Birleşmiş Milletler (BM), 1989 yılında Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’yi kabul ederek 20 Kasım’ı “Dünya Çocuk Hakları Günü” ilan etti. 54 maddeden oluşan bu sözleşme, çocukların eğitim, sağlık, yaşama, gelişim ve şiddetten korunma gibi temel haklarını güvence altına alıyor. Türkiye, bu sözleşmeyi 27 Ocak 1995’te yürürlüğe koysa da geçen 29 yılda çocuk haklarının ihlal edilmediğini söylemek mümkün değil.
Türkiye’de çocuklar hangi hak ihlalleriyle karşı karşıya?
Çocuk işçiliği ve ölümler:
İş Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi’ne (İSİG) göre, son 11 yılda 695 çocuk iş cinayetlerinde yaşamını yitirdi. MESEM (Mesleki Eğitim Merkezleri) kapsamında çalışan çocuklar arasında son bir yılda 11 ölüm rapor edildi.
Cezaevlerindeki çocuklar:
Adalet Bakanlığı verilerine göre, 3 bin 532 çocuk cezaevinde bulunuyor. Bunların 759’u, 0-6 yaş grubunda olup anneleriyle birlikte cezaevinde kalmak zorunda.
Eğitimden uzaklaştırılan çocuklar:
Eğitim Reformu Girişimi’nin 2024 raporuna göre, 612 bin 814 çocuk eğitim dışında. Mülteci ve göçmen çocuklar arasında bu sayı 242 bin 360.
Artan çocuk yoksulluğu:
Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) verilerine göre, 7 milyon çocuk yoksulluk içinde, 2 milyon çocuk ise derin yoksulluk içinde yaşıyor. Çocukların yoksulluk oranı 2017’de yüzde 40,8 iken 2022’de yüzde 43,8’e yükseldi.
Çocuklara yönelik istismar:
Türkiye İstatistik Kurumu’na (TÜİK) göre, 2023 yılında kolluk kuvvetlerine giden “mağdur” 242 bin 875 çocuğun yüzde 12’si cinsel istismar nedeniyle şikayette bulundu. Uzmanlara göre, bu oran, çocuk koruma sistemlerinin yetersizliğini gözler önüne seriyor.
Uzmanlardan çözüm önerileri
Çocuk Bakanlığı kurulmalı:
Saadet Öğretmen Çocuk İstismarı ile Mücadele Derneği’nden (UCİM) Yeşim Aydın Sağra, Türkiye’de çocuk politikalarının yetersiz olduğunu belirterek, “Çocuk Bakanlığı kurulmalı ve çocukların üstün yararı her kararın merkezine yerleştirilmeli” dedi.
MESEM’ler kaldırılmalı:
Eğitim İş Genel Başkanı Kadem Özbay, Mesleki Eğitim Merkezlerinin çocuk işçiliği ve sömürüye yol açtığını belirterek, “MESEM’ler kapatılmalı, çocukların güvenli bir ortamda eğitim almaları sağlanmalı” ifadelerini kullandı.
Yoksullukla mücadele:
İnsan hakları aktivisti Hacer Foggo, Türkiye’nin OECD ülkeleri arasında çocuk yoksulluğunda ikinci sırada olduğunu vurguladı ve çocukların eğitim, barınma ve beslenme gibi temel ihtiyaçlarının karşılanmasının öncelik olması gerektiğini belirtti.
(DW Türkçe)
