Kürt sorununun çözümü bağlamında yürütülen süreç kapsamında Meclis’te kurulan “Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu”, üçüncü toplantısını gerçekleştirdi.
Komisyon, üçüncü toplantısında 19 ve 20 Ağustos’ta tekrar toplanma kararı aldı. Bir sonraki toplantının, 19 Ağustos 2025 Salı günü saat 14.00’te yapılacağı aktarıldı.
Komisyon, MA’nın aktardığına göre bugün yaptığı toplantıda bu iki gün içinde Barış Anneleri, Medeniyetler Beşiğinde Yakınlarını Kaybeden Ailelerle Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği (MEBYA-DER) ve yaşamını yitiren asker ve polis yakınlarının dernekleri ile Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş’ın dinlenmesi kararı aldı.
TBMM’nin sosyal medya hesabından yapılan açıklamada; Komisyonun sonraki çalışmalarına, konunun toplumsal, yasal ve ekonomik boyutlarının ele alınması amacıyla kanaat önderleri, meslek örgütleri, sivil toplum kuruluşu temsilcileri ve akademisyenlerin davet edileceği bildirildi.
Millî Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu, 12 Ağustos 2025 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanımız Sayın Numan Kurtulmuş’un başkanlığında TBMM Tören Salonu’nda toplanmıştır.
Komisyon çalışmalarına katılmama yönündeki kararını TBMM Başkanlığı’na bildiren İYİ… pic.twitter.com/DPmjSQEeK3
— TBMM (@TBMMresmi) August 12, 2025
Üye sayısı 51’e yükseldi
Komisyona katılmama kararı alan İYİ Parti’ye ait üç üyelik, AK Parti, CHP ve DEM Parti’ye verildi. Bu kapsamda AK Parti Denizli Milletvekili Cahit Özkan, CHP Ankara Milletvekili Umut Akdoğan ve DEM Parti İstanbul Milletvekili Celal Fırat yeni üye olarak göreve başladı. Böylece TBMM’deki milletvekili dağılımı esas alınarak belirlenen Komisyon, 51 üyesiyle toplandı.
‘Komisyon mağdurları dinlesin’
CHP’li komisyon üyesi Sezgin Tanrıkulu, Kürt sorununun tarihsel olduğunu ve çatışmalı süreçte mağdur olanların Meclis çatısı altında dinlenmesi gerektiğini söyleyerek, “Bir çalışma takvimini önümüze koymamız gerekiyor” dedi.
Tanrıkulu, sürece güvenin de ancak bu şekilde artabileceğine vurgu yaptı. Tanrıkulu, “Önceliklerin yer alacağı bir çalışma takvimini önümüze koymamız gerekiyor. Kimleri dinleyeceğimizi önümüze koymalıyız” dedi.
Tanrıkulu, Uğur Kaymaz, Ceylan Önkol ve Eren Bülbül’ü ailelerinin yanı sıra Cumartesi Anneleri/İnsanları ve Diyarbakır’da oturma eylemi düzenleyen annelerin aynı anda dinlenmesi gerektiğini ifade etti.
Mehmet Emin Ekmen: Hedef ve maç konusunda ortak fikre sahibiz
DEVA Partisi Milletvekili ve Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu üyesi Mehmet Emin Ekmen, komisyonda Kürt sorununun demokratik çözümü doğrultusunda atılması gereken adımlara işaret etti. Ekmen, komisyonda bulunan üyelerin şiddetsiz bir Türkiye hedefi ile hareket ettiğini ve bunu desteklediklerini ifade etti.
Farklı fikir ve ideolojilere sahip olduklarını ancak hedef ve amaç konusunda ortak fikre sahip olduklarını söyleyen Ekmen, “Bu komisyonun oluşum sürecine de baktığımızda iktidarın, devlet kurumlarının öncelikle sürecin ihtiyacı olan yasal düzenlemeler noktasında böyle bir komisyonu kamuoyunda tartışmaya açtığını alıyoruz. Sürecin ihtiyacı yasal düzenlemelerdir. Toplumun ve milletimizin ihtiyacı da normalleşme, demokratikleşme, özgürlük alanlarının genişlemesi ve hukuk devletinin uygulamada ve daha sonradan mevzuatta kayıt halkına alınmasını, güvence halkına alınmasıdır” dedi.
