Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi Türkiye’nin temel sorunlarına ve Devlet Bahçeli’nin 1 Ekim’de, Meclis’in 2024-2025 yasama yılı açılışında DEM Parti grubuna giderek DEM Parti Eş Başkanları ve milletvekilleri ile tokalaşması ile başlayan gelişmelere ilişkin 27 Ekim -15 Kasım 2024 tarihleri arasında, 19 ilde bir anket çalışması gerçekleştirdi.
Bahçeli’nin Kürt sorununa dair çıkışına destek
Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi’nin yaptığı son anket çalışmasına göre, Türkiye’nin en önemli sorunu “Ekonomik Kriz ve İşsizlik” olurken, ikinci sırada “Kürt sorunu” yer aldı. Araştırma, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin Kürt sorunu konusundaki çıkışının toplum tarafından olumlu karşılandığını da gösterdi.
Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi, Türkiye’nin temel sorunlarına ve MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin Meclis’te DEM Parti Eş Genel Başkanları ile tokalaşmasıyla Kürt meselesine dair başlayan gelişmelere ilişkin yaptığı araştırmada çarpıcı verilere ulaştı.
27 Ekim -15 Kasım 2024 tarihleri arasında 19 ilde yapılan anket çalışmasına 1358 kişi katıldı.
En önemli sorun: Ekonomik kriz ve işsizlik
Katılımcılara “Sizce Türkiye’nin en önemli sorunu nedir?” sorusu yöneltildi. Görüşmecilerin yüzde 38,9’u “Ekonomik kriz/işsizlik”, yüzde 9,5’i “Kürt sorunu”, yüzde 9,4’ü “Hukuk sisteminin mevcut durumu”, yüzde 9,1’i “Demokrasinin olmayışı”, yüzde 8,8’i “Çatışma ve şiddet ortamı” şeklinde yanıt verdi.
Gençler ‘Ekonomik kriz’, yaşlılar ‘Kürt sorunu’ dedi
Türkiye’nin temel sorunları ile araştırma grubunun yaş kategorileri karşılaştırıldığında; yaş küçüldükçe ‘Ekonomik kriz ve işsizliği’ en önemli sorun olarak görenlerin oranında artış olduğu, Kürt sorununu Türkiye’nin en temel sorunu olarak görenlerin ise 55-64 yaş grubunda kümelendiği görüldü.
Muhalefetsizliği, Türkiye’nin temel sorunu olarak görenlerin 18-24 yaş ile 65 üstü grupta kümelenmiş olması ile; mültecileri sorun addedenlerin oranının yaş oranı büyüdükçe çoğalması dikkate değer bir diğer veri oldu.
Türkiye’nin en temel sorunları ile araştırma grubunun Mayıs 2023’te yapılan Genel Seçimlerdeki oy davranışları da karşılaştırıldı. ‘Ekonomik kriz ve işsizlik’ tüm parti seçmenlerinde öncelikli birinci sorun olarak öne çıktı.
AK Parti’ye oy verdiğini söyleyenlerin yüzde 10,8’inin ‘Çatışma ve şiddet ortamını’, yüzde 10,2’sinin ‘Demokrasinin olmayışını’ öncelikli sorun olarak tariflemesi dikkat çekti. Yine oy kullanmadığını söyleyenler ile HDP/Yeşil Sol Parti’ye oy verdiğini söyleyenlerin ikinci sırada öncelikli sorun olarak Kürt sorununa işaret etmesi, CHP ve İYİ Parti’ye oy verdiğini söyleyen seçmenlerin ikinci sırada ‘Cumhurbaşkanlığı sistemini’ sorun olarak işaretlemesi, MHP’ye oy verdiğini söyleyen grubun ikinci ve üçüncü sırada “Eğitim Sistemi” ile “Mültecileri” sorun olarak işaretlediği görüldü.
Kürt meselesinin temel sorunlara etkisi
Araştırma grubuna Kürt meselesinin Türkiye’nin temel sorunlarına olan etkisi de soruldu. Yüzde 47’si Kürt sorununun ekonomik krizi ve işsizlik sorununa etkisi olduğunu, yüzde 49,5’i Kürt sorununun demokrasi sorununa etkisi olduğunu, yüzde 43,6’sı Kürt sorununun hukuk sisteminin mevcut durumuna etkisi olduğunu, yüzde 53,4’ü çatışma ve şiddet ortamına etkisi olduğunu, yüzde 54’ü dış politika sorunlarına etkisi olduğunu belirtti.
Kürt meselesinin ekonomik kriz ve işsizlik sorununu etkilediğini düşünenlerde AK Parti’ye oy verenlerin oranı yüzde 32,9, CHP’ye oy verenlerde yüzde 52,4, YSP/HDP’ye oy verenlerde yüzde 91,4, MHP’ye oy verenlerde ise yüzde 9,4 oldu.
