Suriye’deki geçici hükümetin fiili Cumhurbaşkanı ilan edilen HTŞ lideri Ahmed Şara’nın 29 Ocak’ta, bazıları savaş suçları nedeniyle uluslararası yaptırım altındaki cihatçı örgütlerin temsilcilerine yaptığı ‘zafer’ töreninin yankıları ve etkileri sürüyor.
Ulusal Diyalog Konferansı için hazırlık komitesine atanan isimler arasında yer alan SMO’ya bağlı Manevi Rehberlik Ofisi Başkanı Hasan el Dağim’in savaş sırasındaki ‘görevleri’ arasında, tören davetlilerinden biri olan Ebubekir Seyf Polat’ın liderliğindeki Hamza Tümeni mensuplarına vaaz adı altında ‘motivasyon’ konuşması yapmak var.
Hamza Tümeni’nin ise Suriye’deki savaş boyunca karıştığı savaş suçları farklı dönemlerde, aralarında BM’nin de yer aldığı uluslararası kuruluşlar tarafından rapor edildi ve ABD tarafından yaptırım altına alındı.
BM’den rapor, İrlanda’dan UCM çağrısı
BM Bağımsız Uluslararası Suriye Soruşturma Komisyonu’nun, 2020 yılının 21 Ocak-Temmuz arasını kapsayan ve sahada yürütülen soruşturmalara dayanarak hazırlanan Suriye raporunda, Hamza Tümeni Afrin’de bir Kürt ailenin evine zorla el koymakla suçlanıyor. Aynı raporda Hamza Tümeni’nin de aralarında bulunduğu gruplara, Ezidilere ait mabetlere, mezarlıklara saldırı, din değiştirmeye zorlama ve Kürtlere yönelik ağır şiddet, cinsel saldırı ve kaçırma suçlamaları yöneltilerek bu eylemler ‘savaş suçlarının kanıtıdır’ şeklinde tanımlanıyor.
Açıklanmasının ardından rapor, BM Cenevre Ofisi’ndeki 45’inci İnsan Hakları Oturumlarında ele alındı. İrlanda tarafından yapılan konuşmada “Kadınlar ve çocuklar da dahil olmak üzere zorla kaybetmeler ve keyfi gözaltılar ve diğer suçların son derece rahatsız edici” olduğu belirtilirken, Suriye’de yaşananların Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne (UCM) sevk edilmesi çağrısı yapıldı.
‘Çocuk asker’ suçlaması
Suriye’deki hak ihlallerini raporlayan Hakikat ve Adalet için Suriyeliler adlı insan hakları örgütü ise,29 Ekim 2021’de kamuoyuyla paylaştığı raporda Ebubekir Seyf Polat liderliğindeki Hamza Tümeni’ni, 16 yaşından küçük en az 55 çocuğu ‘savaşmak üzere’ Suriye’den Libya’ya götürmesinden sorumlu tutuyor.
ABD Dışişleri Bakanlığı da Temmuz 2021’de benzer bir raporu paylaşmıştı.
ABD Hazine Bakanlığı’ndan yaptırım
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Hazine Bakanlığı Yabancı Varlıklar Kontrol Ofisi de (OFAC), 23 Ağustos 2023’te Kuzey ve Doğu Suriye’de insan hakları ihlallerine neden olan Hamza Tümeni’nin lideri Ebubekir Seyf Polat’a yaptırım uyguladı.
Associated Press’te (AP) yer alan habere göre; ABD Hazine Bakanlığı Yabancı Varlıklar Kontrol Ofisi, yaptırıma gerekçe olarak Hamza Tümeni’nin, fidye için kaçırılan ve işkence ile cinsel istismara uğrayan mağdurların tutulduğu gözaltı merkezlerinin işletilmesinde rol oynadığı belirtildi.
Konuya dair yazılı bir açıklama yapan Bakanlık, Afrin’de pek çok kez insan hakları ihlalleri, kaçırma ve yağma ile gündeme gelen silahlı gruplardan Süleyman Şah Tümeni ve Hamza Tümeni’ne yaptırım uygulandığını bildirdi.
Kuzey ve Doğu Özerk Yönetimi Dış İlişkiler Komitesi Eş Başkanı Bedran Çiya Kurd ise, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, yaptırım kararının olumlu bulunduğunu, ancak yetersiz olduğunu ifade etti. Açıklamada Afrin başta olmak üzere söz konusu bölgelere Uluslararası Soruşturma Komitesi’nin gönderilmesi, tüm suçluların Uluslararası Ceza Mahkemesi’nde yargılanması çağrısı yapıldı.
Gazeteci ve eşine düzenlenen suikast
Ebu Ghannoum olarak da bilinen aktivist/gazeteci Muhammed Abdul Latif ve hamile eşi, 7 Ekim 2022’de kimliği belirsiz silahlı kişiler tarafından El Bab’da öldürüldü.
Bab’daki askeri polisin de katıldığı soruşturmada Muhammed Abdul Latif’i öldüren iki kişinin Hamza Tugayı mensubu oldukları tespit edildi.
Bölgedeki kaynaklara göre, Bab’daki askeri polise göre, cinayeti Hamza Tümeni içinde el-Diri olarak da bilinen Ebu Sultan el-Kadri’ye bağlı iki kişi tarafından işlenmişti.
Cinayetten sorumlu gösterilen Hamza Tümeni komutanlarından Ebu Sultan el-Kadri ile eşi ile birlikte öldürülen Muhammed Abdul Latif arasında, Ebu Sultan el-Kadri’nin uyuşturucu ile mücadele birimi komutanının evini basması konusunda bir anlaşmazlık çıkmıştı.
Şarkul Avsat’ın Suriye İnsan Hakları Gözlemevi’nden (SOHR) aktardığı habere göre söz konusu Hamza Tümeni komutanı el Diri daha önce IŞİD saflarında yer almıştı.
Halep’in kuzeyindeki Bab Suriye’de IŞİD’in güçlü bir toprak kontrolü sağladığı dönemlerde (2014-2017) en etkili olduğu bölgelerden biriydi. Hamza Tümeni’nin öldürdüğü gazeteci/aktivist Muhammed Abdul Latif de uzun süre IŞİD’in elinde rehine olarak kalmıştı.
Muhammed Abdul Latif ve eşine yönelik suikastın ardından Suriye Milli Ordusu (SMO) grupları arasında, HTŞ nin Afrin’e girmesiyle sonuçlanan çatışmalar yaşandı.
SMO içinde Arap ağırlıklı gruplardan Şam Cephesi, el Diri’nin IŞİD bağlantısının ortaya çıkmasının ardından Hamza Tümeni, Süleyman Şah Tugayı ve Ahrar Şam gibi gruplarla çatıştı.
Çatışmalara Hamza Tümeni lehine dahil olan HTŞ Afrin’e ilerledi.
