ABD’nin yeni seçilen Başkanı Donald Trump, NATO ülkelerinin gayri safi yurtiçi hasılalarının (GSYİH) yüzde 5’ini savunma harcamalarına ayırmalarını önerdi. Ancak Reuters’ta yer alan habere göre NATO yetkilileri, bu hedefin hem siyasi hem de ekonomik olarak mümkün olmadığını ifade etti.
Trump’ın bu çağrısı, NATO üyelerinin savunma harcamalarını artırma konusunda üzerlerinde daha fazla baskı hissetmelerine neden oldu. Yetkililer, mevcut yüzde 2’lik hedefin ötesine geçilmesi gerektiğini kabul etse de yüzde 5’lik oranın, neredeyse tüm NATO üyeleri için ulaşılamaz göründüğü aktarıldı.
Yeni hedef tartışmaları
Haziran ayında Hollanda’nın Lahey kentinde yapılacak NATO zirvesinde yeni bir savunma harcama hedefinin tartışılacağı belirtiliyor. NATO üyelerinin yüzde 3’lük bir hedef üzerinde uzlaşabileceği tahmin ediliyor. Ancak yetkililere göre bu oran bile birçok ülke için mevcut bütçelerinin ciddi şekilde artırılmasını gerektiriyor.
İtalya Savunma Bakanı Guido Crosetto, “Hedefin yüzde 5 olması mümkün değil, ancak yüzde 2’nin üzerine çıkacağız,” dedi. NATO tahminlerine göre, İtalya şu anda GSYİH’sinin yalnızca yüzde 1,5’ini savunmaya ayırıyor ve mevcut hedefi karşılayamayan sekiz NATO üyesinden biri.
Savunma harcamaları artıyor
Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırıları sonrasında Avrupa ülkeleri savunma harcamalarını artırmaya başladı. Polonya, 2024’te GSYİH’sinin yüzde 4,12’sini savunmaya ayırarak NATO üyeleri arasında en yüksek oranı yakaladı. Avrupa Birliği ülkeleri ve Kanada’nın toplam savunma harcamalarının ise 507 milyar dolar olduğu belirtildi.
Savunma harcamalarının yüzde 3’e çıkarılmasının bile birçok ülke için büyük bir ekonomik yük olacağı ifade ediliyor. Uzmanlar, bu hedefe ulaşmanın 10 yıl alabileceğini belirtiyor.
Avrupa kendi güvenliğini sağlamaya odaklanıyor
Birçok Avrupa ülkesi, ABD’ye olan bağımlılığı azaltmak ve kendi savunma kapasitesini artırmak istiyor. Fransa ve Baltık ülkeleri, Avrupa Birliği’nin ortak borçlanma yoluyla savunma harcamalarını finanse etme seçeneğini gündeme getirirken, Almanya’nın bu konudaki tutumu önümüzdeki seçimlerle netleşecek.
Avrupa ülkelerinin, hava-yer yakıt ikmali, ağır askeri hava taşımacılığı ve elektronik savaş gibi ABD’nin sağladığı kritik kabiliyetleri geliştirmesi gerektiği ifade ediliyor. Avrupa Konseyi Dış İlişkiler düşünce kuruluşundan Camille Grand, bu tür yatırımların büyük maliyetler gerektirdiğini ve Avrupa’nın daha fazla harcama yapması gerektiğini belirtti.
Avrupa Parlamentosu Savunma Alt Komitesi Başkanı Marie-Agnes Strack-Zimmermann ise, “Daha fazla para mobilize etmeliyiz ancak Trump’ın önerisine gereğinden fazla önem vermemeliyiz” dedi.
