ABD Başkanı Donald Trump’ın uzun süredir gündeme getirdiği karşılıklı gümrük vergileri bugün açıklanacak. Beyaz Saray Sözcüsü Karoline Leavitt, Trump’ın yeni ticaret politikasını duyuracağı 2 Nisan 2025’in, Amerikan tarihinde önemli bir dönüm noktası olacağını belirtti.
Leavitt, Trump’ın ticaret ekibiyle son kararlarını verdiğini belirterek, “Başkan, Amerikan halkı ve işçileri için mükemmel bir anlaşma sağladığımızdan emin olmak istiyor” dedi. Trump’ın yeni düzenlemeler kapsamında, ABD’de üretilmeyen tüm otomobillere yüzde 25’lik gümrük vergisi getirilmesi bekleniyor.
Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada, yeni gümrük tarifelerinin duyurulduğu andan itibaren yürürlüğe gireceği bildirildi.
Trump, yeni düzenlemeleri TSİ 23.00’te Beyaz Saray’ın Rose Garden bölümünde düzenlenecek “Amerika’yı Yeniden Zengin Yap Etkinliği”nde açıklayacak.
Asya, Avrupa ve Güney Amerika’ya yeni gümrük vergileri getirebilir
ABD daha önce çelik ve alüminyum ithalatına ve Kanada, Çin ile Meksika’dan gelen ürünlere yüksek gümrük vergileri koymuştu. Şimdi ise ticaret açığı verdiği Asya, Avrupa ve Güney Amerika’daki birçok ülkeye yeni gümrük vergileri getirebilir.
ABD Başkanı, pazar günü yaptığı açıklamada, yeni gümrük vergilerinin sadece ABD ile en büyük ticaret açıklarını veren ülkelerle sınırlı kalmayacağını vurgulamıştı. Trump NBC’ye verdiği röportajda ayrıca, Ukrayna’daki savaşı durdurma konusunda Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile bir anlaşmaya varamazsa, Rus petrolü satın alan ülkelere yeni gümrük vergileri getireceğini söylemişti. Bu açıklamaların ardından pazartesi günü Asya ve Avrupa’daki borsalarda sert düşüşler yaşanmıştı.
ABD’nin açıkladığı gümrük vergileri neler?
ABD Başkanı, 2 Nisan’da yürürlüğe girecek yüzde 25’lik otomobil vergileri açıklamıştı. Otomobil parçalarına yönelik yeni vergilerin ise Mayıs ayında veya daha sonra başlaması bekleniyor. BBC Türkçe’de yer alan bilgilere göre ABD yılda yaklaşık 240 milyar dolar değerinde, sekiz milyon otomobil ithal ediyor.
4 Mart’ta Kanada ve Meksika’dan ithal edilen ürünlere yüzde 25’lik gümrük vergisi, Kanada’dan enerji ithalatına ise yüzde 10’luk vergi uygulanmaya başlandı.
Ancak USMCA (ABD-Meksika-Kanada) serbest ticaret anlaşmasına uygun üretilen motorlu araçlar ve parçalar, ABD gümrük yetkilileri yeni bir sistem oluşturana kadar muaf tutuldu.
Beyaz Saray, uygulanan gümrük vergilerinin, Kanada ve Meksika hükümetlerini ABD’ye yasadışı göçmen akışını ve yasadışı üretilen fentanil (güçlü bir opioid uyuşturucu) üretimini durdurmaya ikna etmeyi amaçladığını söyledi.
Çin, Meksika ve Kanada
4 Şubat’ta ABD, Çin’den gelen tüm mallara yüzde 10’luk genel tarife uyguladı. 4 Mart’ta bu oran yüzde 20’ye çıkarıldı. Ancak 800 doların altındaki küçük gönderiler vergilerden muaf tutuluyor. Çin, ABD’den ithal edilen tarım ürünleri gibi mallara yüzde 10-15 oranında misilleme vergileri koydu. Kanada, ABD’den gelen 40 milyar dolar değerinde ürünlere de misilleme vergileri uyguladı. Meksika ise henüz karşılık vermedi.
İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana en yüksek seviye
ABD 12 Mart’ta, tüm ülkelerden ithal edilen çelik ve alüminyum ürünlerine yüzde 25 gümrük vergisi getirdi. Bu durum özellikle bu metallerin ABD’ye en büyük ihracatçıları olan Kanada, Brezilya, Meksika, Güney Kore, Vietnam ve Japonya’yı etkiledi. Avrupa Birliği, 1 Nisan itibarıyla ABD’den gelen 28 milyar dolar değerindeki mallara tarifeler uygulayacağını duyurdu. Vergilendirilecek ürünler arasında tekneler, bourbon viskisi ve motosikletler bulunuyor. 25 Mart’ta ABD, Venezuela’dan petrol alan ülkelerden gelen tüm ürünlere yüzde 25 vergi koydu. Beyaz Saray, bu kararın Venezuela hükümetine baskı yapmak ve ABD’de faaliyet gösterdiğini söylediği Tren de Aragua gibi çeteleri engellemek amacıyla alındığını belirtti.
Araştırma kuruluşu Moody’s Analytics, mevcut gümrük vergilerinin 1,4 trilyon dolar değerindeki malları kapsadığını ve ABD’nin ithal mallara uyguladığı ortalama gümrük vergisi oranını yüzde 3’ten yüzde 10’a çıkardığını, bunun da İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana en yüksek seviye olduğunu söylüyor.
