Hazırlayan: Kemal Avcı, Mizgin Aksu, Hasret Vurucu
31 Mart’ta yapılan yerel seçimlerde CHP, 1977’den beri ilk kez birinci parti olurken, AK Parti ise kuruluşundan beri ilk kez ikinci parti durumuna düştü.
2024’e damga vuran bir diğer gelişme ise belediyelere atanan kayyımlar oldu. İçişleri Bakanlığı, 6’sı DEM Partili, 2’si CHP’li 8 belediyeye kayyım atadı.
1 Ekim’de meclisin açılışıyla birlikte MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin DEM Parti Eş Genel Başkanı Tuncer Bakırhan’la tokalaşması ve daha sonra PKK lideri Abdullah Öcalan’a yaptığı çağrı ve sonrasında yaşanan gelişmeler ise gündemdeki yerini koruyor.
İşte 2024’te yaşanan önemli gelişmeler…
Meclis’ten İsveç’in NATO üyeliğine onay
Kamuoyunda uzunca bir süre tartışmalara nede olan İsveç’in NATO’ya katılımına ilişkin protokol Meclis Genel Kurulu’nda kabul edildi.
Genel Kurul’da 23 Ocak’ta yapılan oylamada 287 kabul, 55 ret oyunun yanı sıra 4 de çekimser oy kullanıldı.
AK Parti, MHP, CHP ve DEVA Partisi İsveç’in NATO üyeliğine ‘evet’ derken, İYİ Parti, DEM Parti, Saadet Partisi ve TİP’ten oylamaya katılan vekiller ret oyu kullandı.
Can Atalay’ın vekilliği düşürüldü
Yargıtay 3. Ceza Dairesi’nin Anayasa Mahkemesi’nin Türkiye İşçi Partisi Hatay milletvekili Can Atalay hakkında verdiği ikinci hak ihlali kararını da tanımamasının ardından CHP, HDP (DEM Parti), Saadet Partisi, Gelecek Partisi, DEVA Partisi, TİP, Demokrat Parti ve Emek Partisi milletvekillerinin imzasıyla Meclis’i olağanüstü toplantıya çağırdı.
Meclis başkanı Numan Kurtulmuş, muhalefetin Meclis’in 9 0cakta olağanüstü toplantı yapılması talebini kabul etmedi.
Bahçeli, “Can Atalay kararının TBMM’de derhal okunması” çağrısı yaptı.
30 Ocak tarihinde Can Atalay’ın milletvekilliği TBMM Genel Kurulu’nda düşürüldü.
Erdoğan Sisi ile görüştü
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 14 Şubat’ta resmi ziyarette bulunmak üzere Mısır’a gitti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 12 yıl sonra gerçekleştirdiği ziyarette, daha önce “asla görüşmem” dediği Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Es-Sisi tarafından karşılandı.
Muhalefet, Erdoğan’ın, eski sözlerini hatırlatarak ziyareti “tutarsızlık” olarak değerlendirdi.
MHP 11. kez ‘Bahçeli’ dedi
MHP, 17 Mart’ta 14. Olağan Büyük Kurultayını gerçekleştirdi.
Devlet Bahçeli yeniden MHP Genel Başkanı seçildi ve bu görevi 11. kez üstlenmiş oldu.
Yerel seçimler yapıldı
Türkiye’deki yerel yönetimlerin belirlenmesi için 31 Mart’ta sandık kuruldu.
Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Başkanı Ahmet Yener’in, 1 Ocak’ta 31 Mart 2024 yerel seçimlerine katılabilecek siyasi partileri açıklamasıyla seçim çalışmaları start aldı.
Seçimler öncesi CHP ve DEM Parti arasında yürütülen kent uzlaşısı sağlanamadı. İki parti az sayıda belediyede kent uzlaşısı çerçevesinde aday belirledi.
Yeniden Refah Partisi seçimlere ittifak yapmadan gireceğini açıkladı.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın “Merkezi yönetimle yerel yönetim el ele vermezse, dayanışma halinde olmazsa o şehre herhangi bir şey gelmez” sözleri çok tartışıldı.
CHP, %37,81 oy oranı ile 1977 yerel seçimlerinden beri ilk kez birinci parti oldu ve yerelde iktidar konumuna geçti.
CHP başkent Ankara ve en büyük il İstanbul dahil 14 büyükşehirde seçimi kazanırken, AK Parti % 35,48’lik oy oranıyla tarihinde ilk kez ikinci parti konumunda kaldı.
