Hamas ve İran Devrim Muhafızları sabaha karşı yaptıkları resmi açıklamalarla Haniye’nin İran’ın başkenti Tahran’da öldürüldüğünü duyurdu. Hamas, Haniye’nin İsrail tarafından evine düzenlenen bir “saldırı” sonucu öldürüldüğünü açıklarken İran Devrim Muhafızları, ”olayın koşullarının” araştırıldığını vurguladı.
Mülteci kampında doğdu
63 yaşındaki İsmail Haniye, 1962 yılında Filistin’deki El Şati Mülteci Kampı’nda doğdu. İlköğrenimini Birleşmiş Milletler Yakın Doğu’daki Filistin Mültecileri Yardım ve Çalışma Ajansı (UNRWA) tarafından yönetilen kurumlarda alan Haniye, Gazze İslam Üniversitesi’nde Arap Edebiyatı okudu. Hamas ile tanışması da üniversite yıllarına denk geliyor.
Üniversitede Hamas ile tanıştı
Üniversitede okurken Hamas’ın öncüsü olan bir siyasi gruba katılarak yerel siyasette ve protestolarda aktif hale geldi.
Harekette Hamas’ın kurucusu Şeyh Ahmet Yasin’in himayesine girecek kadar yükselen Haniye, 1980’lerin sonunda örgütün uluslararası diplomasisinin kilit isimlerinden biri haline geldi.
Birinci İntifada’da tutuklandı, cezaevine girdi
Birinci İntifada sırasında tutuklandı ve üç yıl boyunca hapiste kaldı.
1992’de bazı Hamas lideriyle birlikte İsrail ve Lübnan arasındaki tarafsız bölgeye sürgün edildi. Sürgünden bir yıl sonra Gazze’ye döndü. 1997’de Hamas’ın ruhani lideri Şeyh Ahmed Yasin’in ofisinin başına geldi ve konumunu güçlendirdi.
2004 yılında gizli bir ‘kolektif liderliğin’ parçası olarak atandı
Haniye, 2003 yılında Hamas’ın kurucusu Yasin’in himayesinde, onun en önemli yardımcılarından biriydi. Aynı yıl İsrail’in hava saldırısıyla düzenlediği suikast girişiminden birlikte kurtuldular. Ancak Hamas’ın Şeyh Ahmed Yasin ve Hamas’ın diğer lideri Abdülaziz Rantisi’nin birkaç hafta arayla İsrail hava saldırılarıyla suikast sonucu öldürülmelerinin ardından Haniye, 2004 yılında gizli bir “kolektif liderliğin” parçası olarak atandı.
Başbakanlık dönemi
İsmail Haniye, Hamas’ın 2006 yılında Filistin Yasama Konseyi seçimlerindeki başarısının ardından Filistin Yönetimi hükümetinin başbakanı oldu, ancak bu kısa sürdü. Seçim sürecine de yansıyan El-Fetih ve Hamas arasındaki çatışmalar kesilmedi. Haniye, bir yıl görevde kaldıktan sonra Gazze’de El-Fetih ve Hamas arasında artan şiddet üzerine Filistin Yönetimi Başkanı Mahmud Abbas tarafından görevden alındı.
Görevden alınmasını “anayasaya aykırı” olarak nitelendiren Haniye, Gazze’yi yönetmeye devam etti.
Uzun yıllar Hamas’ın Gazze’deki lideri olarak görülmesine rağmen Haniye, 2004’ten beri Hamas’ı sürgünde yöneten Halid Meşal’den görevi 2017’de devraldı. Bu tarihten itibaren Hamas’ın en üst düzey siyasi lideri oldu.
Haniye evli ve 13 çocuk babasıydı.
Haniye, 6 Mayıs 2017’de İslami Direniş Hareketi Şura Konseyi tarafından Halid Meşal’in yerine Hamas’ın Siyasi Büro Başkanı seçildi.
Hamas’ın Siyasi Büro Başkanlığı, Hamas içerisindeki en yüksek rütbeli pozisyon.
