ABD’nin Suriye’ye yönelik yaptırımları kaldırma kararı, savaşın yıktığı ülkenin yeniden inşasında rol almak isteyen Türk şirketlerinin ilgisini artırdı. Bankacılık sistemi ve güvenlik endişeleri sürse de, Türk firmalar fırsatları kaçırmamak adına Suriye pazarına yönelik adımlarını hızlandırdı.
Reuters’ın haberine göre, Suriye ile ekonomik ilişkileri derinleştirme sözü veren Türkiye, bu sürece iş dünyasının da güçlü katılımını sağlamak istiyor. Türk şirketlerinden bazıları ABD Başkanı Donald Trump’ın açıklamasının ardından şirket yetkililerini Suriye’ye gönderdi, bazıları ise yatırım planları üzerinde çalışmaya başladı.
‘Resmi açıklama her şeyi değiştirdi’
Formül Plastik Yönetim Kurulu Üyesi Ömer Hot, yaptırımların kaldırılmasının ardından ilk siparişleri almaya başladıklarını söyledi. Hot, “Yaptırımların kaldırılması bir şehir efsanesi olarak konuşuluyordu ama Trump’ın açıklamasıyla bir anda her şey değişti” dedi.
ABD Hazinesi, geçen hafta yaptığı açıklamayla Suriye’deki geçici hükümet, merkez bankası ve kamu şirketleriyle yapılan işlemleri yaptırım kapsamından çıkardı.
En büyük sorun: Bankacılık sistemi
Suriye’nin yeniden inşası için yaklaşık 400 milyar dolarlık kaynağa ihtiyaç olduğu belirtiliyor. Hot, bu büyüklükteki bir pazarın dörtte birinin Türkiye’ye açılmasının mümkün olduğunu vurguladı. Ancak Suriye’de tahsilat sisteminin neredeyse tamamen sarraflar aracılığıyla yürütülmesi, şirketlerin dikkatli hareket etmesine neden oluyor.
Ziraat Bankası CEO’su Alpaslan Çakar da, şartların uygun hale gelmesi durumunda Suriye’de sorumluluk almaya hazır olduklarını belirtti.
İnşaat ve enerji firmaları sırada
Türkiye ile Suriye arasında başta inşaat ve enerji olmak üzere birçok alanda yeniden imar görüşmeleri sürüyor. Suriye, elektrik altyapısını 5.000 MW artırmak amacıyla Kalyon ve Cengiz Enerji dahil dört Türk şirketiyle anlaşmaya hazırlanıyor.
Suriye’ye ihracat da hız kazanmış durumda. Türkiye’nin toplam ihracatı yılın ilk dört ayında yüzde 4 artarken, Suriye’ye ihracatta bu oran yüzde 37 oldu.
‘Hesaplanmış risk alıyoruz’
Şam’da düzenlenen Buildex Fuarı’na yoğun katılım gösteren Türk firmaları, Suriyeli muhataplardan ciddi talep aldıklarını belirtti. Entegre Harç’ın ihracat yöneticisi Burak Serim, Suriye’nin üç yıl içinde en büyük ihracat pazarlarından biri haline gelmesini beklediklerini söyledi. Serim, “Hesaplanmış risk alıyoruz” diyerek sürecin belirsizliklerine dikkat çekti.
Asıl sorun: Finansmanı kim sağlayacak?
TürkÇimento CEO’su Volkan Bozay, yeniden inşa projelerinde asıl belirleyici unsurun finansman olduğunu söyledi: “Finansmanı kim sağlıyorsa muhtemelen orada olmak isteyecektir. Suriye ile 911 km sınırımız var, bu fırsatı kaçırmamız düşünülemez.”
Birleşmiş Milletler’e göre Suriye’deki çatışmaların maliyeti yaklaşık 923 milyar dolar.
‘Güvenlik olmazsa yatırım da olmaz’
Türkiye-Suriye İş Konseyi eski yürütme kurulu üyesi Hakan Bucak, güvenlik risklerinin yatırım kararlarını doğrudan etkilediğini belirtti. Halep’te taş ocağı yatırımı planladıklarını ve Akçakale’deki tesisi yeniden devreye alabileceklerini söyleyen Bucak, yaptırımların kaldırılmasının yatırımcılar açısından önemli bir tetikleyici olduğunu ifade etti.
Organize sanayi bölgeleri talebi
Kipaş Holding Yönetim Kurulu Üyesi Ahmet Öksüz ise Suriye’de yatırım planlarının güvenlik koşullarına bağlı olduğunu, atıl durumdaki makineleri buraya kaydırabileceklerini söyledi. Öksüz, “Özellikle emek yoğun sektörlerde güvenli alanlar sağlayacak organize sanayi bölgeleri kurulmalı” diyerek altyapı ihtiyacına dikkat çekti.
Enerji Bakanı Alparslan Bayraktar da geçen hafta Şam’da Suriyeli mevkidaşıyla yaptığı açıklamada, Türk kamu ve özel sektörünün Suriye’de yatırım yapmaya ilgi duyduğunu söyledi.
