Emek Partisi (EMEP) Gaziantep Milletvekili Sevda Karaca, hükümetin 2025-2027 Orta Vadeli Programı’nı (OVP) inceleyen kapsamlı bir rapor hazırladı. Karaca, OVP’nin “çocuk işçiliğinin yol haritası” niteliğinde olduğunu belirterek, programın eğitim hakkını sermayenin ihtiyaçlarına göre şekillendirdiğini söyledi.
Raporda, programda yer alan “atıl iş gücünün kalıcı biçimde azaltılması” ifadesinin çocukların iş gücüne katılımını hedeflediği kaydedildi. Mesleki eğitim müfredatının özel sektörle birlikte güncellendiği, staj ve işbaşı eğitimlerinin patronlar eliyle yaygınlaştırıldığı, eğitim kontenjanlarının sermaye taleplerine göre belirlendiği vurgulandı.
MESEM’ler ve çocuk yaşta işçilik
Karaca’nın raporunda, mesleki eğitim merkezlerinin (MESEM) hızla yaygınlaştırılarak çocuk işçiliğinin ortaokul seviyesine indirildiği ifade edildi. Tüm meslek liselerinin MESEM’lere dönüştürülmesiyle, çocukların esnek, yarı zamanlı ya da fabrika okullarında işçileştirilmesinin öngörüldüğü belirtildi.
İşsizlik Fonundan patronlara teşvik
Organize sanayi bölgelerindeki (OSB) özel meslek liselerine öğrenci başına 77 bin 626 TL’ye varan teşvik ödemesi yapıldığı aktarılan raporda, bu kaynağın İşsizlik Fonu’ndan karşılandığı kaydedildi. MESEM’lere 2022’de 3,4 milyar TL, 2023’te 9,8 milyar TL, 2024’ün ilk dört ayında ise 1,7 milyar TL kamu kaynağı aktarıldı.
Tarikat ve şirketlerin rolü
“Proje Okul Yönetmeliği” ile eğitim kurumlarının özel sektör kuruluşları ve şirketleşmiş tarikat yapılarının himayesine bırakıldığına dikkat çekilen raporda, öğretmen yeterlilik kriterlerinin şirketlerce belirlendiği, öğrencilerin fabrikalarda şirket personeliyle uygulamalı eğitim gördüğü belirtildi.
Yatılı çocuk işçi kampları
Rapora göre 2024-2025 eğitim-öğretim yılı itibarıyla OSB’lerde açılan “bölge okullarında” çocukların yatılı kalması öngörülüyor. Fabrika içi yurtlar yapılıncaya kadar kamu yurtlarının özel sektör kullanımına açılacağı ifade edildi.
Devamsız öğrencilerin MESEM’e yönlendirilmesi
Devamsızlık yapan öğrencilerin işletmeyle sözleşme imzalayarak MESEM’lere yönlendirildiği belirtildi. 2023 verilerine göre genel ortaöğretimde devamsızlık oranı yüzde 27,8, mesleki ve teknik ortaöğretimde ise yüzde 46,6 olarak kaydedildi. Karaca, bu oranların milyonlarca çocuğun örgün eğitimden koparılarak işçileştirileceğinin göstergesi olduğunu vurguladı.
‘Eğitim hakkı sermayeye tabi kılınıyor’
Karaca’nın raporunda şu ifadelere yer verildi:
“Eğitim hakkı sermayenin ihtiyaçlarına tabi kılınmakta; çocukların gelişimi, sağlığı ve geleceği hiçe sayılmaktadır. MESEM ve benzeri uygulamalarla hedeflenen sadece ucuz iş gücü değil; bağımlı, itaatkar, sorgulamayan bir nesil yetiştirmektir.”
EMEP’in önerileri
Karaca, çocuk işçiliğine karşı alınması gereken önlemleri de sıraladı:
-
OVP derhal geri çekilmeli, çocuk işçiliğini artıran düzenlemeler iptal edilmelidir.
-
MESEM ve benzeri programlar yerine çocukların örgün eğitimde kalmasını sağlayacak kamusal önlemler alınmalıdır.
-
İşsizlik Fonu, patronlara değil işçilere ve işsizlere aktarılmalıdır.
-
Eğitim kurumları tarikat ve şirketlerin hamilik sisteminden çıkarılmalıdır.
-
Çocukların eğitim hakkını garanti altına alacak bağımsız bir denetim mekanizması kurulmalıdır.
