Dünya 2024’te hangi önemli olaylara sahne oldu?

Geride bırakmaya hazırlandığımız 2024 yılında seçimlerden, savaşlara, suikastlerden Ukrayna ve Gazze’de süren savaşlara birçok gelişmeye tanık olduk. Yılın son ayının başlarında, 8 Aralık’ta Suriye’de 61 yıllık Baas, 53 yıllık Esad rejiminin çöküşü bu gelişmelerin en önemlilerinden biriydi. Kürenin farklı bölgelerinde gerçekleşen afetler ise gözlerin bir kez daha iklim kerizine çevrilmesine neden oldu. Seçimler, savaşlar, suikast girişimleri, doğal afetler arasında,  2024 yılında yaşanan önemli gelişmeleri derledik. 

60 farklı ülkede gerçekleşen seçimler

2024 yılına 60 farklı ülkede kurulan seçim sandıkları damgasını vurdu. Milyonlarca insanın sandık başına gittiği seçimlerde bazı ülkeler ilk kadın başkanlarını seçti, bazılarında sol ve sosyalist adaylar ve partiler öne çıktı ama birçoğunda sağ ve aşırı sağın yükselişi kendini daha fazla gösterdi. Dünya genelinde seçmenler görevdeki hükümetlere karşı hoşnutsuzluklarını dile getirerek Hindistan, Japonya, Birleşik Krallık ve ABD gibi ülkelerde iktidar partilerinin önemli seçim yenilgilerine uğramasına neden oldu. 

İsrail ordusunun Gazze’de süren saldırıları

İsrail ve Hamas arasında süregelen çatışma, İran’ın müdahalesiyle birleşerek Orta Doğu’yu daha da istikrarsızlaştırdı. Askeri operasyonlar, suikastlar ve artan füze saldırıları, şiddet ve belirsizliği körükledi. 2024’te İsrail ordusu, İsmail Haniye ve Yahya Sinvar da dahil olmak üzere Hamas’ın önemli liderlerine suikast düzenledi. Buna karşılık İran da misilleme olarak füze saldırıları gerçekleştirdi. Ayrıca İsrail’in hava saldırısında Hizbullah’ın uzun süredir lideri olan Hasan Nasrallah’ın öldürülmesi bölgedeki gerilimi daha da tırmandırdı.  

Süren savaşlar, devrilen Esad rejimi

Rusya-Ukrayna, İsrail-Hamas savaşları yıl boyu devam ederken, Orta Doğu’nun ve Doğu Akdeniz’in önemli ülkelerinden  Suriye’de 53 yıllık Esad rejimi devrildi. 

Doğal afetler ve iklim krizi

2024 yılına damgasını vuran bir diğer başlık ise doğal afetler oldu. Asya, Afrika, Avrupa ve Amerika kıtalarında sonuçları milyonları etkileyen iklim felaketleri yaşandı.

2024 yılı, iklim değişikliğinin yıkıcı sonuçlarıyla birlikte kayıtlara geçen en sıcak yıl oldu. Aşırı hava olayları, kuraklıklar ve artan küresel sıcaklıklar ekosistemler ve toplumlar üzerinde büyük bir baskı yarattı. COP29’daki küresel tepki, iklim kriziyle etkili bir şekilde mücadele etme konusunda çok az ilerleme kaydedildiğini gösterdi. 

Sudan’da iç savaş şiddetlendi

Sudan’da Sudan Silahlı Kuvvetleri ile Hızlı Destek Güçleri arasında devam eden iç savaş, 2024’te de yerinden edilmelere ve can kayıplarına neden oldu. Uluslararası arabuluculuk çabalarına rağmen, her iki tarafın da dış destek almasıyla daha da şiddetlenen çatışmalar devam etti.

Donald Trump  2024 seçimlerini kazanarak bir dönemin ardından geri dönüş yaptı. ABD’de Trump’tan önce aralıklı olarak iki dönem başkanlık görevinde bulunan son isim, 1892’de tekrar Oval Ofis’e dönen Başkan Grover Cleveland idi. Trump’ın seçim  zaferinin küresel etkilerinin de olması bekleniyor.  