Yine AK Parti’ye oy veren katılımcıların yüzde 48,5’i, MHP’ye oy verenlerin yüzde 27,5’i, YSP/HDP’ye oy verenlerin ise yüzde 92,2’si Kürt sorununun çatışma ve şiddet ortamını etkilediğini düşündüğünü ifade etti.
Ayrıca “Çatışma ve şiddet politikaları ile sınır ötesi operasyonların mevcut ekonomik krizi etkilediğini düşünüyor musunuz?” sorusuna görüşmecilerin yüzde 37,3’ü “evet”, yüzde 22,1’i “hayır”, yüzde 22’si “kısmen”, yüzde 18,4’ü “kararsızım” şeklinde yanıt verdi.
Yaş grubu büyüdükçe çatışma ve operasyonların ekonomik krize etkisinin olduğunu düşünenlerin oranının da arttığı görüldü.
Bahçeli’nin çıkışı nasıl karşılandı?
Araştırma grubuna “MHP Lideri Devlet Bahçeli’nin Meclis Genel Kurulu’nda DEM Parti grubu ile tokalaşmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?” sorusu da yöneltildi. Bu soruya katılımcıların toplamda yüzde 43,7’si “olumlu” yanıtını verirken, yüzde 27,1’i “olumsuz”, yüzde 28,9’u “kararsızım” yanıtlarını verdi.
Ankette yer alan yanıtlar, katılımcıların önemli bir kesiminin Bahçeli’nin girişimini olumladığını gösterdi.
Katılımcılara yine “Devlet Bahçeli’nin çıkışının Kürt sorununda yeni bir çözüm ve müzakere sürecine evrilmesi sizce mümkün mü?” diye de soruldu. Bu soruya görüşmecilerin yüzde 27’si “evet”, yüzde 30’u “hayır”, yüzde 19’u “kısmen”, yüzde 14’ü “kararsızım”, yüzde 8’i “Böyle bir sorun yok, yüzde 2’si “fikrim yok’ şeklinde yanıtlar verdi.
Bu konuda “Öncelikli olarak neler yapılmalı?” sorusuna verilen yanıtlar ise; yüzde 17,4’ü “Taraflar birbirine karşı samimi olmalı ve güven vermeli”, yüzde 11,8’i “Adalet/eşitlik ve hukuk tesis edilmeli”, yüzde 8,9’u “Önce demokratikleşme olmalı”, yüzde 7,3’ü “PKK askeri operasyonlar ile bitirilmeli”, yüzde 6,3’ü “Toplumu barışa hazırlayacak etkinlikler planlanmalı”, yüzde 5,7’si “İmralı tecridi kaldırılmalı/Öcalan serbest bırakılmalı” oldu.
Oy tercihlerindeki hareketlilik
Araştırma grubunun seçmen tercih ve eğilimlerini, oy tercihlerindeki hareketliliği ölçmeyi amaçlayan dördüncü bölümünde ilk olarak; “14 Mayıs 2023’te gerçekleşen Genel Seçimlerde hangi partiye oy verdiniz?” sorusu yöneltildi.
Görüşmecilerin yüzde 32,7’si AK Parti, yüzde 28,2’si CHP, yüzde 9,4’ü YSP/HDP, yüzde 7,8’i MHP, yüzde 4,9’u İYİ Parti, yüzde 0,9’u YRP, yüzde 0,7’si TİP, yüzde 0,4’ü Zafer Partisi, yüzde 14,9’u ise “oy kullanmadım” yanıtı verdi.
AK Parti, CHP ve MHP’de erime, DEM ve İYİ Parti’de artış
Aynı araştırma grubuna “Bu pazar bir genel seçim olursa hangi partiye oy verirsiniz?” sorusu da yöneltildi.
Görüşmecilerin yüzde 27,9’u AK Parti, yüzde 25,7’si CHP, yüzde 10,3’ü DEM Parti, yüzde 6,8’i MHP, yüzde 5,3’ü İYİ Parti, yüzde 1,2’si YRP, yüzde 0,9’u Zafer Partisi, yüzde 0,8’i Saadet Partisi, yüzde 0,7’si DEVA Partisi, yüzde 0,7’si TİP, yüzde 0,6’sı Gelecek Partisi, yüzde 0,2’si Hüda-Par, yüzde 7’si “kararsızım” ve yüzde 11,9’u “oy kullanmayacağım” yanıtlarını verdi.
Bu yanıtlara göre “oy kullanmayacağım” ve “kararsızım” diyenlerin toplam oranı yüzde 18,9 iken; AK Parti’nin 4,8’lik, CHP’nin 2,5’lik, MHP’nin 1’lik bir erime yaşadığı, DEM Parti’nin 0,9’luk, İYİ Parti ise 0,4’lük bir artış sağladı.
Bu veriler Bahçeli’nin girişiminin MHP’de ciddi bir erimeye yol açmadığını da gösterdi.