2 Nisan’da beklenen yeni tarifeler neler?
Trump, 2 Nisan’ı “Kurtuluş Günü” olarak adlandırarak, geniş kapsamlı tarifeler uygulayacağını söyledi. Sahibi olduğu sosyal medya platformu Truth Social’de “Amerika’da 2 Nisan Kurtuluş Günü!!! Onlarca yıldır her ülke bizi sömürdü. Şimdi sonunda o parayı ve SAYGIYI geri alma zamanı! TANRI AMERİKA’YI KORUSUN!!!” diye yazdı. Trump, daha önce seçim kampanyası döneminde tüm ithalata yüzde 10 veya yüzde 20 oranında genel vergi uygulamaktan bahsetmişti. Ancak son dönemde “karşılıklı” tarifeler uygulayacağını, yani ABD’ye uygulanan vergilere benzer tarifeler koyacağını dile getirdi.CNBC’nin Beyaz Saray’dan aktardığı bir habere göre Trump, Katma Değer Vergisi (KDV) uygulayan ülkeler için gümrük vergilerinden vazgeçebileceğini söyledi.
İhraç eden ülkelere odaklanacak
ABC News’in kaynaklarından aktardığına göre yeni gümrük vergileri, ABD’ye ithal ettiklerinden çok daha fazlasını ihraç eden ülkelere odaklanacak. ABD Hazine Bakanı Scott Bessent, geçtiğimiz günlerde, “Bu sadece yüzde 15’lik bir ülke grubunu etkileyecek ama ticaret hacmimizin çok büyük bir kısmını oluşturuyor” dedi. Bu açıklamalara göre, ticaret fazlası veren ülkeler hedefte olabilir. 2024 yılında ABD ile büyük ticaret fazlası veren ülkeler şöyle:
Çin, AB ülkeleri, Meksika, Vietnam, Tayvan, Japonya, Güney Kore, Kanada, Hindistan, Tayland, Malezya ve Endonezya.
ABD Ticaret Temsilciliği’nin özellikle incelediği ülkeler arasında Arjantin, Avustralya, Brezilya, Kanada, Çin, Avrupa Birliği, Hindistan, Endonezya, Japonya, Kore, Malezya, Meksika, Rusya, Suudi Arabistan, Güney Afrika, İsviçre, Tayvan, Tayland, Türkiye, İngiltere ve Vietnam bulunuyor.
Trump, özellikle Kanada ve Avrupa Birliği gibi geleneksel müttefiklere karşı sert eleştirilerde bulundu. Geçen hafta, “Dostlar, çoğu zaman düşmandan daha kötü oldu” dedi.
Trump neden gümrük vergisi koymak istiyor?
Trump gümrük vergilerini ekonomik stratejisinin ana eksenlerinden biri haline getirdi. Amerika’nın ticaret dengesini yeniden kurmak, ABD’nin diğer ülkelerden ne kadar satın aldığı ve onlara ne kadar sattığı arasındaki farkı azaltmak istiyor. ABD, 2024 yılında 900 milyar dolarlık ticaret açığı verdi. 4 Mart’ta ABD Kongresinde konuşan Trump şunları söyledi: “Dünya üzerindeki neredeyse her ülke tarafından onlarca yıldır kazıklanıyoruz ve artık bunun olmasına izin vermeyeceğiz.”
Trump, yeni tarifelerin: ABD üretimini artıracağını, ithalat bağımlılığını azaltacağını, vergi gelirlerini yükselteceğini, işsizliği azaltacağını, ekonomik büyümeyi teşvik edeceğini savunuyor. Beyaz Saray, yüzde 10 genel ithalat vergisinin yaklaşık üç milyon yeni istihdam yaratabileceğini öne sürdü.
Gümrük vergileri ABD’yi ve diğer ülkeleri nasıl etkileyecek?
Gümrük tarifeleri, ithalat üzerine konulan vergiler anlamına geliyor. Bu vergileri ise ABD’ye mal getiren şirketler ödeyecek. Ancak tarifelerin yükselmesiyle birlikte, firmaların bu maliyetleri azaltmanın yollarını arayacağı belirtiliyor. Bu durum ise ABD içinde ve küresel çapta ekonomik bir durgunluk riskini artırıyor. ABD’ye ihracat yapan pek çok yabancı şirket, Amerikan pazarına olan bağımlılığı nedeniyle bu durumdan olumsuz etkilenebilir.
Trump, şirketlerin tarifelerden kaçınmak için üretimlerini ABD’ye taşıyabileceklerini söylüyor. Ancak bunun ise hızlı veya kolay bir çözüm olmadığı ifade ediliyor. Ayrıca döviz kurlarındaki dalgalanmalar ve diğer ülkelerden gelebilecek misilleme önlemleri de bu süreçte belirsizlik yaratıyor. Bu nedenle, Trump’ın küresel ticareti yeniden şekillendirme girişiminin etkileri, bugünkü açıklamadan çok daha uzun bir süre boyunca hissedilebilir.
Ekonomistler, tarifelerin Amerikan tüketicileri için fiyatları artıracağını ve ABD’li üreticilerin maliyetlerini yükselteceğini belirtiyor. Ayrıca, diğer ülkelerin misilleme vergileri ABD ihracatına zarar verebileceği konusunda da uyarılar var. Moody’s Analytics’e göre yeni gümrük vergileri, ABD ekonomisinin büyümesini önümüzdeki yıl yüzde 0,6 azaltabilir ve 250 bin ABD’li iş kaybı yaşayabilir. Araştırma şirketine göre, ihracatlarında ABD’ye büyük ölçüde bağımlı olan Kanada ve Meksika doğrudan resesyona sürüklenebilir. (Kaynak: BBC Türkçe)
