfediliyor.Şair, bu eseriyle edebiyatta önemli bir iz bırakırken, sadece dizeleriyle değil, hayat hikâyesiyle de bir sembol olmayı sürdürüyor.
21 Nisan 1927’de Diyarbakır’ın Hançepek semtinde, Yağcı Sokak’taki 7 numaralı evde dünyaya geldi. Asıl adı Ahmet Hamdi Önal olan şair, Kerküklü bir Türkmen baba Arif Hikmet ile Erbilli Kürt bir anne Sare Hanım’ın sekizinci ve en küçük çocuğuydu. Henüz iki yaşındayken annesini kaybeden Arif’i, üvey annesi Arife Hanım büyüttü. Babasının memuriyeti nedeniyle çocukluğu Diyarbakır, Siverek ve Harran arasında geçti.
Ahmet Arif ailesini, “Asıl adım Ahmed Önal, Ahmed Arif olarak bilinirim. Öz anamın adı Sayre, Kürt’tür. İki yaşındayken kaybettim onu, kardeşimin doğumu sırasında. Beni büyüten, emziren, yedirip içiren, eğiten Arife anamdır. Babam; Kerküklü Arif Hikmet, Kürt değildir. Rivayete göre, babamın büyük babası Rumeli’den göçmüş buralara. Bu üçünü de çok severim, hayatta laf söyletmem onlara” sözleriyle anlatıyordu.
Bu coğrafi çeşitlilik, onun Zazaca, Kürtçe ve Arapça’yı öğrenmesini sağladı ve şiirlerinde Anadolu’nun zengin kültürel dokusunu işleyen güçlü bir damar oluşturdu.
İlköğrenimini Diyarbakır’da tamamlayan şair, daha sonra Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümü’ne kaydoldu.
Henüz gençlik yıllarında politik düşünceleri nedeniyle sık sık baskıyla karşı karşıya kalan Ahmed Arif, 1950’li yıllarda çeşitli defalar gözaltına alındı ve uzun süre tutuklu kaldı. Bu dönem, onun hem bireysel hem de edebi kimliğini derinden etkiledi. İlk şiiri 1940 yılında Seçme Şiirler Demeti adlı dergide yayımlandı.
1956 yılından sonra Medeniyet, Öncü ve Halkçı gazetelerinde düzeltmen, sekreter ve yazı işleri müdürü olarak çalışan Ahmed Arif’in “Hasretinden Prangalar Eskittim” kitabı 1968 yılında yayımlandı. Türkiye’de en çok basılan kitaplar listesinde olan kitaptaki şiirlerin bir kısmı çeşitli sanatçılar tarafından bestelendi.
1967 yılında Aynur Önal ile evlendi, 1972 yılında oğlu Filinta dünyaya geldi.
Siyasi baskıların yanı sıra aşk da Arif’in yaşamında büyük bir yer tuttu. Ünlü yazar Leylâ Erbil’e duyduğu platonik aşk, yıllar sonra ortaya çıkan mektuplarla gün yüzüne çıktı. Arif’in duygusal yönü, bu mektuplarda da olduğu gibi şiirlerinde de yoğun biçimde hissedilir.
2 Haziran 1991’de geçirdiği kalp krizi sonucu yaşamını yitiren usta şair, edebiyatın usta kalemlerinden şair- yazar Leyla Erbil’e büyük bir aşka bağlıydı. Ahmed Arif’in Leyla Erbil’e yazdığı mektuplar, Arif’in oğlu ve Erbil’in isteğiyle Leyla Erbil’in ölümünden sonra “Leylim Leylim” adıyla kitaplaştırıldı.
Ahmed Arif’in yayımlanmış tek şiir kitabı olan “Hasretinden Prangalar Eskittim”, 1968 yılında okuyucuyla buluştu. Kitap, yayınlandığı günden bu yana onlarca baskı yaptı ve Türkiye’de en çok okunan şiir kitapları arasındaki yerini koruyor. Yalın, içten ve isyan yüklü diliyle Arif, halkın acılarını, sevdasını, özlemini ve umudunu şiirle buluşturdu.
Ahmed Arif’in şiir anlayışı, zaman zaman Nazım Hikmet’le kıyaslandı. Ancak Arif, kendi üslubunu Anadolu coğrafyasının dil ve duygularıyla kurdu. Toplumcu gerçekçi bir perspektifle kaleme aldığı şiirlerinde epik anlatım ile lirizmi birleştiren Arif, edebi duruşunu ödün vermeden sürdürdü.
Ahmet Arif, şiirlerinde ahengi ve ritmi sağlamak için redif ve kafiyeye; ses, kelime ve cümle tekrarlarına yer verir. Şiirlerindeki ahenk ve müzikalite şairin birçok şiirinin bestelenmesini sağlayan etmenlerdendir.
Ahmed Arif’in şiirleri yıllar içerisinde Cem Karaca, Fuat Saka, Ahmet Kaya, Grup Yorum, Moğollar, Suavi, Kızılırmak, Rahmi Saltuk, Manuş Baba, Grup Ekin, Zülfü Livaneli, Grup Baran, Fikret Kızılok, Onur Akın, Ciwan Haco, Edip Akbayram, Alaaddin Us tarafından bestelenerek seslendirildi.