ABD, Haniye’yi ‘küresel terörist’ olarak tanımladı
2018’de Haniye, ABD tarafından “küresel terörist” olarak tanımlandı. Bu, dönemin ABD Başkanı Donald Trump’ın Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıma kararı nedeniyle Washington ile Filistinliler arasında gerginliğin yaşandığı bir dönemde gerçekleşti.
Haniye, “terörist” olarak tanımlanmasının ardından Hamas’ın diplomatik karargâhının bulunduğu ve İsrail ile zaman zaman müzakerelerin yürütüldüğü Katar’a gitti ve sürgünde yaşadı.
Türkiye’ye ziyaretleri
Hamas lideri İsmail Haniye, sık sık Türkiye’ye gelen isimlerden biriydi. 2013’te Haniye, dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın TBMM’de düzenlediği grup toplantısına katılmıştı.
Haniye son olarak 20 Nisan’da Türkiye’ye gelmiş, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile İstanbul’da görüşmüştü.
İletişim Başkanlığı’ndan görüşmeye ilişkin yapılan açıklamada, Gazze’ye yapılan yardımlar ile ateşkesin tesisi için atılacak adımların ele alındığı kaydedilmişti.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşmek üzere İstanbul’da bulunan Hamas Siyasi Büro Lideri İsmail Haniye, cemaat lideri Hasan Kılıç’ın ölümü nedeniyle İsmailağa Cemaati’ni ziyaret etmişti.
Haniye suikastı sonrası neler olacak?
Hamas hareketinde kilit isimlerden biri olan Haniye’nin öldürülmesinin bölgedeki mevcut çatışmaları bölgesel bir savaşa çevirmesi olasılığı kaygıyla izleniyor. Haniye’ye yönelik suikastın Şii mücadelesinin merkezi konumundaki Tahran’da düzenlenmesi bölgesel savaş kaygısını arttıran faktörler arasında sayılıyor.
Ateşkesteki rolü
Haniye, Hamas’ın Siyasi Büro lideriydi ve İsrail-Gazze savaşı sırasında ateşkes görüşmelerinde görev yapmış, Hamas’ın ana müttefiki olan İran ile temaslarda bulunmuştu. 7 Ekim saldırılarının ardından Haniye, Gazze’deki rehinelerin serbest bırakılması da dahil olmak üzere çatışmayla ilgili uluslararası müzakerelere katılan kilit bir isim oldu. İsmail Haniye, son zamanlarda gündemde olan ateşkes konusuna ilişkin, İsrail’in Gazze’den çekilmesi halinde bir anlaşmaya varmaya istekli olduğunu göstermiş, mayıs ayında grubun arabulucularla bir anlaşma yapmak için “hala istekli” olduğunu, karşı taraftan gelecek teklifin bölgedeki çatışmayı kalıcı olarak durdurmaya yönelik olması gerektiğini söylemişti.
Savaş boyunca Haniye diğer dünya liderleri ve yetkilileriyle de görüşmeye devam etti. Çinli diplomat Wang Kejian da mart ayında Katar’da Haniye ile bir araya gelerek Gazze’deki savaşı ele alarak çözüm yolu üzerinde durmuştu. Temmuz ayının başında, savaşı sona erdirme fikirlerini tartışmak üzere Katar ve Mısır’daki arabulucularla temas halindeydi.
Haniye’nin üç oğlu ve dört torununu öldürdü
Ailesinden çok sayıda kişiyi İsrail ordusunun saldırıları nedeniyle kaybeden Haniye, son olarak oğullarını ve torunlarını kaybetti. İsrail hava saldırılarında, 10 Nisan’da Haniye’nin üç oğlu ve dört torunu öldürüldü.
Haniye, daha sonra çocuklarının ölümünün devam eden ateşkes ve rehine görüşmelerini etkilemeyeceği konusunda ısrar ederek, “Müzakere görüşmeleri sırasında ve bir anlaşmaya varılmadan önce çocuklarımı hedef alarak Hamas’ı taleplerinden geri adım atmaya zorlayacağını düşünenler hayal görüyorlar” dedi.
Hamas, siyasi liderleri İsmail Haniye’nin öldürülmesinin cevapsız kalmayacağını söyleyerek, bunu bölgede oluşan “vahim bir tırmanma” olarak nitelendirdi.