Yeniden Refah Partisi ise girmiş oldukları ilk yerel seçimde ülke genelinde % 6,19’luk oranla 3. Parti olarak sürpriz yaptı.
Seçimde dördüncü parti olan DEM parti yüzde 5.70 oy oranıyla 78 belediye kazandı.
Van’da YSK kararıyla mazbata Zeydan’a geri verildi
Van Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimini DEM Parti adayı Abdullah Zeydan ve Neslihan Şedal açık ara farkla kazandı. İl seçim kurulu, başlangıçta mazbatayı Zeydan’a değil, ikinci sırada yer alan AK Parti’li aday Abdulahat Arvas’a verme kararı aldı. Karar büyük tepkilere neden oldu.
Yüksek Seçim Kurulu yapılan itirazlar üzerine, 3 Nisan’da il seçim kurulu kararını bozdu ve mazbatanın 4’e karşı 7 üyenin oyuyla Abdullah Zeydan’a verilmesine karar verdi.
İYİ Parti’de lider değişimi
Yerel seçimlerde ağır bir yenilgi alan İYİ Parti kurultaya gitti. 27 Nisan’da yapılan kongrede Meral AkşenEr aday olmadı. Müsavat Dervişoğlu İYİ Parti’nin yeni genel başkan seçildi.
Özel’den Erdoğan’a ziyaret
CHP Genel Başkanı Özgür Özel, AK Parti Genel Merkezi’nde cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı ziyaret etti.
8 yılın ardından ilk kez bir CHP Genel Başkanı AK Parti Genel Merkezi’ni ziyaret etmiş oldu.
Erdoğan görüşmeyi, şu sözlerle değerlendirdi:
“Aslında olumlu bir gelişme oldu. Bundan önceki süreçlerde bu tür, maalesef adımlar atılmıyordu ve bu adımın atılmasıyla siyasetin ülkemizde çok daha yumuşama dönemine girdiğini görüyoruz. Ben de Özgür Bey’e bir fırsatta böyle bir ziyaretin karşılığını yapacağımı söyledim ki Türkiye’nin buna ihtiyacı var. Türk siyasetinin buna ihtiyacı var ve ilk fırsatta da bu ziyareti gerçekleştirerek Türkiye’de siyasetin yumuşama sürecini başlatalım istiyorum. Bu adımı da atacağız.”
Özel, ise, “Ben dünkü toplantının Türkiye demokrasisi açısından önemli bir kilometre taşı olduğunu ifade etmek isterim” diye konuştu.
11 Haziran’da da Cumhurbaşkanı Erdoğan 18 yıl sonra CHP Genel Merkez’ine iade-i ziyarette bulundu.
Kobani davasında karar çıktı
16 Mayıs’ta, Ankara’da görülen Kobani davası karar duruşmasında hapis cezaları çıktı. Tutuklu veya tutuksuz yargılanan çok sayıda siyasetçiye hapis cezaları verildi.
HDP’nin eski Eş Genel başkanlarından Selahattin Demirtaş 42 yıl; Figen Yüksekdağ ise 30 yıl 3 ay hapis cezası aldı.
Ahmet Türk 10 yıl, Alp Altınörs 18 yıl Emine Ayna’ya 10 yıl, Gülten Kışanak 12 yıl, Ayla Akat Ata 9 yıl 9 ay hapis cezasına çarptırıldı.
Gültan Kışanak, Sebahat Tuncel ve Ayla Akat Ata’nın tutukluluk süreleri göz önüne alınarak tahliye edildi.
Eski milletvekilleri Altan Tan ve Ayhan Bilgen ise beraat etti.
Hakkari Belediyesi’ne kayyım atandı
İçişleri Bakanlığı, 3 Haziran’da, Hakkari Belediye Eşbaşkanı Mehmet Sıddık Akış’ın görevden uzaklaştırıldığını, yerine Hakkari Valisi Ali Çelik’in Hakkari Belediye başkan vekili olarak görevlendirildiğini duyurdu.
CHP milletvekillerinden oluşan heyet, kayyım atanmasına tepki göstermek ve inceleme yapmak için Hakkari’ye gitti.
DEM Parti milletvekilleri Hakkari’ye kayyım atanmasını protesto etmek amacıyla Meclis’te kürsüyü işgal etti.
İçişleri Bakanlığı’nca görevden alınan ve yerine kayyum atanan Hakkari Belediyesi’nin DEM Partili Eşbaşkanı Mehmet Sıddık Akış’ın yargılandığı davada mahkeme 5 Haziran’da, Akış’a 19 yıl 6 ay hapis cezası verdi.
