Temmuz 2023’te Zwicky Geçici Olay Tesisi (ZTF), Dünya’dan yaklaşık 750 milyon ışık yılı uzaklıkta gerçekleşen bir yıldız patlamasını tespit etti. SN 2023zkd olarak adlandırılan bu olay, ilk bakışta sıradan bir süpernova gibi görünüyordu. Ancak altı ay sonra, kozmik anomalileri tespit eden bir yazılım, bu patlamanın olağan dışı davrandığını ortaya çıkardı: Patlamadan yaklaşık 240 gün sonra yıldız tekrar parlaklaştı. Bu durum, süpernovalarda neredeyse hiç görülmeyen bir özellikti.
NSF Yapay Zekâ ve Temel Etkileşimler Enstitüsü’nden Alexander Gagliano liderliğindeki araştırmacılar, arşiv verilerini ve makine öğrenimi tekniklerini kullanarak yıldızın patlamadan önce dört yılı aşkın bir süre boyunca yavaş yavaş parlaklaştığını belirledi. Araştırma ekibine göre SN 2023zkd, kara delikle yakın yörüngede bulunan dev bir yıldızdı. İkili sistem birbirine yaklaşırken yıldız kütle kaybederek parladı. Sonunda yıldızın kütle çekimi kara deliği içine çekmeye başladı; ancak kara deliğin yoğun çekimi yıldızın dengesini bozarak süpernovayı tetikledi.
Parlaklıktaki ilk zirve, patlamanın düşük yoğunluklu gazla çarpışmasından kaynaklandı. İkinci zirve ise yıldızın son yıllarında uzaya saçtığı yoğun madde bulutuyla daha yavaş gerçekleşen çarpışmadan doğdu. Patlama öncesindeki düzensiz parlama değişimleri, sistemin kara deliğin varlığıyla gerildiğinin işaretleriydi.
Gagliano, bu tür nadir olayların artık anlık olarak tespit edilebildiğini ve bunun, yıldızların yaşam döngüsünü anlamada devrim yarattığını söyledi. Araştırma The Astrophysical Journal’da yayımlanacak, ön baskısı ise arXiv’de erişime açıldı. (ScienceAlert)
