Fransız hükümeti, 12. yüzyıldan kalma Gotik şaheserin restorasyonunda modern teknikler yerine geleneksel ahşap konstrüksiyon kullanarak yapıyı orijinaline sadık şekilde, yani “a l’identique” olarak yeniden inşa etme kararı aldı.
Ancak bu karar, restorasyon için 2.000 yıllık Fransız meşesinin kesilmesi gerekliliği nedeniyle tartışmalara yol açtı. Protestolara rağmen, Uluslararası Meşe Derneği, bu yöntemin karbon maliyetinin çelik ve beton kullanımına kıyasla çok daha düşük olduğunu belirtti.
Doğanın sessiz kahramanları: Alakargalar
Fransa’nın Quercus et Garrulus Derneği’ne göre, Notre Dame’da kullanılan meşelerin çoğu, insanlar tarafından değil, Avrasya alakargaları tarafından doğal olarak ekilmiş. Her sonbaharda, Avrasya alakargaları kışa hazırlık amacıyla yaklaşık 5.000 meşe palamudu saklar, ancak bunların yalnızca yarısını tüketir. Geride kalan ve unutulan palamutlar ise filizlenerek genç meşe ağaçlarına dönüşür.
Derneğe göre, bu doğal süreç sayesinde her yıl Fransa genelinde iki milyar meşe palamudu ekilmektedir. Yapılan araştırmalar, Fransa’daki genç meşelerin yüzde 59’unun, Avrupa genelinde ise benzer şekilde, alakargalar tarafından dikildiğini ortaya koyuyor.
2021’de PLOS One dergisinde yayımlanan bir İngiliz araştırması ise, İngiltere’nin ova bölgelerindeki yeni ormanlık alanlarda ağaçların yarısından fazlasının, arazi sahipleri, hayır kurumları veya makineler yerine alakargalar tarafından dikildiğini göstermektedir.
Alakarganın Latince adı Garrulus glandarius, yani “geveze meşe palamudu toplayıcısı” anlamına gelir. Araştırmalar bu kuşların yalnızca fındık tüketmekle kalmayıp, ilkbaharda yavrularını beslemek için kasıtlı olarak meşe fidanları yetiştirdiğini ve besleyici kotiledon yapraklarından faydalandığını gösterdi.
İklim kriziyle mücadelede kritik
Meşe ağaçları, Fransa’nın en yaygın orman türüdür ve “ormanın kralı” olarak adlandırılan bu ağaçlar, 1.500’den fazla hayvan ve bitki türüne ev sahipliği yaparak biyolojik çeşitliliğin merkezi konumunda. Aynı zamanda güçlü karbon yutakları; mevcut Fransız meşe koruları yılda sekiz milyon tona eşdeğer karbondioksiti tutmakta.
İklim krizinin etkileri derinleşirken ve 2024’ün kayıtlara geçen en sıcak yıl olacağı tahmin edilirken, bu tür ormanlar sera gazlarının etkisini azaltmak için hayati önem taşıyor. Yeni orman büyümesinin yarısından alakargaların sorumlu olduğu düşünüldüğünde, bu kuşlar meşelerin yeni bölgelere göçü ve adaptasyonunda kritik bir rol oynayabilir.
Bu süreci hızlandırmak amacıyla Quercus et Garrulus Derneği, SAGE (Jay Destekli Tohumlama) adlı bir sistem geliştirdi. Bu sistem, kuşlara yıllık tohumlama çalışmalarında yardımcı olmak için stratejik noktalara meşe palamudu kutuları yerleştiriyor. Dernek, SAGE sisteminden yararlanan alakargaların mevcut yaşam alanlarından yüzlerce kilometre uzağa meşe diktiklerini belirtiyor.
Deneyler ayrıca, bu kuşların kestane, arı fıstığı ve diğer türlerin tohumlarını da ekmeye adapte olabildiğini gösteriyor. Bu, gelecekte daha çeşitli ve dayanıklı ormanların oluşması için umut vadediyor.
