BM Genel Kurulu, İsrail’in Suriye’nin Golan bölgesinden çekilmesi çağrısı yapan kararı kabul etti.
Mısır tarafından sunulan karar tasarısı, Genel Kurul’da oylamaya sunuldu.
“Suriye’nin Golan’ı” başlıklı tasarının oylamasında 123 üye ülke “evet” oyu, İsrail ve ABD başta olmak üzere 7 ülke de “hayır” oyu kullandı.
Oylamada, 41 ülke de çekimser kaldı.
Kabul edilen karar, Güvenlik Konseyi’nin 1981’de aldığı 497 sayılı kararına aykırı ilan ediyor. İsrail’in, Güvenlik Konseyi’nin 497 sayılı kararına bugüne kadar uymadığı beyan edilen kararda, “(Karar) Suriye Golan’ının devam eden işgali ve fiili ilhakının, bölgede adil, kapsamlı ve kalıcı bir barışa ulaşmanın önünde bir engel teşkil ettiğini bir kez daha tespit eder” deniliyor.
Kararda ne isteniyor?
Kararda, İsrail’e, Suriye ve Lübnan hatlarında müzakereleri yeniden başlatmaya ve önceki anlaşmalarda varılan taahhütlere saygı gösterme çağrısı yapılarak, İsrail’den, ilgili Güvenlik Konseyi kararlarının uygulanması amacıyla işgal altındaki tüm Suriye Golan bölgesinden 4 Haziran 1967 sınırına kadar çekilmesi bir kez daha talep ediliyor.
Şam yönetiminden açıklama
Golan Tepeleri’nin Suriye toprağı olduğunu ifade eden Şam yönetiminin Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilcisi Büyükelçi İbrahim Ulabi, ülkesinin bölgenin tamamını İsrail’den geri alma hakkı olduğunu belirtti.
Suriye televizyonu El-İhbariye’nin haberine göre Ulabi, her iki tarafın güvenlik endişelerini gidermek amacıyla Suriye’nin İsrail ile görüşmelerinin ABD Başkanı Donald Trump’ın gözetiminde yapıldığını söyledi.
İsrail ile yapılan bu görüşmelerde Golan Tepeleri’nin geleceğinin hiçbir şekilde ele alınmadığını belirten Ulabi, Suriye’nin, barışçıl ve diplomatik yolları önceliklerinin en başına koyduğunu ifade etti.
Ulabi, Golan’ın Suriye toprağı olduğunu ve ülkesinin onun tamamını İsrail’den geri alma hakkı olduğunu belirtti.
Golan Tepeleri nerede ve kimin kontrolünde?
Golan Tepeleri, Suriye’nin güneybatısında, kuzeydoğu İsrail’e uzanan kayalık bir plato. İsrail’in askeri işgali altında.
1967’deki Altı Gün Savaşı’nda, Suriye Golan Tepeleri’nden İsrail’e saldırmış, İsrail de karşılık verip, bölgenin 1200 kilometrekaresini ele geçirmişti.
Suriye 1973’teki Yom Kippur Savaşı’nda Golan Tepeleri’ni geri almaya çalışsa da, başaramadı.
İki ülke 1974’te her iki tarafın 80 kilometre uzunluğundaki bir tampon bölgenin dışında kalmasını öngören bir ateşkes anlaşması yaptı. O günden bu yana bölgede tarafların anlaşmaya uyup uymadığını gözlemleyen bir BM gücü bulunuyor.
1981’de İsrail Golan Tepeleri’ni işgal etti ve burada yerleşimler inşa edilmeye başlandı.
İsrail’in bölgedeki egemenliği uluslararası alanda tanınmıyor. Ancak 2019’da dönemin ABD Başkanı Donald Trump, on yıllarca süren ABD politikasından vazgeçmiş ve işgali tanımıştı.
Suriye, İsrail Golan Tepeleri’nin tümünden çekilmedikçe, İsrail ile herhangi bir barış anlaşması yapmayacağını söylemişti.
Golan Tepeleri neden önemli?
