Türkiye’de tarım politikalarının çiftçilere etkileri her geçen gün daha da ağırlaşıyor. Ülke genelinde çiftçiler, verdikleri emeğin karşılığını alamadıkları gibi, üstüne bir de zarara uğruyor. Bu duruma en çarpıcı örneklerden biri de Diyarbakır’ın Bismil ilçesinde yaşanıyor. Bölgenin önemli tarım merkezlerinden biri olan Bismil’de pamuk, buğday, mısır ve sebze üretimi yapan çiftçiler, bu yılın kendileri için son derece zor geçtiğini belirtiyor.
Diyarbakır’ın Bismil ilçesindeki çiftçiler, artan girdi maliyetleri karşısında ürünlerinin bedelini dahi çıkaramadıklarını ifade ediyor. Çiftçiler, tohumdan gübreye, elektrikten mazota kadar artan maliyetler karşısında zorlandıklarını, tarım ürünlerinin taban fiyatlarının sabit kalmasının ise zararlarına sebep olduğunu söylüyorlar.
Meliha Onat, bu durumu şu sözlerle dile getiriyor: “Bizi bu hale düşürenlere hakkımızı helal etmiyoruz. Resmen köle gibi çalışmaya zorlandık.”
Pamuk üreticisi Şeyhmus Aydın ise gübre fiyatlarının son üç yılda 6,5 liradan 20 liraya çıktığını, ancak ürünlerinin hâlâ üç yıl önceki fiyatlarla satıldığını belirtiyor.
Pamuk Üreticisi Şeyhmus Aydın: ‘Çiftçi, girdi maliyetleri ve DEDAŞ baskısı altında eziliyor’
Pamuk üreticisi Şeyhmus Aydın, bu yıl buğday fiyatlarının düşüşünden ve artan girdi maliyetlerinden yakınarak, çiftçilerin zor bir dönemden geçtiğini ifade etti. Aydın, “İki yıl önce buğdayı 9 TL’ye satarken, bu yıl 7,5 TL’ye satıyoruz. Üç yıl önce gübrenin kilosu 6,5 TL idi, şimdi 20 TL. Ancak bizim mahsulümüz hala üç yıl önceki fiyata gidiyor” dedi.
Aydın, pamuk hasadının yaklaşmasıyla birlikte fiyatların düşmesinden de şikayet ederek, “Birkaç ay önce 28 TL olan fiyat, hasat zamanı yaklaşınca düştü. Kazananlar büyük karteller, iplik ve kumaş fabrikaları” dedi.
‘Dedaş çiftçileri mağdur ediyor’
Durumu “bölge açısından topyekun bir ekonomik imha” olarak değerlendiren Aydın, özellikle elektrik maliyetlerine dikkat çekti. Dicle Elektrik Dağıtım Şirketi’nin (DEDAŞ) uygulamalarının çiftçileri mağdur ettiğini belirten Aydın, “Sulama dönemindeyiz, ancak elektrik kesintileriyle karşılaşıyoruz, trafolar alınıyor. Neredeyse ticarethaneler gibi elektrik tüketiyoruz,” diye konuştu.
Aydın, elektrik faturalarının kontrol edilememesinden ve haksız yere kaçak elektrik suçlamasıyla karşılaşmaktan da şikayetçi. “Biz zaten borcumuzun ne olduğunu bilmiyoruz. Çünkü saatlerimizi göremiyoruz, itirazlarımız da boşa çıkıyor. Yargıya gidiyoruz, ama sonuç alamıyoruz” dedi.
Çiftçilerin devlet desteği adı altında aldıkları primlerin yetersiz olduğunu ve gecikmeli olarak verildiğini belirten Aydın, “Bu pamuğu eksem de destek alabilmek için bir yıl beklemek zorundayım. Bir sene sonra ne olacağı belli değil” dedi. Ayrıca, primlerden kesilen komisyonların da çiftçiyi zor durumda bıraktığını ifade etti.
Aydın, “Bana 1600 TL destek veriliyor, ama yüzde 15 komisyon düşülünce elime 1400 TL geçiyor. Çiftçiye destek programı, sadece sözde kalıyor” dedi.