Erdoğan belediyelerin SGK borçlarına ilişkin konuştu
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 27 Temmuz’da, CHP’li belediyelerin borçlarına ilişkin konuştu.
Erdoğan, 27 Temmuz’da yaptığı açıklamada, CHP’li belediyelerin SGK borçlarını gündeme getirdi.
CHP’li belediyelerin SGK borçlarını ödemek istemediğini iddia eden Erdoğan’ın bu açıklamaları siyaset gündemini uzun süre meşgul etti.
AYM’nin Atalay kararı Resmi Gazete’de yayınlandı
Anayasa Mahkemesi’nin Can Atalay ile ilgili gerekçeli kararı 1 Ağustos’ta resmi gazetede yayımlandı.
Mahkeme, Can Atalay’ın milletvekilliğinin düşmesinin yok hükmünde olduğunun tespiti ve Anayasa’nın 85. Maddesi uyarınca iptali talebi hakkında karar verilmesine yer olmadığına hükmetti.
Muhalefetten Atalay için ‘Meclis toplansın’ çağrısı
AYM’nin Can Atalay kararının ardından TBMM’nin olağanüstü toplanması talebiyle hazırlanan dilekçe 9 Ağustos’ta Meclis Başkanlığı’na sunuldu.
CHP, TİP, Saadet Partisi, Gelecek Partisi, DEVA Partisi, Demokrat Parti ve EMEP ortak dilekçe vererek, TBMM’yi 16 ağustos Cuma günü, Anayasa Mahkemesi’nin Can Atalay kararıyla ilgili olağanüstü toplantıya çağırdı.
Meclis Can Atalay Gündemi ile olağanüstü toplandı
Muhalefetin çağrısı üzerine Can Atalay gündemi ile olağanüstü toplanan Meclis’te Ahmet Şık’ın konuşmasının ardından gergin anlar yaşandı.
AK Parti Grup Amiri Alpay Özalan Ahmet Şık’a saldırdı. Saldırı esnasında DEM Parti Grup Başkanvekili Gülistan Kılıç Koçyiğit’in kaşı açıldı.
Anayasa Mahkemesi’nin Can Atalay kararını görüşmek için toplanan TBMM Genel Kurulu’nda genel görüşme önergesiyle ilgili partilerin grup konuşmaları tamamlandı.
Genel Kurul’da yapılan elektronik oylama sonucunda genel görüşme açılması oyçokluğuyla reddedildi.
CHP Tüzük Kurultayı’nı yaptı
CHP’nin, 20’nci Olağanüstü Tüzük Kurultayını 8 Eylül’de gerçekleştirdi.
Yeni tüzükle, milletvekilliğinin 3 dönemle sınırlandırılması; milletvekili adayları belirlenirken örgüt denetiminde ön seçim, aday yoklaması ve merkez yoklaması gibi yöntemlere başvurulması; kadın ve gençlik kotalarının kademeli olarak arttırılması gibi düzenlemeler yapıldı.
Meclis 1 Ekim’de açıldı
1 Ekim’de Meclis’in yeni yasama dönemi başladı.
TİP, Can Atalay’ın vekilliğinin iade edilmemesini protesto edip Genel Kurul’a katılmadı.
Parti yönetiminin isteğiyle, uzun bir aradan sonra CHP milletvekillerinin bir kısmı cumhurbaşkanı Erdoğan gelirken ayağa kalktı.
MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, DEM Parti sıralarına giderek Eş Genel Başkan Tuncer Bakırhan’la tokalaştı.
Bahçeli, bu adımının gerekçesini, “Yeni bir döneme giriyoruz. Dünyada barış isterken kendi ülkemizde barışı sağlamak lazım” sözleriyle açıkladı.
Bakırhan ise, “Toplumsal barışı sağlayacak her adımı destekleriz” dedi.
Meclis’te kapalı İsrail oturumu
TBMM Genel Kurulu’nda, İsrail’in saldırıları, Ortadoğu’da yaşanan gelişmeler ve saldırıların Türkiye’ye yansımasıyla ilgili kapalı oturum yapıldı. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, İsrail’in Gazze’ye, Lübnan’a ve Suriye’ye yönelik saldırıları, çatışmaların bölgeye yayılması, Türkiye’nin aldığı tedbirler ve bölgedeki savaş riski konusunda bilgilendirme yaptı.
DEVA Partisi kongresini yaptı
DEVA Partisi 12 Ekim’de 2. Olağan Büyük Kongresi’ni gerçekleştirdi. Kongrede tek aday olan mevcut genel başkan Ali Babacan yeniden aynı göreve seçildi.