Ocak

1 Ocak’ta Japonya’nın batısında gerçekleşen 7.8 büyüklüğündeki depremde ez az 462 kişi hayatını kaybetti. 

2024 yılının ilk günlerinde İran, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan ve Etiyopya BRİCS’e üye oldu. Böylece, başta Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’nın, Batı’nın küresel finans sistemi üzerindeki hakimiyetine meydan okumak için yola çıkarak kurduğu BRİCS’in kapsamı genişlemiş oldu. 2024 yılında Türkiye de BRİC’e üye olmak istese de süreç henüz sonuçlanmadı.

2020 yılında Bağdat’ta ABD’nin gerçekleştirdiği suikast sonucu öldürülen İran Devrim Muhafızları Ordusu Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani’nin 3 Ocak’ta Kirman şehrindeki anma töreninde üst üste iki patlama meydana geldi. IŞİD’in üstlendiği patlamalar sonucunda en az 103 kiş hayatını kaybetti. 

7 Ocak 2024 tarihinde Bangladeş’te gerçekleşen genel seçimler sonucunda Başbakan Şeyh Hasina Vecid liderliğindeki iktidar partisi olan Avam Biirliği yeniden çoğunluğu kazandı. Seçimlerden sonra halk sokakları terk etmezken, Şeyh Hasina’nın Temmuz ayında kamuda işe alımlarla ilgili yapmak istediği yasal düzenleme sebebiyle ise öğrencilerin öncülüğünde ülke genelinde protestolar düzenlendi. Hükümet karşıtı protestolara uzun süre dayanamayan Şeyh Hasina, 5 Ağustos 2024 tarihinde istifa ederek ülkesinden ayrılana dek ülkede en uzun süre görev yapan başbakan oldu. Geçiş süreci hükümetinin başkanı ise Nobel ödüllü Muhammed Yunus oldu. 

Ekvador’da, uyuşturucu baronu Adolfo Macias Villamar’ın ‘kaybolmasıyla’ sonuçlanan, 9 Ocak’ta başlayan  cezaevlerindeki büyük çaplı isyanlar sonrası ülkede 60 gün süren OHAL ilan edildi. Mart ve Kasım aylarında da tekrar eden isyanlarda 18 hükümlü öldü. 

Japonya Ay’a yumuşak iniş gerçekleştirdi. Böylece Japonya, ABD, Sovyetler Birliği, Çin ve Hindistan’dan sonra Ay’a yumuşak iniş gerçekleştiren beşinci ülke oldu. Japonya gerçekleştirdiği Ay misyonuyla, Ay’da su ve insan yaşamının sürdürülebilmesi için gerekli diğer maddeleri bulmaya çalıştı.

Japonya’nın SLIM adlı uzay aracıyla gerçekleştirdiği misyon küresel rekabetin uzay boyutunu da tekrar ortaya koydu. Çin’in Ay’ın uzak tarafından toprak örnekleri alması ve NASA’nın Perseverance keşif aracının Mars’ta mikrobik yaşama dair kanıtlar bulması uzay araştırmalarındaki önemli gelişmeler olarak belirginleşirken, küresel rekabetin bu boyutuna örnek teşkil etti. 2024 ABD, Rusya ve Çin gibi küresel güçler arasında artan jeopolitik rekabete uzayın biraz daha dahil olduğu bir yıl oldu. 

24 Ocak 2024 tarihinde 65 Ukraynalı esiri taşıyan Rus askeri kargo uçağı Rusya-Ukrayna sınırındaki Belgorod bölgesinde düşürüldü. Rusya Savunma Bakanlığı resmi açıklamasına göre, düşen uçakta takasa götürülen 65 Ukraynalı askerin yanı sıra 33 refakatçi ve 6 mürettebatın tamamı hayatını kaybetti. 

26 Ocak 2024 tarihinde, Güney Afrika’nın İsrail’in soykırım suçlamasıyla Uluslararası Adalet Divanı’nda açtığı davada ara karar açıklandı. Karara göre, Tel Aviv yönetiminin Gazze’deki soykırım eylemlerini engellemek için tüm önlemleri almasının zorunlu olduğuna hükmedildi. Kararda, İsrail’in kendisine bağlı güçlerin Gazze’de soykırım yapmayacağını garanti etmesi gerektiği vurgulandı. 