Suriye, 1948-1967 arasında Golan Tepeleri’ni elinde tuttuğunda buradan tüm kuzey İsrail’i düzenli olarak top ateşine tutmuştu.
İsrail içinse, 60 kilometre kuzeydeki Suriye’nin başkenti Şam ve Suriye’nin güneyinin büyük kısmı Golan Tepeleri’nden açıkça görülebiliyor. Bölgeyi kontrol etmek Suriye’nin askeri hareketlerini izlemek için mükemmel bir hakim gözlem noktası sunuyor.
Tepelerin üzerindeki yamaç da, Suriye’den gelebilecek saldırılara (1973 Savaşı’nda olduğu gibi) İsrail’e doğal bir tampon sağlıyor.
Golan Tepeleri, genelde kurak olan bölgede önemli bir su kaynağı aynı zamanda.
Tepelerden gelen yağmur suları Ürdün Nehri’ni besliyor ve etrafındaki toprakları üzüm bağları ve meyve bahçelerine uygun hale getiriyor, ayrıca hayvanlara otlak sunuyor.
Esad döneminde Suriye ve İsrail arasında muhtemel bir barış anlaşmasının önündeki en büyük engellerden biri, Suriye’nin İsrail’in 1967 Savaşı öncesindeki sınırlara çekilmesi talebi olmuştu.
Bu şekilde Suriye, İsrail’in Kinneret Gölü, Arapların da Taberiye Gölü adını verdiği suyun doğu kıyısının kontrolünü elinde tutabilecekti. Böylece İsrail önemli tatlı su kaynaklarının birinden olacaktı. İsrail bu nedenle sınırın daha doğudan çizilmesi gerektiğini söyledi.
İsrail’deki kamuoyu bölgenin geri vermek için stratejik açıdan fazla önemli olduğunu düşündüğünden genelde Golen Tepeleri’nin elde tutulmasından yana.
Golan Tepeleri’nde kimler yaşıyor?
Golan Tepeleri’nin Suriyeli Arap sakinlerinin çoğu, 1967 Savaşı sırasında bölgeden kaçtı.
Golan bölgesinde şu anda 30’dan fazla Yahudi yerleşimi var ve buralarda tahminen 30 bin kişi yaşıyor. İsrail 1967 savaşı biter bitmez burada yerleşim inşasına başladı.
Yerleşimler uluslararası hukuka aykırı ama İsrail buna karşı çıkıyor.
İsrail’in Golan Tepeleri’ndeki tampon bölgeyi Aralık 2024’te ele geçirmesinden sonra Başbakan Netanyahu buranın nüfusunu iki katına çıkarmak istediğini söylemişti.
İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Saar Haziran 2025’te İsrail’in Suriye ile ilişkileri normalleştirmek istediğini, ancak Golan Tepeleri’nin “İsrail’in parçası” olarak kalacağını söyledi.
Suriye buranın daima kendisine ait olduğunu ve geri alınacağını söylüyor.
Yerleşimcilerin yanı başında çoğu Golan Tepeleri’ni İsrail ele geçirdiğinde kaçmayan 25 bin Suriyeli Dürzi yaşıyor.
İsrail’in Golan Tepeleri’ndeki son hamleleri neler?
İsrail Ordusu birlikleri Aralık 2024’te, Suriye ordusu muhaliflerin ilerlemesi üzerine bölgedeki mevzilerini terk edince askerden arındırılmış tampon bölgenin denetimini ele geçirdi.
İsrailli komutanlar daha sonra, birliklerinin Golan Tepeleri’ndeki askerden arındırılmış tampon bölgenin de ötesinde faaliyet gösterdiğini kabul etti.
Netanyahu askerlerin uygun bir düzenleme yapılana kadar “geçici savunma mevzileri” kurduğunu belirtti.
İsrail Başbakanı “Suriye’de ortaya çıkan yeni güçlerle barış içinde komşuluk ilişkileri kurmak istiyoruz. Ancak kuramazsak, İsrail devletini ve sınırını korumak için elimizden geleni yapacağız” dedi. (AA/BBC Türkçe)
