Şanlıurfa’nın önemli Neolitik yerleşimlerinden Karahantepe’de yürütülen kazılarda, ilk kez insan yüzü betimli bir T-biçimli dikilitaş bulundu. Yaklaşık 12.000 yıl öncesine tarihlenen bulgu, şimdiye dek yalnızca kolları ve elleri kabartma şeklinde işlenen T-dikilitaşların insanı simgelediği yorumunu çok daha doğrudan bir biçime taşıyor.
Arkeologlar, yeni keşfedilen dikilitaşta belirgin kaş kemeri, derin göz çukurları ve önde duran bir burun tasvirinin bulunduğunu belirtti. Üslup bakımından, Karahantepe’de daha önce bulunan insan heykelleriyle estetik bir benzerlik taşıdığı ifade ediliyor. Bu durum, bölgede ortak bir görsel dilin varlığını ve taş üzerindeki insan temsillerinin farklı biçimlerde işlendiğini düşündürüyor.
Göbeklitepe ve çevresinde yer alan T-dikilitaşlar, uzun süredir insan biçimli semboller olarak yorumlanıyordu. Karahantepe’deki yeni buluntu, bu yorumun ilk kez yüz hatlarıyla da doğrulandığına işaret ediyor. Uzmanlar, T-dikilitaşların yalnızca mimari unsurlar değil, aynı zamanda ritüel anlamlar taşıyan sembolik “aktörler” olabileceğini belirtiyor.
Kazı ekibine göre bu yüz, topluluğun ata, koruyucu veya mitsel bir karakterine gönderme yapıyor olabilir. Aynı zamanda insanın kendini taşa aktardığı, sembolik bir kimlik ifadesi olarak da okunuyor.
Buluntu, Taş Tepeler olarak bilinen geniş Neolitik ağ içinde, insanın sembolik dünyasının gelişimi açısından büyük önem taşıyor. Karahantepe’deki yüz tasviri, T-dikilitaşların artık yalnızca beden değil, yüz ile de insanlaştırıldığını gösteriyor.
Araştırmacılar, önümüzdeki dönemde yüzey temizliği, fotogrametri, 3B tarama ve mikroskobik taş analiziyle dikilitaşın üretim aşamalarını, olası boya kalıntılarını ve ikonografik bağlamını inceleyecek.
Karahantepe’nin insan yüzlü T-dikilitaşı, Neolitik dönemde “insan”ın taş üzerinde kimlikleştirildiği ilk örneklerden biri olmaya aday.