Şubat

Azerbaycan 7 Şubat’ta erken cumhurbaşkanlığı seçimine gitti. İlham Aliyev yüzde 92.1 oy alarak yeniden seçildi. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) seçimlerde ‘mükerrer oy’ başta olmak üzere birçok usulsüzlük rapor etti. 28 Haziran’da Aliyev’in Azerbaycan’ın parlamentosu Milli Meclis’i feshetmesinin ardından 1 Eylül’de yapılan parlamento seçimleri de benzer eleştirilerin muhatabı oldu. 

Pakistan’da genel seçimler yapıldı. Tutuklu eski Başbakan İmran Han’ın partisi Pakistan Adalet Hareketi (PTI) 8 Şubat’taki seçimlerde meclis çoğunluğunu elde etti. İmran Han destekçileri, seçimlerde hile yapıldığı gerekçesiyle protestolar düzenledi. Protestolar yıl boyu devam ederken, 24 Kasım’da cezaevinde yaptığı açıklamayla protestolara fiilen liderlik yapacağını duyurmasının ardından ülkede, 2022 Nisan ayında başlayan siyasi kriz bir başka aşamaya çıktı. 

16 Şubat’ta 47 yaşındaki Rus muhalif lider Alexei Navalny tutuklu bulunduğu cezaevinde öldü. Muhalif liderin ölümünden kısa bir süre sonra eşi Yulia Navalnaya hakkında da tutuklama kararı çıkarıldı, ancak ülkede bulunmadığı için tutuklanmadı. Yulia Navalnaya bir gün ülkeye dönme koşulları oluşursa Putin’e karşı başkan adayı olacağını açıkladı. 

NOVA-C, 22 Şubat 2024 tarihinde Ay’a  inen ilk özel uzay aracı oldu. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) merkezli şirket  İntuitive Machines tarafından geliştirilen araç NASA’ya ait bilimsel yük taşıyordu. 

29 Şubat 202’ta, İsrail ordusunun Gazze’de yardım bekleyen sivillere ateş açması sonucunda yüzden fazla kişi hayatını kaybederken, İsrail ordusunun Gazze’ye 7 Ekim 2023’te başlattığı saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı Gazze’deki Sağlık Bakanlığı verilerine göre 30 bin kişiyi geçti. 

Mart

7 Mart 2024 tarihinde İsveç NATO’ya üye oldu. Rusya’nın Ukrayna işgalinin ardından NATO sınırlarının genişlemesine dair tartışmalar iki yıldır devam ederken, Türkiye ve Macaristan’ın İsveç’in NATO’ya üyeliğini veto etmesi sebebiyle süreç uzamıştı. Ocak ayında Türkiye, Şubat ayında da Macaristan’ın vetolarını kaldırdı ve ardından İsveç NATO’ya üye olan 32. ülke oldu.

Portekiz genel seçimlerinde sağ ittifak en çok oyu alsa da çoğunluğu elde edemedi. Sekiz yıldır iktidarda olan sosyalistler ise 77 sandalyeyle ikinci parti oldu. 11 Mart’ta yapılan seçimini şaşırtıcı sonucu ise aşırı sağcı Chega’nın oy oranını yüzde 18’e yükseltmesi oldu. 

15-17 Mart 2024 tarihleri arasında yapılan Rusya Devlet Başkanlığı seçimlerini sürpriz olmayan bir sonuçla yeniden Vladimir Putin kazandı. 5’inci kez seçilen 71 yaşındaki Putin bu görevi 2030’a kadar sürdürecek ve daha önce yapılan anayasa değişikliği uyarında, 6’ncı dönem de aday olabilecek.

