Rusya, Şam’daki geçiş hükümetini BM’de sert bir şekilde eleştirdi.
Reuters’ın haberine göre, toplantıya ilişkin bilgi sahibi iki kaynak, Moskova’nın Suriye’de cihatçıların yükselişine karşı uyarıda bulunduğunu ve Alevilere yönelik mezhepçi katliamları 1994 Ruanda Soykırımı’na benzettiğini aktardı.
Rusya’nın, Suriye’nin kıyı bölgelerindeki iki önemli askeri üssünü koruma çabalarına rağmen, yeni yönetimi özel olarak eleştirmesi dikkat çekti. Geçtiğimiz hafta, büyük çoğunluğu Alevi olan en az 1500 kişi, bu bölgede yaşanan saldırılarda hayatını kaybetmişti.
Mezhepçi şiddet ve ‘Ruanda Soykırımı’ benzetmesi
Şiddet olayları, 6 Mart’ta devrik lider Beşar Esad’a bağlı eski ordu mensuplarının Şam’a bağlı kolluk güçlerine düzenlediği saldırıyla başladı. Bu saldırının ardından birçok eyalette Alevilere yönelik kitlesel cinayetler yaşandı. Söz konusu saldırılar, Şam’la bağlantılı o gruplar tarafından gerçekleştirildi.
Esad’ı, devrilmeden önce destekleyen ve Aralık ayında Rusya’ya sığınmasını Kremlin, Salı günü yaptığı açıklamada Suriye’nin birliğinin korunması gerektiğini belirtti. Ancak, Moskova’nın BM Güvenlik Konseyi’nde ABD ile birlikte düzenlediği kapalı oturumda çok daha sert bir tutum sergilediği ortaya çıktı.
Toplantıya katılan iki kaynağa göre, Rusya’nın BM Daimî Temsilcisi Vassily Nebenzia, Suriye’deki mezhepçi ve etnik temelli cinayetleri 1994 Ruanda Soykırımı’na benzetti. Ruanda’da, Hutu aşırılıkçılarının önderlik ettiği ordu ve milisler tarafından yüz binlerce Tutsi ve ılımlı Hutu sistematik olarak katledilmişti.
Nebenzia, toplantıda “Kimse Suriye’deki katliamları durdurmadı” ifadelerini kullandı. Nebanzia Reuters’ın Ruanda benzetmesiyle ilgili sorusuna ise “Kapalı oturumda ne istersem onu söylerim, çünkü bu toplantılar kapalıdır ve dışarıya bilgi sızmamalıdır” şeklinde yanıt verdi.
Rusya’nın çift taraflı diplomasisi
Washington Enstitüsü’nden Rusya uzmanı Anna Borshchevskaya, Moskova’nın bu eleştirileri kapalı kapılar ardında yapmasının “temkinli bir politika” izlediğini gösterdiğini belirtti.
“Rusya, Suriye’deki nüfuzunu yeniden tesis etmek istiyor ve bunun için bir yol arıyor. Eğer Şam’ı kamuoyu önünde eleştirirse, bu ona bir fayda sağlamaz” diyen Borshchevskaya, Moskova’nın ayrıca ABD ile eşit bir küresel güç olarak görülmek istediğini ve bu nedenle Washington ile özel işbirliğini tercih ettiğini vurguladı.
‘Irak senaryosu’ endişesi
Kaynaklara göre Nebenzia, Şam’daki geçiş hükümetinin orduyu lağvetmesini ve kamu sektöründe büyük çaplı işten çıkarmalarda bulunmasını da eleştirdi. Rus diplomat, bunun Irak’ta Saddam Hüseyin’in devrilmesinden sonra yaşanan mezhep çatışmalarına benzer çatışmalara yol açabileceğini söyledi.
Şam’daki geçiş hükümeti 8 Aralık 2024 sonrası, yabancı savaşçıları da yeni askeri yapıya dâhil etti. Kamu sektöründeki işten çıkarmalar, Alevi memurların kasıtlı olarak tasfiye edildiği şeklinde yorumlanırken, geçen ay düzenlenen ulusal diyalog toplantısı da yetersiz derecede kapsayıcı bulunmuştu.
Ahmed Şara Reuters’a verdiği röportajda, hükümetin mezhepsel temelde bir kadrolaşma yapmayı istemediğini ve bu hafta açıklanması beklenen genişletilmiş hükümette Alevilerin de yer alabileceğini söyledi.
Şara, “Suriye ile Rusya arasında bir uçurum oluşmasını istemiyoruz. Moskova ile derin stratejik ilişkilerimizi korumak istiyoruz” dedi.
BM Güvenlik Konseyi’nde yeni açıklama hazırlığı
Kapalı oturumda Rusya, Suriye’nin yeni yöneticilerinin attığı adımların “çürük bir zemin” oluşturduğunu ve yabancı savaşçıların süreci olumsuz etkilediğini vurguladı.
Alevilere yönelik katliamlara ilişkin tanıklıklar, saldırılarda Arapça konuşmayan kişilerin yer aldığını gösterirken, bu durum çatışmalara yabancı savaşçıların da karıştığı iddialarını destekledi.
BM Güvenlik Konseyi’nin 15 üyesi, katliamları kınayan, mezhepçi gerilimin tırmanmasına dair endişeleri dile getiren ve geçici yönetimi tüm Suriyelileri korumaya çağıran bir açıklama üzerinde müzakere yürütüyor. Bu tür açıklamalar oybirliğiyle kabul ediliyor.
Nebenzia, Reuters’a yaptığı açıklamada, BM Güvenlik Konseyi’nin yakında bir bildiri üzerinde uzlaşmasını umduğunu belirtti.
