İstanbul Aile Hekimliği Derneği (İSTAHED) Bilim Komisyonu Üyesi Selda Handan Karahan, 1 Aralık Dünya AIDS Günü’ne ilişkin “Türkiye’de resmi kayıtlara göre, ilk vakanın tespit edildiği 1985 yılından 8 Kasım 2023 tarihine kadar doğrulama testi pozitif tespit edilerek bildirimi yapılan toplam 39 bin 437 HIV-pozitif kişi ve 2 bin 295 AIDS vakası bulunmaktadır. Önlenebilir bir hastalık olan HIV /AIDS ile mücadelenin en etkili yolu, korunma önlemlerini uygulamaktır ve risk durumlarında test yaptırmaktır” dedi.
İSTAHED Bilim Komisyonu üyesi uzman doktor Selda Handan Karahan, 1 Aralık Dünya AIDS Günü dolayısıyla açıklama yaptı.
‘Haklar Yolunu Seç: Benim Sağlığım, Benim Hakkım’
Karahan, şunları kaydetti:
“Her yıl 1 Aralık günü Dünya AIDS Günü olarak kutlanmaktadır. AIDS’e bağlı hastalıklar nedeniyle hayatını kaybeden 32 milyondan fazla insanı anmak, AIDS ile yaşayan milyonlarca insana destek olmak, HIV ile mücadele edenlere yönelik farkındalığı artırmak ve HIV’in yayılmasını önlemeye yönelik çabaları güçlendirmek için oldukça önemli bir fırsattır.
Dünya AIDS Gününün bu yılki teması Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından ‘Haklar Yolunu Seç: Benim Sağlığım, Benim Hakkım’ olarak belirlenmiştir. Bu tema, 2024 yılında 4 Nisan 2024 tarihli Dünya Sağlık Günü teması olan ‘Herkese Sağlık Hakkının Sağlanması’ temasına benzer ve destekler tarzda seçilmiş olup, küresel liderleri ve vatandaşları AIDS’i sonlandırmaya engel teşkil eden eşitsizliklere dikkat çekmek ve herkese sağlık hedefi ile AIDS mücadelesinde de haklar yolunu esas almaya davet etmektedir.
İnsan immün yetmezlik virüsü (HIV), vücudun bağışıklık sistemine, özellikle CD4 hücreleri adı verilen beyaz kan hücrelerine saldıran bir enfeksiyondur. HIV, bu CD4 hücrelerini yok eder ve bir kişinin tüberküloz, mantar enfeksiyonları, ciddi bakteriyel enfeksiyonlar gibi fırsatçı enfeksiyonlara karşı bağışıklığını zayıflatır. Enfeksiyonu alan kişilerde, ilerleyen aşamalarda, edinilmiş immün yetmezlik sendromu (AIDS) ortaya çıkmaktadır. Bulaşma yolu; en sık korunmasız cinsel temaslardır.”
‘Resmi kayıtlara göre Türkiye’de 2 bin 295 AIDS vakası var’
Karahan verilere ilişkin şunları konuştu:
“AIDS vakaları ilk olarak 1981’de bildirilmiştir. Küresel AIDS 2024 raporuna göre, 2023 yılında 1,3 milyon kişi yeni HIV tanısı almış olup, halen 39,9 milyon kişi HIV ile yaşamaya devam etmektedir. 630 bin kişi AIDS ilgili sebepler nedeniyle hayatını kaybetmiştir. Türkiye’de resmi kayıtlara göre, ilk vakanın tespit edildiği 1985 yılından 8 Kasım 2023 tarihine kadar doğrulama testi pozitif tespit edilerek bildirimi yapılan toplam 39 bin 437 HIV-pozitif kişi ve 2 bin 295 AIDS vakası bulunmaktadır.
Bulaşma yolu; bildirilen vakalar içerisinde cinsel yolla bulaşma yüzde 95,6, damar içi madde kullanımı yoluyla bulaşma yüzde 2,0 ve anneden bebeğe geçiş ise yüzde 1,2’dir. Türkiye’de HIV/AIDS bildirimi zorunlu hastalıklar listesinde yer alır ve düzenli HIV/AIDS sürveyansı yürütülmektedir. HIV/AIDS sebebiyle sağlık kuruluşlarına başvuran, tedavi ve testlerini yaptıran hastaların veya yeni tespit edilen HIV pozitif kişilerin kimliği ile ilgili bilgiler kodlanarak bildirilir, kişilerin isim, soy isim ve T.C. kimlik numarası bilgileri alınmamaktadır. DSÖ, HIV riski altında olabilecek her kişinin test edilmesini önermektedir. HIV edinme riski yüksek olan kişiler, kapsamlı ve etkili HIV önleme, test ve tedavi hizmetlerine ulaşabilmelidir. HIV enfeksiyonu, basit ve uygun fiyatlı hızlı tanı testlerinin yanı sıra kendi kendine testler kullanılarak teşhis edilebilir. HIV test hizmetlerinin 5 maddeye uyması çok önemlidir. Bunlar; rıza, gizlilik, danışmanlık, doğru sonuçlar ve tedavidir.”
HIV aşısı
Karahan, “HIV’e karşı farklı faz aşamalarında aşı çalışmaları devam etmekte olup henüz aşısı bulunmamaktadır. DSÖ’nün HIV ile ilgili 2022-2030 küresel sağlık sektörü stratejisi hedefleri, 2020’de 1,5 milyon olan HIV enfeksiyonu sayısını 2030’a kadar 335 bine ve 2020’de 680 bin olan ölümleri 2030’da 240 binin altına düşürmektir” dedi.
‘Test yaptırmak hayat kurtarır’
HIV/AIDS’den korunmak için test yaptırmanın hayati önem taşıdığına işaret eden Karahan şunları kaydetti:
“Önlenebilir bir hastalık olan HIV /AIDS ile mücadelenin en etkili yolu, korunma önlemlerini uygulamaktır ve risk durumlarında test yaptırmaktır. Aile hekimliklerinde ücretsiz olarak HIV testi uygulanabilmektedir. HIV/AIDS için en önemli korunma yollarından biri olan kondom ücretsiz olarak normalde aile sağlığı merkezlerinde dağıtılmaktadır, ancak bir süredir aile sağlığı merkezlerinde dağıtımı yapılamayan kondom uygulaması özellikle HIV/AIDS bulaşını önlemek açısından önemlidir. HIV/AIDS’den korunmak ve test yaptırmak hayat kurtarır, daha ayrıntılı bilgi için mutlaka aile hekimine başvurulmalıdır.” (ANKA)