Bahçeli’nin Öcalan çağrısı
MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, 15 Ekim’de partisinin grup toplantısında, “Buyursun, terörün bittiğini, örgütünü tasfiye edeceğini ilan etsin” sözleriyle PKK Lideri Abdullah Öcalan’a çağrıda bulundu.
Aynı gün, DEM Parti Eş Genel Başkanı Tuncer Bakırhan da Öcalan üzerindeki tecride dikkat çekerek Bahçeli’ye yanıt verdi. Bakırhan, “Sayın Bahçeli, Öcalan ne söyleyecek, nasıl bir çağrı yapacak biz de merak ediyoruz senin gibi. Öyleyse tecridi kaldırın hep beraber izleyelim görelim ne dediğini” ifadelerini kullandı.
CHP Genel başkanı Özgür Özel de “Kürt kendini Türk’ten geri, Alevi kendini Sünni’den daha az eşit hissetmesin diye üstüne düşen ne varsa bunu cesaretle yapacak” sözleriyle yeni bir sürecin başlamasına yeşil ışık yaktı.
Bahçeli, bir hafta sonra da Öcalan’a çağrılarını sürdürdü, meclise davet etti, “Tecridi kaldırılsın gelsin, TBMM’de DEM Grup Toplantısı’nda konuşsun” ifadelerini kullandı.
Öcalan’a ilk görüşme
Bahçeli’nin çağrısı sonrası, Öcalan’la ilk görüşme 23 Ekim’de gerçekleşti.
43 ay aranın ardından Öcalan’ın yeğeni, DEM Parti Şanlıurfa milletvekili Ömer Öcalan, Abdullah Öcalan’la görüştü.
Ömer Öcalan, Abdullah Öcalan’ın “Koşullar oluşursa bu süreci çatışma ve şiddet zemininden hukuki ve siyasi zemine çekecek teorik ve pratik güce sahibim” şeklindeki mesajını paylaştı.
Esenyurt Belediyesi’ne kayyım atandı
CHP’li Esenyurt Belediye Başkanı Prof. Dr. Ahmet Özer, hakkında “PKK/KCK örgüt üyeliği” iddiasıyla başlatılan soruşturma kapsamında 30 Ekim sabahı evinden gözaltına alındı.
Özer, yaklaşık 12 saati bulan gözaltının ardından, sevk edildiği nöbetçi sulh ceza hakimliği tarafından “örgüt üyeliği” iddiasıyla tutuklandı, yerine Esenyurt kaymakamı kayyım olarak atandı.
CHP, Esenyurt’ta demokrasi nöbeti başlattı.
Başta DEM Parti olmak üzere bir çok muhalefet partisi de CHP’yle dayanışmada bulundu.
HDK Eş Sözcüleri değişti
Halkların Demokratik Kongresi (HDK) 3 Kasım’da 13. Genel Kurulu’nu gerçekleştirdi. HDK’nin yeni dönem eş sözcüleri DEM Parti Erzurum milletvekili Meral Danış Beştaş ve eski HDP milletvekili Ali Kenanoğlu oldu.
Mardin, Batman ve Halfeti’ye kayyım atandı
İçişleri Bakanlığı, 4 Kasım’da da Mardin Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Türk, Batman Belediye Başkanı Gülistan Sönük ve Şanlıurfa Halfeti Belediye Başkanı Mehmet Karayılan’ın görevden uzaklaştırılarak yerlerine kayyum atandığını açıkladı.
DEM Parti kayyım atamalarını “Kürt halkının seçme ve seçilme hakkına yönelik bir darbe” olarak değerlendirdi .
CHP Genel Başkanı Özgür Özel, Mardin Büyükşehir Belediyesi önüne giderek kayyım atamalarına tepki gösterdi.
Diğer muhalefet partileri de kayyım atamalarını eleştirdi.
Bakırhan’a soruşturma açıldı
Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı Parlamenter Suçları Soruşturma Bürosu, DEM Parti Eş Genel Başkanı Tuncer Bakırhan hakkında, “suçu ve suçluyu övme” ve “halkı kin ve düşmanlığa tahrik” suçlarından soruşturma başlattı.
Soruşturmaya konu gerekçenin, Bakırhan’ın Mardin’deki konuşmaları olduğu belirtildi. Bakırhan, Mardin’de yaptığı konuşmada, “Çok iyi bilsinler ki Seyit Rıza ne yaptıysa, Şeyh Sait ne yaptıysa, Mazlumlar, Denizler, Sakineler ne yaptıysa Kürt halkı da onların yaptığını yapacaktır” demişti.