22 Mart’ta Rusya’da IŞİD saldırı düzenledi. Moskova’da bulunan Crocus City Hall müzik mekanına düzenlenen silahlı saldırıda 144 kişi hayatını kaybetti. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin saldırıyı Ukraynayla ilişkilendirmeye çalışsa da IŞİD’in Afganistan merkezli Orta Asya kolu  IŞİD – Horasan Vilayeti saldırıyı üstlendi. Örgüt Ağustos 2021’de de Taliban’ın Afganistan’da iktidarı ele geçirmesi sonrası ülkeyi terk etmeye hazırlananların beklediği Kabil Havaalanı’na saldırmış ve bu saldırıda 183 kişi hayatını kaybetmişti. 

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) 25 Mart’ta Gazze’de kalıcı ve sürdürülebilir ateşkese dönüşecek şekilde, Ramazan ayında acil ateşkes sağlanması talep edilen tasarıyı kabul etti. Böylece BMGK’de ilk defa Gazze’de ateşkes talep edilen bir karar kabul  edilmiş oldu. 

31 Mart 2024 tarihi itibariyle Bulgaristan ve Romanya hava ve deniz yoluyla Schengen’e dahil oldu. 2025 yılı itibariyle ise Bulgaristan ve Romanya’nın Avrupa’daki kara sınırlarında da denetimler kaldırılacak. Böylece iki ülke Schengen bölgesinin tam üye ülkeleri olacak. 

Nisan

1 Nisan 2024’te İsrail ordusuna ait savaş uçakları Şam’daki İran Büyükelçiliğine saldırı düzenledi. Saldırıda, İran Devrim Muhafızları Ordusundan 2’si general rütbesinde olan toplam 7 İranlı yetkili öldü. İran dini lideri Ayetullah Ali Hamaney saldırıya cevaben, İsrail cezalandırılacak, dedi. 13 Nisan’da İran, Tel Aviv’e füze saldırılarıyla misillemede bulundu.

Meksika, ABD’nin doğu bölgeleri ve Güneydoğu Kanada’dan gözlemlenebilen tam Güneş tutulması gerçekleşti. 8 Nisan’daki bu gökyüzü olayının ardından 2024’ün ikinci Güneş tutulması 2 Ekim’de gerçekleşti ve Güney Amerika’nın sınırlı bölgelerinde izlendi. 

16 Nisan’da Körfez bölgesi ülkelerini etkileyen sel meydana geldi. Birçok kent sular altında kaldı. Sel sebebiyle Dubai’ye uçak seferleri iptal edilirken, Umman’da 18 kişi hayatını kaybetti.

Brezilya’da 29 Nisan’da başlayan sel felaketi sebebiyle yüzlerce kişi hayatını kaybetti. 600 binden fazla insanın evlerini terk etmek zorunda kaldığı sel felaketinden resmi makamlarca 2.1 milyon kişinin etkilendiği açıklandı. 

Kenya’da ise Mart ayı ortalarında başlayan şiddetli yağışlar Nisan sonlarında sel felaketinin meydana gelmesine neden oldu. 257 kişinin öldüğü sel sebebiyle baraj çöktü, 500 binden fazla kişi yerinden oldu. 

Mayıs

10 Mayıs’ta Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda Filsitin’in tam üyeliğinin desteklendiği tasarı kabul edildi. Kararla, Filistinlilerin BM’ye katılmaya yetkili olduğu kabul edilerek, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ne konuyu olumlu bir şekilde yeniden gündemine alması tavsiye edildi. 

Güneş’te büyük bir patlama meydana geldi. NASA,10 Mayıs’taki bu büyük patlamanın fotoğrafını yayımladı.  ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi ise, patlama nedeniyle şiddetli jeomanyetik fırtına yaşanabileceği uyarısı yaptı. 

Slovakya Başbakanı Robert Fico 15 Mayıs’ta suikast girişimi sonucu yaralandı. Slovakya İçişleri Bakanlığı, şüphelinin daha önce hükümet karşıtı protestolara katıldığını ve tek başına hareket ettiğini asçıkladı. 

19 Mayıs’ta İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve Dışişleri Bakanı Hüseyin Amir Abdullahiyan’ın da içinde bulunduğu helikopter düştü. Kazada kurtulan olmadı. İran’da beş günlük yas ilan edildi. Cumhurbaşkanı yardımcısı Muhammed Muhbir Cumhurbaşkanı Vekili olarak atandı. Helikopter kazasının nedeni belirsizliğini koruyor. 

