Diyarbakır’ın Sur İlçesi’ne bağlı Yenievler Mahallesi’nde 2024 yılında ABD’li TransAtlantic Petroleum Ham Petrol ve Doğal Gaz Arama ve Üretim A.Ş.’nin “Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli değildir” kararına dayanarak petrol arama-çıkarma-üretim ve depolama faaliyeti projesi için itirazlar sürüyor. 32.44 hektarlık bir alanda yapılması planlanan proje için Diyarbakır Barosu Çevre ve Kent Komisyonu faaliyet durdurma talebinde bulunarak, “ÇED Gerekli Değildir” kararının iptali için dava açtı.
‘Projenin faaliyet alanının tamamı ‘tarım ve sulama alanıdır’
Açılan davada, projede de belirtildiği gibi faaliyet alanın tamamının ”tarım ve sulama” alanı olduğu belirtildi. Ayrıca proje faaliyet alanının ‘bütün haldeki tarım arazisini parçalamak üzere konumlandırıldığı’, DSİ görüşüne göre de desteklendi. Alanın Silvan projesi 4. kısım ile Ambar Çayı sulama alanı ve mevsimsel akış gösteren dere yatakları içinde kaldığı, yakınında şahıs kuyularının olduğu ve sulanabilir tarım arazisi olduğu, bu nedenle alternatif yer araştırmasının yapılması gerektiği vurgulandı.
Yine DSİ görüşünde, petrol aramalarındaki sismik ve sondaj faaliyetlerinin su kaynaklarını farklı etkileyebileceği, bu nedenle dosyada debi ve su kalitesi ölçümlerinin olması gerektiği, yer altı sularının korunmasına dair yönetmeliklere uyulması gerektiği, kendi tesislerine yirmişer metre mesafeden şeritlerin çekilmesi gerektiği, proje faaliyetinin su ihtiyacının karşılanması amacıyla açılacak sondajlar için bölge müdürlüğünden izin alınması gerektiği ve tarım dışı kullanım izinlerinin alınması gerektiğine ilişkin itirazlar yapıldı.
Komisyon, ‘kamunun doğal kaynaklarını’ ve ‘hukukun üstünlüğünü’ hatırlattı
İtirazda ayrıca, “Tarım toprağının kaybolması sonucu bölge halkının geçimini nasıl yapacağı ve ÇED sahası bitişiğinde kalan diğer tarım arazilerinin ve evlerin nasıl etkileneceğine dair bir analiz ile tedbir de yoktur” ifadelerine yer verildi.
Türk Petrol Kanunu Uygulama Yönetmeliği’nde petrol arama çıkarma faaliyetleri şartlarının hatırlatıldığı suç duyurusunda, projede buna aykırı kimi uygulamalara dikkat çekildi. Örnek olarak, “su kuyularına ve su kaynaklarına mesafe limiti en az 100 metre olarak belirlenmiştir. Bu su kaynaklarının mesafesine dönük hiçbir hidrolojik veri olmadığına göre, kanuni şartların sağlanıp sağlanmadığını da tespit edemeyeceğiz” denildi.
Öte yandan çok sayıda ihmal ve eksikliğe dikkat çekilerek faaliyete geçecek proje ile bölgede doğal yaşamın ciddi bir şekilde tahribat göreceğine ilişkin kaygılara da yer verildi. Davada, “Her hafta Doğu ve Güneydoğu illerinde yüzlerce yeni petrol arama- çıkarma faaliyeti başlatıldığını, bu faaliyetin devasa rakamlara eriştiğini düşünürsek ve mevcut durumda olduğu gibi Amerikalı, Kanadalı, Avusturyalı şirketlerin topraklarımıza dayandığını ve tarım topraklarımızın Diyarbakır’da çok yoğun bir şekilde petrol faaliyetlerine açıldığını göz önünde bulundurursak, kamunun doğal kaynaklarını ve hukukun üstünlüğünü savunmanın önemi daha da artmaktadır” ifadeleri yer aldı.
7 kişilik heyet keşif yaptı
Bunun üzerine Diyarbakır Valiliği Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü kararın iptali istemiyle Diyarbakır Valiliği ‘ne karşı açılan davaya ait dosyayı inceleyerek bilirkişi heyeti oluşturuldu.
7 kişiden oluşan heyet 15 Mayıs’ta incelemelerde bulundu. Kararın önümüzdeki 1-2 ay içerisinde çıkması bekleniyor.
‘Önlenmezse, 5 sene içerisinde tarım alanı ve orman kalmayacak’
Konuya ilişkin İlke TV’ye konuşan Diyarbakır Barosu Çevre ve Kent Komisyonu Başkanı Ahmet İnan, Diyarbakır’da uzun vadede artarak devam edeceği öngörülen petrol faaliyetleri için kaygılı olduklarını belirtti. Diyarbakır’ın tüm mera, orman ve tarım arazilerinin bir bir petrol için ruhsatlandırıldığını söyledi. “Kentin tüm paydaşları bu talana karşı sorumluluk almalı. Aksi takdirde, 5 sene içinde içme- kullanma suyu, tarım alanları ve ormanlar kalmayacak” çağrısı yaptı.
ABD’li şirket gözünü Diyarbakır’a dikti
Öte yandan geçtiğimiz aylarda Enerji Bakanı Alparslan Bayraktar da bir diğer ABD’li şirketle bir başka bir anlaşma imzaladı.
Reuters’te yer alan habere göre, ABD’de düzenlenen CERAWeek konferansına katılan Enerji Bakanı Alparslan Bayraktar, Türkiye’nin milli petrol şirketi TPAO’nun, Diyarbakır’daki kaya gazı sahalarını geliştirmek için ABD’li petrol üreticisi Continental Resources ile ortak girişim anlaşması imzaladığını söyledi.
Anlaşmaya dair konuşan Continental Resources CEO’su Doug Lawler: “Türkiye’nin henüz keşfedilmemiş kaynaklarında muazzam bir potansiyel görüyoruz” dedi.
Continental Resources CEO’su Doug Lawler açıklamasında, “57 yıllık keşif deneyimimizle, hem ABD’de hem de uluslararası alanda daha fazla gelişme için önemli fırsatlar görüyoruz. Türkiye’nin henüz keşfedilmemiş kaynaklarında muazzam bir potansiyel görüyoruz ve TransAtlantic ve Türkiye Petrolleri ile işbirliği yaparak, bu ülkelerin tüm enerji potansiyellerini açığa çıkarabilecek alışılmadık çözümleri keşfetmek ve geliştirmekten heyecan duyuyoruz” İfadelerini kullandı.
Haberde ayrıca, “Türkiye ve Bulgaristan’da petrol ve doğalgaz çıkarları bulunan TransAtlantic Petroleum, Türkiye’nin doğusunda yatay sondaj programı yürütüyor ve ülkenin Selmo Sahası’nı yeniden geliştiriyor” denildi.