DEM Parti’den İdare Mahkemesi’ne başvuru
DEM Parti Hukuk ve İnsan Hakları Komisyonu; Halfeti, Batman ve Mardin belediyelerine kayyum atanması işleminin yürütmesinin durdurulması talebiyle İdare Mahkemesine başvurdu.
‘Etki ajanlığı’ maddesi geri çekildi
13 Kasim’da, AK Parti, kamuoyunda “etki ajanlığı” olarak bilinen, muhalefetin, gazetecilerin ve sivil toplum kuruluşlarının yoğun eleştirilerine neden olan maddeyi geri çekildi.
Muhalefet bu gelişmeyi olumlu karşıladı, ancak AK Parti yetkilileri, düzenlemenin, gözden geçirildikten sonra yeniden meclis başkanlığına sunulacağını açıkladı.
MİT’ten CHP’ye brifing
Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Başkanı İbrahim Kalın, 20 KASIM’DA CHP Genel Başkanı Özgür Özel’in daha önce talep ettiği bilgilendirme toplantısı için CHP Genel Merkez’indeydi. Özel ile birlikte bazı MYK üyelerinin de katıldığı toplantıda MİT Başkanı Kalın, yaklaşık üç saat süren bir sunum yaptı.
Dersim ve Ovacık belediyelerine kayyım atandı
22 Kasım’da, bu kez, İçişleri Bakanlığı’nca, haklarındaki terör soruşturması nedeniyle hapis cezası verilen DEM Partili Dersim Belediye Başkanı Cevdet Konak ve CHP’li Ovacık Belediye başkanı Mustafa Sarıgül, görevden alınarak, yerlerine kayyım atandı.
DEM Parti, Dersim ve Ovacık belediyelerine kayyum atanmasına tepki gösterdi. İktidarın, halk iradesini adım adım ortadan kaldırıldığına ve yargı eliyle kayyum ayarlı siyasi kararlar verildiğine işaret edilen DEM Parti açıklamasında, Dersim ve Ovacık’ta halk iradesinin gasp edildiği vurgulandı.
CHP Genel Başkanı Özgür Özel, Dersim ve Ovacık belediyelerine kayyım atanmasına ilişkin, “Ovacık belediyemize ve Tunceli belediyesi’ne kayyım atama kararı, kılıfına bile uydurulamamış milli irade hırsızlığıdır” dedi.
Saadet Partisi’nde lider değişimi
Saadet Partisi 9. Olağan Büyük Kongresi’ni 24 Kasım’da gerçekleştirdi. Mevcut genel başkan Temel Karamollaoğlu’nun sağlık gerekçeleriyle aday olmadığı kongrede Mahmut Arıkan ve Birol Aydın yarıştı. Mahmut Arıkan 823 delegenin oyunu alarak genel başkanlığa seçildi.
DEM Parti’den İmralı başvurusu
DEM Parti Eş Genel Başkanları Tülay Hatimoğulları ve Tuncer Bakırhan, 26 Kasım’da, Abdullah Öcalan ile görüşme talebiyle Adalet Bakanlığına başvuruda bulundu.
İki eş genel başkanın imzası ile yapılan başvuruda, ”İmralı F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nda bulunan Abdullah Öcalan ile aynı anda açık görüş yaparak görüşmek istiyoruz. İzin verilmesi konusunda gereğini arz ederiz” denildi.
Bir kayyım da Bahçesaray Belediyesi’ne
İçişleri Bakanlığı, 29 Kasım’da da Van Bahçesaray Belediye Başkanı Ayvaz Hazır’ın görevden alınarak yerine Bahçesaray kaymakamı Harun Arslanargun’un görevlendirildiğini açıkladı.
DEM Parti, kayyım atanmasını “halk iradesine darbe” olarak değerlendirdi.
2025 bütçesi onaylandı
2025 Yılı Merkezi Hükümet Bütçe Görüşmeleri 17 Kasım’da Meclis Plan Bütçe Komisyonunda görüşülmeye başlandı.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, “2025 yılı merkezi yönetim bütçesinde bütçe giderlerinin 14 trilyon 731 milyar lira, bütçe gelirlerinin ise 12 trilyon 800 milyar lira olacağını” açıkladı.
Komisyondaki görüşmelerin ardından genel kurul aşamasına geçildi.
Bütçe görüşmeleri 20 Aralık’ta tamamlandı. Muhalefetin tüm itirazlarına rağmen bütçe AK Parti ve MHP oylarıyla kabul edildi.