Uluslararası Ceza Mahkemesi Başsavcılığı tarafından 20 Mayıs’ta İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ve Gazze’de bulunan Hamas liderlerinden Yahya Sinwar hakkında savaş suçları işledikleri gerekçesiyle tutuklama kararı talep edildi.

Papua Yeni Gine’de 27 Mayıs’ta  meydana gelen heyelan sebebiyle 2 binden fazla kişi hayatını kaybetti. Heyelanın haftalardır süren yağmurlar sonucu yaşandığı belirtildi. 

İspanya, İrlanda ve Norveç 28 Mayıs’ta Filistin devletini tanıdığını açıkladı. İsrail Dışişleri Bakanı İsrael Katz, karara tepki gösterdi. 

Eski ABD Başkanı Donald Trump 30 Mayıs’ta 34 dolandırıcılık suçlamasının tamamından suçlu bulundu. Böylece Trump suçlu bulunarak mahkum edilen ilk ABD Başkanı oldu.

Haziran

İzlanda 1 Haziran’da Cumhurbaşkanlığı seçimi için sandık başındaydı. Seçimleri kadın aday Halla Tomasdottir yüzde 92’lik oy oranıyla kazandı. 

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, 9 Haziran’daki Avrupa Parlamentosu seçimlerinde Fransa’da aşırı sağın açık ara farkla önde çıkmasının ardından Ulusal Meclis’i feshetti ve erken seçim kararı aldı. 

G7 ülkeleri çevre, enerji ve iklim zirvesi için 13 Haziran’da İtalya’da toplandı. Zirvede, 2030’ların ortalarına kadar kömürden elektrik üretiminin aşamalı olarak durdurulması kararı alındı. 

2024 yılında Meksika genel seçimlerinde ilk defa bir kadın devlet başkanı seçildi. Kendini solcu olarak tanımlayan Meksika Devlet Başkanı Claudia Sheinbaum aynı zamanda 2007 yılında Nobel Barış Ödülü’nü kazanan ekibin bir parçasıydı.İklim değişikliği alanında önemli bir bilim insanı olan Sheinbaum 90’ların başındaki öğrenci protestolarının aktivistlerindendi. 

Avrupa Birliği üyesi 27 ülkede, 720 sandalyeli Avrupa Parlamentosu için 6-9 Haziran tarihlerinde yapılan seçimlerde aşırı sağın yükselişi dikkat çekti. Merkez sağdaki Avrupa Halk Partisi en büyük grup olurken, Temmuz ayında düzenlenen Avrupa Komisyonu başkanlık seçimini ise ikinci kez Ursula Von Der Leyen kazandı. 

Wikileaks’in kurucusu Julian Assange ABD ile anlaşma yapması sonucu İngiltere’de tutuklu bulunduğu hapishaneden 25 Haziran’da 14 yıl sonra serbest bırakıldı ve Avustralya’ya döndü. Wikileaks dosyalarında ABD’nin Irak ve Afganistan’daki savaşlarıyla ilgili bilgiler ifşa edilmişti. 

İran da Cumhurbaşkanını seçmek için 2024 yılında sandık başına gitti. 28 Haziran ve 1 Temmuz’daki iki turlu seçimleri reformist aday Mesud Pazeşkiyan kazandı. Annesi Kürt olan Pazeşkiyan’ın, seçildikten sonra bazı resmi temaslarında ve konuşmalarında Kürtçe dilini kullanması dikkat çekti. 

Temmuz

Fransa’da 1 ve 7 Temmuz’da iki turlu olarak yapılan genel seçimlerde en çok oyu sol partilerin ittifakı Yeni Halk cephesi aldı. İlk turu birinci tamamlayan aşırı sağcı Ulusal Birlik ikinci turda üçüncü sırada kaldı. hiçbir parti Ulusal Meclis’te çoğunluğu sağlayamadı. 

Britanya’da 14 yıl sonra iktidar el değiştirdi. 4 Temmuz’daki seçimlerde Keir Starmer liderliğindeki İşçi Partisi iktidara geldi. Ülkede 2010’dan bu yana Muhafazakar Parti lideri Rishi Sunak ağır seçim yenilgisinin ardından istifa etti. 