Son olarak, yaşadığı tüm zorluklara rağmen üretime devam ettiğini belirten Aydın, “1981 yılından beri pamuk ekiyorum, ama şimdiye kadar böyle zor bir dönem görmedim” diye ekledi.
Artan girdi maliyetleri
Girdi maliyetlerindeki artışlar, Diyarbakır’da mısır, pamuk ve buğday gibi temel tarım ürünlerinin üretimini ciddi şekilde etkiliyor. İşte bu ürünlerin maliyet ve satış fiyatlarına dair veriler:
Mısır:
- Girdi Maliyeti (1 Dönüm): 11.380 TL
- Satış Fiyatı (1 Kg): 8,75 TL
- Ortalama Verim (1 Dönüm): 1.300 Kg
- Sonuç: Üretici 6.500-7.000 TL arasında zararda.
| Maliyet Kalemi | Tutar (TL) |
|---|---|
| Tohum | 1.350 |
| Taban Gübresi (50 Kg, 14 TL) | 7.000 |
| Üst Gübresi (70 Kg, 14 TL) | 980 |
| İcar Bedeli | 3.000 |
| İlaç + Besleme | 500 |
| Sulama Bedeli (Elektrik) | 3.000 |
| Sulamacı | 1.000 |
| Biçer | 400 |
| Toprak İşleme | 250 |
| Arıza Gideri | 200 |
| Toplam | 11.380 |
Pamuk:
- Girdi Maliyeti (1 Dönüm): 12.990 TL
- Satış Fiyatı (1 Kg): 16 TL (Maliyet: 28,86 TL)
- Ortalama Verim (1 Dönüm): 450 Kg
- Sonuç: Üretici büyük zararda.
| Maliyet Kalemi | Tutar (TL) |
|---|---|
| Tohum (3 Kg, 120 TL) | 360 |
| Taban Gübresi (30 Kg, 14 TL) | 420 |
| Üst Gübresi (40 Kg, 14 TL) | 560 |
| İcar Bedeli | 3.000 |
| İlaç + Besleme | 1.500 |
| Sulama Bedeli (Elektrik) | 2.500 |
| İşçilik | 1.400 |
| Sulamacı | 1.000 |
| Biçer | 1.500 |
| Toprak İşleme | 450 |
| Arıza Gideri | 300 |
| Toplam | 12.990 |
Buğday (Sulu Tarım):
- Girdi Maliyeti (1 Dönüm): 6.150 TL
- Satış Fiyatı (1 Kg): 11,83 TL
- Ortalama Verim (1 Dönüm): 550 Kg
- Sonuç: Üretici zararda.
| Maliyet Kalemi | Tutar (TL) |
|---|---|
| Tohum (35 Kg, 18 TL) | 630 |
| Taban Gübresi (30 Kg, 14 TL) | 420 |
| Üst Gübresi (40 Kg, 14 TL) | 560 |
| Herbisit + İnsektisit | 150 |
| Fungusitler | 200 |
| Bitki Besleme | 100 |
| İcar Bedeli | 2.500 |
| Sulama Bedeli | 1.000 |
| Sulamacı | 400 |
| Biçer | 200 |
| Toprak İşleme | 250 |
| Arıza Gideri | 100 |
| Toplam | 6.150 |
Ziraat Mühendisi Erhan Güntek: Tarımda tehdit büyüyor
Ziraat mühendisi Erhan Güntek, bölgedeki tarımın karşı karşıya olduğu tehditlere dikkat çekiyor. Güntek, özellikle mısır üretiminde ciddi bir düşüş olduğunu ve bu durumun devam etmesi halinde dışa göçün kaçınılmaz olacağını belirtiyor. Ayrıca, devlet desteğinin de çiftçiyi ayakta tutmaya yetmediğini, yapılan kesintilerin durumu daha da zorlaştırdığını ifade ediyor.
Çiftçilerin yaşadığı bu zor durum, ülkenin tarım politikalarının acilen gözden geçirilmesi gerektiğini bir kez daha ortaya koyuyor.
