Türkiye’de yaşlı nüfusun artışıyla birlikte yaşlıların topluma katılımı ve yaşam kalitesi giderek daha fazla önem kazandı. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yayımladığı 2024 Aktif Yaşlanma Endeksi verileri, yaşlı bireylerin yaşamlarını ne kadar etkin ve sağlıklı geçirebildiklerini ortaya koydu. Endeksin genel değeri 29,7 olarak açıklanırken, bu oran Avrupa Birliği (AB) ortalamasının altında kaldı.
Yaşlı nüfus hızla artıyor
Türkiye’de 65 yaş ve üzeri nüfus, 2019’da 7,5 milyon iken, 2024’te %20,7 artışla 9,1 milyona ulaştı. 2024 itibarıyla yaşlı nüfus, toplam nüfusun %10,6’sını oluşturuyor. TÜİK projeksiyonlarına göre, bu oranın 2040’ta %17,9’a, 2080’de ise %33,4’e çıkması bekleniyor.
Endeks AB ortalamasının altında
Türkiye’nin 2024 yılı Aktif Yaşlanma Endeksi (AYE) 29,7 olurken, AB’nin 2018 yılı ortalaması 36,8 idi. Türkiye, özellikle istihdam ve topluma katılım bileşenlerinde düşük değerler kaydetti.
-
İstihdam bileşeni: 27,6
-
Topluma katılım bileşeni: 12,5
-
Bağımsız, sağlıklı yaşam bileşeni: 65,0
-
Elverişli ortam bileşeni: 46,1
Bölgesel farklar dikkat çekti
Endeksin en yüksek olduğu bölge Doğu Karadeniz (33,3), en düşük olduğu bölge ise Güneydoğu Anadolu (26,9) oldu. Erkeklerin endeks değeri 34,5, kadınlarınki 25,3 olarak belirlendi.
İstihdamda cinsiyet farkı
İstihdamda cinsiyet eşitsizliği belirgin şekilde ortaya çıktı. Erkeklerin istihdam endeks değeri 40,4 iken, kadınlarınki yalnızca 15,5 oldu. Doğu Karadeniz, hem erkeklerde hem kadınlarda en yüksek istihdam oranına sahip bölge olarak öne çıktı.
Topluma katılımda İstanbul önde
Topluma katılım bileşeninde İstanbul 17,0 endeks değeriyle en yüksek bölge olurken, Doğu Karadeniz 9,2 ile en düşük seviyede kaldı. Kadınlar bu bileşende erkeklere kıyasla daha yüksek bir endeks değerine sahip.
Politika geliştirilmesi gerekiyor
Türkiye’nin AYE değerlerinin AB ortalamasının altında kalması, yaşlı nüfusa yönelik sosyal politikaların geliştirilmesi gerektiğini ortaya koydu. Özellikle istihdam, sosyal katılım ve kadınların yaşam kalitesini artırmaya yönelik adımların atılması öneriliyor.