13 Temmuz’da ise ABD başkanlık yarışında Cumhuriyetçilerin adayı olan Donald Trump, seçim mitingi sırasında suikaste uğradı. Kulağından yaralanan Trump, seçim çalışmalarına devam etti. 

ABD başkanlık yarışında demokratları ikinci kez temsil eden ABD Başkanı Joe Biden yaşı ve sağlık sorunları sebebiyle adaylık tartışmalarına daha fazla direnemedi ve 21 Temmuz’da adaylıktan çekildiğini ilan etti. Bunun üzerine ABD başkan yardımcısı Kamala Harris Demokratların adayı olarak ilan edildi. Harris, ABD’nin ilk siyah kadın başkan adayı oldu. 

Fransa’nın başkenti Paris’te 26 Temmuz-11 Ağustos tarihleri arasında 2024 Yaz Olimpiyat Oyunları gerçekleştirildi. 

Venezuela’da 28 Temmuz’daki başkanlık seçiminde, Nicolas Maduro henüz oy sayım işlemi devam ederken zaferini ilan etti. Seçim sonuçlarına itiraz eden muhalefetin ortak adayı Edmundo Gonzalez’in destekçilerinin günlerce süren protestoları sonuç vermedi. Hakkında tutuklama kararı çıkarılan Edmundo Gonzalez ülkesini terk ederek İspanya’ya sığındı. Maduro muhalefeti darbe girişiminde bulunmakla suçladı

30 Temmuz’da İngiltere’nin Southport kentinde 3 çocuğun öldürüldüğü, 10 kişinin yaralandığı saldırı sonucunda göçmen karşıtı aşırı sağcı gruplar sokaklara indi. Aşırı sağcı grupların sokaklarda günlerce süren şiddet eylemlerine karşı ırkçılık karşıtı binlerce kişi de sokaklara inerek, göçmen karşıtlığını protesto etti. Aşırı sağcı gruplar, saldırganın Müslüman bir göçmen olduğu söylentisini yaymıştı. 

Hamas lideri İsmail Haniye, yeni İran Cumhurbaşkanı Mesud Pazeşkiyan’ın yemin törenine katılmak üzere bulunduğu İran’ın başkenti Tahran’da 31 Temmuz’da uğradığı suikast sonucu öldürüldü. 

Gine’nin eski darbeci lideri, Moussa Daids Camara 31 Temmuz’da, 2009 yılında gerçekleşen stadyum katliamı da dahil olmak üzere, insanlığa karşı işlediği suçlardan Gine mahkemeleri tarafından mahkum edildi. 20 yıl hapis cezası alan Camara, 28 Eylül 2009’da bir stadyumda düzenlenen mitingte kendisine bir daha aday olmaması çağrısı yapanların üzerine ateş açtırmış ve 157 kişi ölmüştü. 

Ağustos

1 Ağustos’ta  ABD ve Rusya arasında Soğuk Savaş’ın bitişinden bu yana en büyük esir takası yapıldı. Tarihi esir takası Ankara Esenboğa Havalimanı’nda gerçekleşti. 

2024 yılında Dünya yeni bir pandemi endişesi yaşadı. Mpox ismiyle bilinen hastalığın Afrika dışında da görülmesi küresel paniğe neden oldu.

6 Ağustos 2024 sabahı Ukrayna askerleri Kursk bölgesinden Rusya topraklarına sızdı. Rus işgali altındaki topraklarını geri almaya çalışan Ukrayna, bu hamlesiyle 80 yıldır ilk kez Rusya’nın toprak kaybetmesine neden oldu. Rusya dikkatini Ukrayna’nın doğusuna yoğunlaştırmıştı ve böylesi bir saldırı beklemiyordu

25 Ağustos itibariyle İsrail ordusu Lübnan’ın güneyine saldırı başlattığını duyurdu. Eylül ayı sonuna gelindiğinde de İsrail ordusu Lübnan’a karadan da harekat başlattı. 27 Kasım’daki İsrail ordusu ve Lübnan arasında ilan edilen ateşkese kadar binlerce kişi hayatını kaybederken, yüzbinlerce kişi ise yerinden edildi. 

