Fransa’da tutuklu bulunan Yeni Kaledonyalı bağımsızlık yanlılarının serbest bırakılması için başkent Paris’te yürüyüş yapıldı.
Fransa’nın Hint Pasifik’teki kolonisi Yeni Kaledonya’nın bağımsız olmasını destekleyenler, Yeni Kaledonya’da geçen yıl başlayan bağımsızlık yanlısı hareket kapsamında Paris hükümetinin tutukladığı Yeni Kaledonyalıların serbest bırakılmasını talep etti.
Göstericiler, bağımsızlık yanlısı tutuklu Yeni Kaledonyalılar hakkındaki suçlamaların düşürülmesini ve Fransa’daki tutukluların gönüllü olarak adaya gönderilmesini istedi.
Yeni Kaledonya’daki Fransız birliklerin adayı terk etmesi gerektiğini dile getiren göstericiler, “Kahrolsun sömürgecilik, yaşasın Yeni Kaledonya halkının direnişi” sloganları attı.
“Yeni Kaledonya ile dayanışma” yazılı pankart açılan gösteride, Yeni Kaledonya’da 13 Mayıs 2024’te başlayan olaylarda hayatını kaybedenlerin isimleri okundu.
Bir protestocu yürüyüşe, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un 2017’de Cezayir ziyaretinde sarf ettiği “Sömürgecilik, insanlığa karşı bir suçtur.” cümlesinin yazılı olduğu tişörtle katıldı.
Yürüyüşte söz alan Fransa’daki Kanaklar Hareketinin Sekreteri İabe Lapacas, yürüyüşün başladığı yerde 1931’de “Uluslararası Sömürge Sergisinin” düzenlediğini kaydederek, “(Sergide) Tam bu noktada, Yeni Kaledonya Koloni Köyü bulunuyordu.” dedi.
Lapacas, bu sergide, dönemin sömürgeci gücü Fransa’nın kolonilerindeki zenginlikleri sergilediğine belirterek, o dönem “yabani” ve “yamyam” şeklinde tanıtılan atalarının da burada sergilendiğine dikkati çekti.
Ne olmuştu?
Fransa’nın ana karasından yaklaşık 17 bin kilometre uzaklıktaki sömürgesi Yeni Kaledonya’da Fransız hükümetinin yerli halkla yaptığı anlaşmalara aykırı anayasal reformu yürürlüğe koymak istemesiyle 13 Mayıs 2024’te başlayan olaylar güç kullanılarak bastırılmıştı.
Fransız hükümetinin yerli halkla 1998’de imzaladığı ve Ada’ya özerklik statüsü veren Noumea Antlaşması’na aykırı şekilde, en az 10 yıldır Ada’da yaşayan Fransızların seçimlerde oy kullanmalarının yolunu açma girişimi, mayıs ayında protestolara neden olmuştu.
Ada’da Fransız güvenlik güçlerinin düzenlediği operasyonlarda 13 kişi hayatını kaybetmişti.
Fransa Yeni Kaledonya’yı 1853’te sömürgeleştirdi ve 1946’da Kanaklara haklar tanıyarak burayı denizaşırı bir bölge haline getirdi.
Fransa ile Yeni Kaledonya arasındaki 1998 tarihli Noumea Anlaşması’nda Paris bölgeye daha fazla siyasi özerklik verme ve seçmen listesini o dönemdeki yerleşik halkla sınırlı tutma sözü vermişti.
Yani 1998’den bu yana bölgedeki seçmen listeleri güncellenmedi. Bu da adaya yeni yerleşenlerin oy kullanamaması anlamına geliyor. O tarihten bu yana adaya 40 binden fazla Fransızın yerleştiği tahmin ediliyor.
Yerli halk, adaya sonradan yerleşenlerin oy kullanmasının Fransa yanlısı politikalara destek sağlayacağını savunuyor.
1998’deki anlaşmadan sonra bölgede üç kez bağımsızlık referandumu yapıldı. İlk ikisini bağımsızlık karşıtları az farkla kazanırken, Aralık 2021’de yapılan son referandum, Covid nedeniyle erteleme talepleri kabul edilmeyen bağımsızlık yanlısı partilerce boykot edildi ve bu referandumdan da bağımsızlık kararı çıkmadı.