Yasal düzenleme ve demokratik talepler doğrultusunda komisyonun oy birliğine varması gerektiğini belirten Ekmen, “Şunu bir kere daha hatırlatmakta fayda görüyorum. Bu bir çözüm süreci değildir. Bu inşa edicilerinin, çağrıcılarının ifadesiyle öncelikle bir barış duruyor. Ömer Öcalan ilk İmral’ya gittiğinde şöyle bir cümleyi kamuoyuna açıkladı. ‘Bana imkan ve fırsat verilirse ben bu meseleyi silah ve şiddet zemininden hukuk, siyaset ve demokrasi zeminine çekmeye muktedirim’ dedi. Dolayısıyla bizim öncelikle fesih, silahsızlanma, eve dönüş başlıkların üzerine yoğunlaşıp, bununla birlikte ama bunun ardında da daha güçlü bir şey Cumhuriyetimizin yüz yıllık sorunları demokratikleşme, yapısal ve anayasal reformların üzerinde yoğunlaşmamız gerekiyor” diye konuştu.
Toplantıda, komisyonun çalışmalarına ilişkin yol haritasının değerlendirileceği belirtildi.
Gülistan Kılıç Koçyiğit: Artık çözüm zamanı
DEM Parti Grup Başkanvekili Gülistan Kılıç Koçyiğit, komisyonda yaptığı konuşmasında demokrasi vurgusu yaptı ve Kürt sorununun çözümü için barışçıl ve demokratik yolların önemine işaret etti.
“Artık çözüm zamanı” diyen Gülistan Kılıç Koçyiğit, komisyonda sivil toplum kuruluşlarının dinlenmesi gündemine ilişkin bir yönteme ihtiyaç duyduğunu söyledi. Bunun için yerellerde düzenlenecek toplantılarla sürecin topluma da mal edilebileceğini ifade eden Koçyiğit, şunları belirtti:
“Bizim burada gereken yasal düzenlemeleri yapmamız; gerçek anlamda bu demokrasiyi, açılan yolu genişleten, ilerleten ve mutlaka kalıcı olmasını sağlayan bir yasal mevzuat tartışması da yapmamız gerekiyor. Bu Meclis, bu komisyon, en özgürlükçü tartışmayı yapan, özgürlükçü fikirleri savunan, en ileri uçtaki şeyleri dinleyebilecek ferasette ve yaklaşımla olmalıdır. 1 Ekim’e kadar ne yapacağımızı ortaya koymamız lazım.”
‘ETA ve İRA deneyimleri incelensin’
Meclis Adalet Komisyonu Başkanı ve AK Parti Milletvekili Cüneyt Yüksel, çatışma-çözüm süreçlerine ilişkin uluslararası örneklere değinerek, “ETA ve İRA örnekleri incelenmeli. Mevzuat taraması ve uyumlaştırma yapılmalı. Adil yargılanma ve hukuk güvenliği konuları değerlendirilmelidir. Katılımcılara hem yazılı hem sözlü bilgi verme imkânı tanınması faydalı olacaktır” dedi.
Komisyonda söz alan AK Parti Grup Başkanvekili Abdülhamit Gül ise “TBMM’nin bu meseleyi konuşması çok kıymetli” dedi. Gül, adaletten, sivil toplum kuruluşlarından ve dinlenmesinde faydalı görülen tüm kişilerle ilgili önerileri başkanlığa sunacaklarını belirtti. “Önemli olan, usul anlamında ortak akıl ve istişare. Kazananın bütün Türkiye olacağına inanıyoruz. Diyalog ve uzlaşıyla bu süreci yöneteceğiz” ifadelerini kullandı. Gül, “Burada, ortaklaşarak bir yol haritası oluşturmak amacıyla bulunuyoruz. Elbette milletimizin beklentisi yeni bir anayasa; ama bu komisyon onun için değil” dedi.