Güney Amerika’nın en büyük ülkesi  Brezilya’da yüksek mahkeme 8 Eylül’de sosyal medya platformu  X’e erişimi yasakladı. Elon Musk karara sosyal medya hesabından, “Brezilya’da ifade özgürlüğü yok”  paylaşımıyla tepki gösterdi. 

2024 yılı Almanya, Belçika ve İspanya’da çok sayıda kişinin ölümüyle, milyonlarca Euro maddi zararla sonuçlanan sel felaketleriyle geçti. Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde hükümetler sel felaketleri sebebiyle protesto edilirken, İspanya’da ise Ekim ayında gerçekleşen sel sonrası düzenlenen protestolar sırasında Kral’a çamur atıldı. Eylül ayında Doğu Avrupa’da etkili olan Boris Fırtınası’nda 22 kişi hayatını kaybetti. 

Eylül

17 18 Eylül tarihlerinde Lübnan’ın başkenti Beyrut’ta Hizbullah tarafından kullanıldığı iddia edilen yüzlerce çağrı cihazı ve telsizin uzaktan patlatılmasıyla beraber 2024 yılında dijital saldırılarla savaşlar yeni bir boyut kazanmış oldu. İsrail ordusu tarafından düzenlendiği iddia edilen saldırılarda 42 kişi öldü. 

Güney Asya ülkesi Sri Lanka’da Cumhurbaşkanlığı seçimleri sürprizle sonuçlandı. Marksist aday Anura Kumara Dissanayake 22 Eylül’deki seçimlerde sandıktan birinci çıkarak ülkenin cumhurbaşkanı oldu.ülke tarihinde ilk kez ikinci tura kalan cumhurbaşkanlığı seçimini kazanan Dissanayake 2019’daki seçimlerde sadece yüzde 3 oy almıştı. 

Rus kozmonotlar Oleg Kononenko ve Nikolai Chub, 374 gün sonra 23 Eylül’de uzaydan döndüler. Kozmonotlar böylece, Uluslararası Uzay İstasyonu’nda en uzun kalma rekorunu kırmış oldular. Kononenko yörüngede geçirdiği bin 111 günle uzayda en uzun kalma rekorunu da elinde tutuyor. 

İsrail ordusunun Hizbullah’ın Beyrut’taki karargahına 27 Eylül tarihinde düzenlediği saldırıda Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah öldürüldü.   

Avusturya’da Naziler tarafından kurulan aşırı sağcı Özgürlük Partisi 29 Eylül’deki seçimlerde  sandıktan birinci çıktı. Özgürlük Partisi lideri Herbert Kickl’in kampanya sürecinde söylem olarak kullandığı ve Hitler’i tanımlamak için kullanılan ‘Halkın Şansölyesi’ olma vaadi tepki çekmişti. 

Ekim

Rusya ile Ukrayna arasında devam eden savaş önümüzdeki Şubat ayında üçüncü yılını doldurmaya hazırlanırken, Ekim ayında savaşın ‘sürpriz’ bir tarafı gündeme geldi. Kuzey Kore, Rusya tarafında savaşmak üzere savaşa asker gönderme kararı aldı. Yeni bir küresel gerilime neden olan karar sonrası 24 Ekim’de ABD Temsilciler Meclisi İstihbarat Komitesi Başkanı Mike Turner, “Kuzey Kore birliklerinin Ukrayna’yı işgal etmesi halinde ABD’nin doğrudan askeri eylemde bulunmayı düşünmesi gerektiğini” belirten bir açıklama yaptı.

26 Ekim’de yapılan Gürcistan genel seçimlerinden  Rusya yanlısı ve Avrupa Birliği üyeliğine karşı olan Gürcü Rüyası Partisi sandıkltan birinci çıktı. Seçimlere hile karıştığını iddia eden muhalifler günlerce sokaklarda seçim sonuçlarını protesto etse de sonuç alamadılar. Parlamento’da yapılan oylamayla yeni cumhurbaşkanı da Gürcü Rüya Partisi’nden gösterilen tek aday seçildi. Parlamento ülkenin Avrupa Birliği müzakerelerini 2028 yılına kadar askıya aldı. 

