Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Cuma günü yaptığı açıklamada, m çiçeği (mpox) aşısına ilk kez onay verdiğini duyurdu. Danimarkalı ilaç firması Bavarian Nordic tarafından üretilen aşı, özellikle Afrika’da hızla yayılan mpox salgınlarıyla mücadelede önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, aşı onayının mevcut salgınlar ve gelecekte olası yeni salgınlarla mücadelede kritik olduğunu vurguladı.
Mpox, çiçek hastalığı ile aynı virüs ailesine mensup bir hastalık olarak biliniyor. Hastalık ateş, üşüme, kas ağrıları gibi semptomlar gösterirken, ciddi vakalarda yüz, eller, göğüs ve genital bölgelerde lezyonlar oluşabiliyor. DSÖ’ye göre, 2022’den bu yana dünya genelinde 120’den fazla ülkede 103 binin üzerinde mpox vakası tespit edilirken, sadece Afrika’da 12’den fazla ülkede 723 kişi hastalık nedeniyle hayatını kaybetti.
Sınırlı aşı tedariki sorun yaratıyor
Aşının onaylanmasıyla UNICEF ve Gavi gibi uluslararası kuruluşlar, satın aldıkları binlerce doz aşıyı Afrika’ya göndermeye başladı. Ancak tek üreticinin Bavarian Nordic olması, aşı tedarikini kısıtlıyor. DSÖ’nün tahminlerine göre, Afrika kıtasındaki mevcut salgınları durdurmak için yaklaşık 10 milyon doz aşıya ihtiyaç duyuluyor. Şu ana kadar yalnızca 250 bin doz aşının teslim edilmesi, aşının sınırlı erişilebilirliği konusunda endişeleri artırıyor.
Mpox salgınından en çok etkilenen ülkelerden biri olan Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde, bildirilen vakaların yüzde 70’inin çocuklardan oluştuğu belirtildi. Kongo’da salgın nedeniyle hayatını kaybedenlerin yüzde 85’ini ise 15 yaş altı çocuklar oluşturuyor. Bu durum, aşının özellikle çocuklar üzerinde ne kadar etkili olduğu sorusunu gündeme getirdi. DSÖ, çocuklar üzerindeki etkileri hakkında sınırlı kanıt olmasına rağmen, riskin yüksek olduğu durumlarda bebekler, çocuklar ve ergenler için aşının kullanılabileceğini açıkladı.
Aşı bağışları ve uluslararası yardımlar
Mpox salgınına karşı aşı tedarikine ilişkin uluslararası yardımlar da hız kazanıyor. Avrupa Birliği (AB), Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Japonya gibi ülkeler, DSÖ’ye milyonlarca doz aşı bağışlamayı planlıyor. AB ve bazı üye ülkeler, DSÖ’ye 620 bin doz aşı bağışlayacağını açıklarken, Japonya da LC16 aşısından 3 milyon doz göndereceğini duyurdu.
Ancak DSÖ’nün hızlı hareket çağrısına rağmen, aşının kıta genelinde dağıtımı yavaş ilerliyor. Afrikalı uzmanlar, kıtadaki mevcut salgınları kontrol altına alabilmek için en az 10 milyon aşıya ihtiyaç duyulduğunu belirtiyor. Afrika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (ACDC) Başkanı Dr. Jean Kaseya, şu ana kadar yalnızca 250 bin doz aşının teslim edilmesini “kabul edilemez” olarak nitelendirerek daha fazla uluslararası destek çağrısında bulundu.
Mpox aşısı ile ilgili detaylar
Onaylanan aşı, 18 yaş ve üzerindeki kişilere iki doz olarak uygulanabilecek. Çocuklar üzerindeki etkileri hakkında sınırlı kanıt bulunmasına rağmen, yüksek risk durumlarında bebekler ve çocuklar da aşıdan faydalanabilecek. Özellikle salgın bölgelerinde aşılamanın hız kazanması ve aşıya ulaşımın artırılması gerektiğine dikkat çeken DSÖ, acil bir şekilde alım, bağış ve dağıtım süreçlerinin hızlandırılması için uluslararası toplumdan destek bekliyor.
Mpox, Avrupa ve Kuzey Amerika’daki zengin ülkelerde 2022’de yaşanan salgın sırasında Bavarian Nordic tarafından geliştirilen aşı ile kontrol altına alınmıştı. Ancak aşıya erişimin sınırlı olması, Afrika’daki salgının daha da kötüleşmesine yol açıyor.
Son bir hafta içinde Afrika’da mpox bağlantılı 107 yeni ölüm ve 3 bin 160 yeni vaka kaydedildi. Bu durum, aşının Afrika’ya hızlı bir şekilde ulaştırılması gerektiğini bir kez daha gözler önüne serdi.