Numan Kurtulmuş komisyona yeni katılan üyeleri açıkladı
Meclis Başkanı Numan Kurtulmuş toplantının girişinde yaptığı konuşmada, İYİ Parti’nin katılmama kararı nedeniyle boşalan 3 üyeliğin AK Parti, CHP ve DEM Parti arasında paylaştırıldığını bildirerek yeni üyeleri açıkladı. Kurtulmuş’un açıklamaları şöyle:
“Burada herkes fikirlerini açık bir şekilde dile getirdi. Herkes, farklı açılardan baksalar bile katkılarını ortaya koymayı başardı. Dolayısıyla komisyonumuzun ruhuna uygun bir şekilde buradaki görüşmeler açık bir şekilde gerçekleşti. Ancak geçtiğimiz toplantıda bildiğimiz gibi işin niteliği gereği, Milli Savunma Bakanı, İçişleri Bakanı ve Milli İstihbarat Başkanı’nın komisyon üyelerimizi bilgilendirme toplantısı doğal olarak kapalı bir şekilde gerçekleşti. Toplantıdan sonra birçok arkadaşımız da toplantının niçin kapalı gerçekleştirildiğini daha iyi anladıklarını ifade ettiler. Her şeyden evvel uyumlu, sonuç almak için iyi niyetli çabalarını ortaya koyan bütün komisyon üyelerine yürekten teşekkür ediyorum. Bu komisyonun en önemli meselesi, süreçte gerçekleşecek adımların millet adına takip edilmesi, gerekli düzenlemelerin gerçekleşmesi ve bu çerçevede Türkiye’nin bu tarihi dönemecinde demokratikleşme ile ilgili adımların konuşulmasıdır. Komisyonumuzun hiç şüphesiz en önemli vazifeleri bunlardır.”
‘Komisyon aldığı kararlarla yoluna devam etmektedir’
“Komisyonumuz samimidir. Komisyon kendi gündemine hakimdir ve aldığı kararlarla yoluna devam etmektedir. İlk iki toplantıda alınan kararların oybirliği ile alınmış olması kayda değerdir. Böylesine tarihi bir dönemeçte atılan bu adımların bundan sonra da yine ortaklaşa, mümkün olan en büyük ittifak ile ortaya çıkması en büyük arzumuzdur. Toplumsal bütünleşmenin güçlendirilmesi, millî birlik ve kardeşliğimizin pekiştirilmesi, özgürlük, demokrasi ve hukuk devleti alanında çalışmalar yapmak amacıyla Meclis bünyesinde mümkün olan en geniş temsil oranı sağlanarak, aynı zamanda siyasi parti gruplarının Meclis’teki üye sayıları göz önünde bulundurularak, acil temsil ilkesi gereği 51 üyeden oluşan komisyonun kurulmasına karar verilmiştir. Başkanlığımızca bu karar ortaya konulduktan sonra buna göre öncelikle grubu bulunmayan siyasi partilere birer üye verilmiştir.
İYİ Parti, komisyona üye vermeyeceğine dair yazı gönderdi. Bir kez yapılan görüşmede, komisyona üye vermeyecekleri kesin bir şekilde anlaşılmıştır. Bunun üzerine, siyasi parti grupları ile yapılan istişare sonrasında boş bulunan 3 üyeliğin, siyasi parti gruplarının mevcut üye oranlarına göre dağıtılmasına karar verilmiştir. Yapılan hesaplama sonrasında AK Parti, CHP ve DEM Parti’ye birer ilave üye düşmüştür. Bu üyeliklerin tamamlanması için yapılan yazışmalar sonrasında isimler bildirilmiş ve çalışmalarına başlamışlardır. Sizlere dağıtılan gündemlerde belirtildiği üzere bugünkü toplantımızın ana gündemi üyelerin komisyon çalışmalarına dair önerilerini tek tek dinlemek olacaktır.”