Elmas madenciliğinin kalbi sayılan Afrika ülkesi Botsvana’da ilk kez iktidar değişti. Botsvana’da 30 Ekim’de yapılan seçimlerde Botsvana Demokrat Partisi’nin 58 yıllık iktidarı son buldu ve Demokratik Değişim Şemsiyesi lideri Duma Boko seçimleri kazandı. Botsvana Demokrat Partisi, ülkenin İngiltere’den bağımsızlığını kazandığı 1966’dan beri iktidardaydı. 

Kasım

5 Kasım’da ABD Başkanlık Seçimleri sonuçlandı. Cumhuriyetçilerin adayı Donald Trump bir dönem aranın ardından yeniden seçilerek ABD’nin 47. Başkanı oldu. Trump’ın 20 Ocak’taki yemin töreninin ardından göreve başlamasıyla gözlerin, Ukrayna, Suriye, Gazze ve Asya-Pasifik başta olmak üzere yaşanması muhtemel dengesel değişimlere çevrilmesi bekleniyor.

2024 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı COP29  Bakü’de düzenlendi. 11-22 Kasım tarihleri arasındaki konferansta gelişmekte olan ülkeler için yılda 300 milyar dolarlık iklim finansmanı anlaşması sağlandı. Bu karar iklim ve çevre aktivistleri tarafından tepkiyle karşılandı.

Uluslararası Ceza Mahkemesi tarihi bir karara imza atarak 21 Kasım’da  İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama kararı çıkardı. 

Avrupa Güney Gözlemevi ilk defa Samanyolu Galaksisi dışında yer alan bir yıldızın yakın çekim görüntüsünü kaydetti. Dünyadan yaklaşık 160 bin ışık yılı uzaklıktaki Büyük Macellan Bulutu’nda bulunan WOH G64 adlı dev yıldızın görüntüleri 22 Kasım’da paylaşıldı.

Aralık

1990 yılında Güney Afrika devletinden bağımsızlığını ilan eden Namibya’da 4 Aralık’ta yapılan genel seçimler sonucunda ülkede ilk defa bir kadın başkan seçildi. Oyların yüzde 57’sini alan deneyimli siyasetçi  Nandi-Ndaitwah Güney Batı Halkları Örgütü’nün (SWAPO) adayıydı.

Fransa’da Macron’un atadığı Başbakan Michel Bernier kabinesi güven oylaması sonucu düşürüldü. Ülke tarihinde 1962’den bir bir hükümet ilk kez güven oylaması sonucu düşürülürken, yine Macron tarafından 13 Aralık’ta atanan Başbakan François Bayrou, 23 Aralık’ta yeni hükümeti kurdu. 

2019 yılında gerçekleşen yangında büyük zarar gören Paris’in simgesi Notre Dame Katedrali 5 yıllık restorasyonun ardından 7 Aralık’ta yeniden açıldı. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un ev sahipliğinde, dünya liderlerinin katıldığı bir açılış töreni yapıldı. 

8 Aralık’ta Suriye’de 13 yıldır süren savaş, 61 yıllık Baas, 53 yıllık Esad yönetiminin devrilmesiyle yeni bir döneme evrildi. Ülkede cihatçı grupların Şam’a girmesinin ardından geçici hükümet, göreve geldi. Suriye’de Alevi ve Hristiyan azınlıkların yaşadığı endişe, Kuzey ve Doğu Suriye’nin durumu, İsrail ordusunun genişletme eğilimindeki işgali ve ekonomik kriz başta olmak üzere belirsizlik hakim. 

Almanya’da Kasım ayında başlayan hükümet krizi, 16 Aralık’ta hükümetin düşmesiyle sonuçlandı. Almanya Başbakanı Olaf Scholz hükümeti Federal Meclis’te güvenoyu alamadı ve Hür Demokrat Parti’nin ayrılmasıyla Sosyal Demokrat Parti ve Yeşiller’den oluşan üçlü koalisyon dağıldı. Ülkede erken seçimler 23 Şubat 2025’te yapılacak.